به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، تنها ۲ روز مانده تا مشخص شود که چه کسی سکان‌دار دولت چهاردهم خواهد بود. دولت چهاردهم در حالی وارد عرصه می‌شود که کشور با چالش‌های متعددی در حوزه محیط زیست مواجه است و باید برنامه جامعی برای آن‌ها داشته باشد. سراغ کارشناسان این حوزه رفتیم تا این چالش‌ها را بررسی کنیم.
بیشتر بخوانید
کار سخت دولت چهاردهم در حوزه دارو
اسماعیل کهرم استاد دانشگاه، بوم‌شناس و از مدیران اسبق سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درخصوص اینکه دولت چهاردهم باید چه اولویت‌هایی در حوزه محیط زیست داشته باشد، گفت: یکی از مهمترین موضوعات حل چالش آب است چراکه اگر به این امر توجه نکند، تا پنج سال دیگر تهران و تا ۱۰ سال دیگر ایران بی‌آب می‌ماند.
جلوگیری از ساخت سدهای عظیم
وی افزود: راهکار برون‌رفت از این بحران، جلوگیری از ساخت سدهای عظیمی مانند سد دز است؛ بانک جهانی زمان ساخت سد دز اعلام کرد که این سازه هفتمین سد مرتفع جهان است اما چنین سدهایی مناسب اقلیم ایران نیستند.
مدیر اسبق دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست ایران، توضیح داد: ما باید سدهای کوچک و ناحیه‌ای بسازیم که در سطح شهر کلانی مانند تهران هر کدام از این سدها مسئول آبرسانی به یک ناحیه محدود باشند. این سدها آب‌های سطحی را جمع‌آوری می‌کنند و بعد از تصفیه به مصرف مردم می‌رسانند.
از ساخت و ساز در ارتفاعات خودداری کنیم
کهرم با اشاره به اهمیت توجه به آبخیزداری در دولت آینده عنوان کرد: برای اجرای درست آبخیزداری باید از ساخت و ساز در ارتفاعات خودداری کنیم؛ در این نواحی خاک و گیاهان باید در معرض ابرها باشند تا بارندگی‌ها وارد سفره‌های آب زیرزمینی شوند. تغذیه سفره‌های زیرزمینی به کشاورزان ما کمک خواهد کرد.
وی ادامه داد: این درحالی است که در شهرهای بزرگ به ویژه تهران شاهد ساخت و ساز گسترده در ارتفاعات هستیم. اگر از ارتفاعات حفاظت نکنیم، مناطق پایین‌دست دچار چالش آبی می‌شوند.
دولت آینده باید کشاورزی را بر مبنای آمایش سرزمین انجام دهد
بوم‌شناس با اشاره به اینکه دولت آینده باید کشاورزی را بر مبنای آمایش سرزمین انجام دهد، بیان کرد: آمایش سرزمین یعنی هر محصولی متناسب با شرایط اقلیمی منطقه کشت شود. طبیعت تصمیم می‌گیرد که چه گیاهی مناسب کدام منطقه است و ما نباید این تعادل را برهم بزنیم.
وی افزود: اگر تهران را چنارستان می‌نامیدند یا در شیراز بید مجنون رشد می‌کرد، به این معنا بود که هر گیاهی مخصوص منطقه خود است. اگر همسو با میل طبیعت کار کنیم، بهترین نتیجه را می‌گیریم. سال‌ها تلاش شده تا سند آمایش سرزمین تهیه شود و دولت‌ها نباید از آن غافل شوند.
