مرتضی پیرو جعفری استاد دانشگاه فردوسی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره کالایی شدن آموزش عالی در دانشگاه‌ها اظهار کرد: این موضوع زمانی شدت گرفت که رقابت برای رسیدن به کرسی‌های دانشگاهی در بین دانش‌آموزان و پشت کنکوری‌ها شدت گرفت به این دلیل که کالای آموزش به فروش برود و متقاضی داشته باشد. فشارها، استرس‌ها و حجمی از پولی که در چرخه اقتصادی کنکور در گردش بود منفعت زیادی برای زینفعان در این موضوع داشت.
وی افزود: برای برطرف کردن نیاز علمی کشور در افق ده یا بیست ساله‌ای که داشتند اقدام خوبی شکل گرفت؛ حتی در پایان دهه ۶۰ و ابتدای دهه ۷۰ موضوع آموزش آکادمیک و دانشگاهی را در شهرستان‌های کوچک توسعه بخشیدند. در نگاه اول قابل دفاع بود؛ اما با گذشت ۳۰ سال از این روند و آسیب‌شناسی در این بخش به موضوع کالایی شدن آموزش می‌رسیم که در دهه ۸۰ و ۹۰ موضوع کالایی شدن مطرح شد.
پیروجعفری با بیان اینکه سطح آموزش تنزل پیدا کرده است، گفت: داوطلبانی که استعداد کافی برای ورود به دانشگاه‌های دولتی ندارند صرفا برای گرفتن مدرک و وارد دانشگاه شدن به دانشکده‌های علمی-کاربردی و پیام نور روی آوردند که در نتیجه سطح آموزش تنزل پیدا کرده و به مدرک گرایی انجامید. پررنگ شدن مدرک‌گرایی جوانان را متوقع کرد که با داشتن مدرک لیسانس، فوق لیسانس و دکتری، جامعه باید من را بپذیرد و بهترین جایگاه‌های اجتماعی از آن من باشد. در ادامه به دلیل خروجی دانشگاهی بیش از نیاز کشور این موضوع محقق نشد.
وی گفت: برخی رشته‌ها و بعضی دانشگاه‌ها طراحی شدند که چرخ اقتصاد آموزش در کشور برای برخی نهادها و ارگان‌ها بچرخد؛ اما طبیعتا این مسئولیت را افراد مربوطه نپذیرفتند. این نه تنها به سطح علمی کشور ضربه زد بلکه آفت آن را در بعضی رشته‌هایی مانند روانشناسی، مدیریت و رشته‌های از این قبیل که خدماتی هستند شاهد بودیم.
آسیب‌های پذیرش پردیس‌ها و رشته‌های شبانه در دانشگاه‌های دولتی
جعفری درباره اضافه شدن بخشی از سهم مراکز عالی دولتی که رایگان نیست گفت: نسبت دانشگاه‌های دولتی در دولت احمدی نژاد اهمیت پیدا کرد. به دنبال این مهم، پردیس خودگردان و رشته‌های شبانه زیاد شدند. در نگاه اول سیاست درست و قابل دفاعی بود. این سیاست شامل این بود که دانشگاه‌ها باید از نظر بودجه مستقل باشند. این رویکرد در دانشگاه‌های آمریکایی و توسعه یافته وجود دارد که دانشگاه نه تنها مخارج خود را تامین کند بلکه در پروژه‌ها و پژوهش‌های عمرانی و بحث‌های مختلف شرکت دارد تا بودجه خود، کارمندان و دانشجویان را تامین کند. این موضوع خیال دولت را از بابت سطح کیفی بالای دانشگاه و تامین مخارج به وسیله دانشگاه راحت می‌کند. همچنین می‌تواند در صورت نیاز به دولت کمک مالی کند. پس سیاست بودجه‌ای استقلال دانشگاه‌ها مطرح شد.
وی افزود: فشاری که در گذشته بر دانشگاه‌ها وارد شد این بود که بودجه تحقیقاتی کاهش پیدا کرد. دانشگاه برای جایگزینی این بودجه‌ها، از ظرفیت روزانه‌ها کم و به رشته‌های شبانه اختصاص داد. مخصوصا در رشته‌های فنی، تحصیلات تکمیلی و مقطع دکتری این اتفاق بیشتر رخ داد. برای مثال در گذشته در هر رشته اگر ۵ دانشجوی روزانه در مقطع دکتری ظرفیت داشت، در حال حاضر در بعضی رشته‌ها به یک روزانه و ۴ دانشجوی شبانه تغییر یافته تا بتوانند بعضی از هزینه‌ها را تامین کنند.
جعفری یادآور شد: در آن زمان دانشگاه‌ها به بلوغ و ظرفیت لازم نرسیده بودند که با صنعت ارتباط برقرار کند. در حال حاضر دانشکده‌های فنی و مهندسی که پیشانی ماجرای پولسازی دانشگاه‌ها را به عهده دارند یا در رشته‌های پزشکی که برای وزرات بهداشت پولساز هستند، می‌توانند تا حدودی بخش بودجه دانشکده خود را تامین کنند. اما برای برخی رشته‌های علوم اسلامی، انسانی و اداری این تامین بودجه کار بسیار دشواری است چون ارتباط گرفتن با جامعه صنعتی در این رشته‌ها کم است. پس این قبیل رشته‌ها متکی به بودجه‌های دولتی هستند. کیفیت آموزش به این شیوه کم شد و تفاوتی بین دانشجوهای شبانه و روزانه قائل نشدند.
استاد دانشگاه تاکید کرد: تعداد زیادی از کارمندان دولت و وزارت‌خانه‌ها ضمن خدمت مشغول تحصیل در دوره‌های شبانه و پردیس حتی در مقطع دکتری می‌شدند، بدون اینکه در کلاس‌ها حضور پیدا کنند. رساله‌های دکتری را با پرداخت پول تهیه کرده و به راحتی تحصیل خود را به پایان می‌رساندند. در نتیجه ارتقا شغلی همراه با افزایش حقوق بدون کوچکترین زحمت بدست می‌آمد. تفاوتی بین این افراد و دانشجویانی که با زحمت فراوان در رشته‌های روزانه مشغول به تحصیل می‌شدند نبود و حتی از جایگاه اجتماعی و شغلی پایین تری هم برخوردار می‌شدند.
وی در پایان گفت: افراد دلسوز و کارآمد در این سیستم می‌توانند مشکل کار و انگیزه دانشجویان را حل کرده و برای تغییر و بهبود اوضاع تلاش کنند. آینده پژوهی‌های بلند مدت راه‌گشای این مسائل باشد. همچنین تیمی از افراد متخصص فارغ از جابه‌جایی دولت‌ها تشکیل شود که کارهای لازم را برای تغییرات انجام دهند و آسیب‌شناسی کنند و دولت‌ها پایبند به این برنامه‌ها و پیشنهادات باشند.
انتهای پیام/
نظر شما