دولت چهاردهم نباید نگاه بهره‌بردارانه به محیط زیست داشته باشد
بهمن ایزدی کویرشناس هم معتقد است که دولت چهاردهم نباید نگاه بهره‌بردارانه به محیط زیست داشته باشد. وی در این باره به ایسکانیوز گفت: امروز شرایط خوبی در حوزه محیط زیست نداریم. وظیفه سازمان‌های مانند محیط زیست، منابع طبیعی، نیرو و وزارت کشاورزی ایجاد تعادل در حفظ منابع طبیعی و بهره‌وری کنترل شده است که اصل ساختار بهم نریزد و طبیعت حفظ شود اما در واقعیت اینطور نیست و حتی با شعار حفظ طبیعت طرح‌هایی پیشنهاد می‌دهند که به ضرر طبیعت است. برای مثال برای طرح کاشت یک میلیارد درخت حداقل به ۱۲۰ هزار کیلیومتر مربع زمین نیاز داریم. متناسب با این تعداد درخت هم نیازمند آب هستیم. حفاظت از این تعداد هم دشوار است و چطور وقتی ما نتوانستیم از داشته‌هایمان حفاظت کنیم، می‌توانیم منطقه جدیدی ایجاد کنیم؟
وی افزود: نگاه سازمان‌ها به طبیعت، نگاه بهره‌برداری است؛ مثلا اگر کسی بخواهد طرحی را اجرا کند که به محیط زیست آسیب می‌زند اما درآمدزایی دارد، سازمان‌ها از وی به بهانه اشتغال‌زایی از آن طرح حمایت هم می‌کنند در حالی که این استغال‌زایی به بهای نابودی سرزمین تمام می‌شود.
ایزدی عنوان کرد: مسئولان توجه ندارند که حیات ما به ماندگاری طبیعت بستگی دارد و حتی رشد اقتصادی ما به آن وابسطه است. هیچ ارگان و سازمانی نیست که به عملکردها نظارت کند و از مسئولان بپرسد که چرا زیستگاه‌ها را تخریب می‌کنند؟
دولت چهاردهم از مدیران متخصص استفاده کند
کویرشناس با اشاره به اینکه دولت چهاردهم نباید زیستگاه‌ها را به چشم بانک ارضی ببیند و به دنبال بهره‌برداری حداکثری از آن‌ها باشد، بیان کرد: نگاه بهره بردارانه باعث می‌شود که سازمان‌ها به خود اجازه تغییر کاربری و تخریب محیط زیست بدهند. دولت چهاردهم نباید از مدیرانی استفاده کند که در حوزه محیط زیست تخصص ندارند و انجام پروژه‌های عمرانی را مقدم بر حفظ منابع طبیعی بداند. دلیل اینکه ما دچار خسران می‌شویم این است که مسئولان ما بیش از نگاه تخصصی نگاه عمرانی دارند. همین امروز که دچار بحران آتش‌سوزی در جنگل‌ها هستیم، مسئولان نگاه جدی ندارند و برای حل مسائل آزمون و خطا می‌کنند.
وی افزود: کسی باید سکان‌دار دولت چهاردهم باشد که شجاع بوده و ارزش‌های محیط زیستی را بداند و از منابع طبیعی ما حمایت کند. این فرد نباید جنگل و مراتع را به چشم ثروت ببیند و باید بداند که حیات ما به حیات طبیعت وابسته است.
کویرشناس عنوان کرد: گاهی مسئولان به بهانه توسعه گردشگری مجوز ساخت بوم‌گردی می‌دهند درحالی که بررسی کارشناسی صورت نگرفته که آیا ساخت چنین چیزی در یک جاذبه طبیعی، آسیب‌زا خواهد بود یا خیر؟ در واقع ما جاذبه‌های طبیعی را به نام توسعه گردشگری تخریب می‌کنیم و نمی‌دانیم که با تخریب این زیستگاه‌ها آینده کشور را نابود می‌کنیم. در حقیقت خلا کارکشناسی به شدت احساس می‌شود.
تخریب محیط زیست منجر به مهاجرت‌های اجباری می‌شود
وی ادامه داد: تخریب محیط زیست و از دست دادن آب و خاک منجر به مهاجرت‌های اجباری می‌شود. چاه‌های عمیق متعددی تاکنون ایجاد شده که منجر به خشک شدن آب‌خوان‌ها می‌شود و دولت چهاردهم باید با این کارها مقابله کنند. ما به مدیرانی نیاز داریم که سیاست‌زده نباشند و در برابر خواسته‌های غیرمنطقی مقاومت کنند.
لزوم توجه ویژه به آبخیزداری
یکی مهمترین اقداماتی که دولت چهاردهم باید در دستور کار قرار دهد، آبخیزداری است. حمید سینی‌ساز کارشناس سیاست‌گذاری آب در این باره به ایسکانیوز گفت: هدف از آبخیزداری کنترل آبی است که شدت و قدرت پیدا کرده و ممکن است خسارت بزند و در نهایت عمده آن تبخیر شده یا با خروج از مرز از دسترس خارج شود. با کمک آبخیزداری، می‌توانیم این آب را در همان مکان بارش به سفره‌های آب زیرزمینی منتقل کنیم.
وی ادامه داد: این کار از نرخ بالای هدررفت آب در سیلاب و تبخیر آن جلوگیری می‌کند. آبخیزداری روشی کلاسیک و علمی است که به شما کمک می‌کند، آبی را که بخش عمده آن هدر رفته، تبخیر شده و بخشی هم از مرزهای آبی و خاکی خارج می‌شود را ذخیره کنید. انتقال این آب به سفره‌های زیرزمینی هم تبخیر را کاهش می‌دهد و هم حرکت را کند می‌کند که مانع از دسترس خارج شدن آن شود. به این ترتیب در هر فصلی از سال قابل برداشت است. البته آبخیزداری به این معنا نیست که نظام بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی درستی نداشته باشیم که هر کسی از هر جایی که خواست، بهره‌برداری کند.
آبخیزداری در ایران قدمتی ۲۵۰۰ ساله دارد
کارشناس آب با بیان اینکه آبخیزداری ریشه تاریخی دارد، توضیح داد: دانش و تکنولوژی آبخیزداری به صورت بومی از چند هزار سال قبل تاکنون در کشور بوده و در اسناد تاریخی هم وجود دارد. سابقه وجود سازه‌هایی مانند آب انبار و قنات این امر را تائید می‌کند. مدیریت زیرسطحی بارش‌ها به دوره پیش از هخامنشیان بازمی‌گردد. اولین قنات‌های ما متعلق به دوره پیشدادیان است و قدمتی بالاتر از ۲ هزار و ۵۰۰ سال دارد. این نشان می‌دهد که نیاکان ما می‌دانستند که اگر بخواهند آب را در این اقلیم گرم و نیمه خشک روی سطح زمین ذخیره کرده، انتقال داده و مصرف کنند، عمده آب را از دست می‌دادند.
کارشناس آب درخصوص میزان هدررفت آب در نبود آبخیزداری گفت: براساس بیلان‌های آبی که چند سال یک بار بروزرسانی می‌شوند، تقریبا بین ۶۹ تا ۷۱ درصد ورودی آب از محل بارش، تبخیر می‌شود. حدودا ۸ تا ۱۰ درصد هم به شکل خارج شدن از مرزهای آبی و خاکی کشور، هدر می‌رود. در مجموع چیزی حدود ۲۰ درصد از بارش‌ها برای استفاده باقی می‌مانند. البته همه این میزان آب هم استفاده نمی‌شود و باید هدررفت و نشتی آب در شبکه‌های توزیع را هم حساب کرد. اگر این ۸۰ درصد تلفات را بتوانیم با آبخیزداری به سمت سفره‌ها هدایت کنیم، نمی‌خواهم بگویم تلفات صفر می‌شود اما حداقل ۳۳ درصد آن قابل ذخیره است.
وی تاکید کرد: در واقع اراده مدیریتی کافی برای اجرای آبخیزداری وجود ندارد و علاوه بر این تعارض منافعی هم در این میان هست که اجازه نمی‌دهد این کار انجام شود. بحران‌نمایی در حوزه مدیریت آب برای مسئولان با تملک بودجه‌های بیشتر و به دست گرفتن امکانات و دور زدن کارهای کارشناسی همراه شده است.
به گزارش ایسکانیوز، حل چالش آب، کشاورزی بر مبنای آمایش سرزمینی، جلوگیری از بهره‌برداری بی‌رویه از محیط زیست و در مجموع حفظ منابع طبیعی انتظاری است که کارشناسان این حوزه از دولت چهاردهم دارند و کسی که منتخب مردم می‌شود، باید به این خواسته‌ها توجه کند.
انتهای پیام /
نظر شما