به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، اگر سری به صفحه محیط زیست خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها بزنید، این تیتر را بسیار می‌بینید که «وضعیت سد کرج خوب نیست». اگرچه تهران زمستان سردی را پشت سر گذاشت اما خشکسالی گریبان پایتخت را رها نکرده و در واپسین روزهای اسفند از گوشه و کنار زمزمه‌های هشدارآمیز برای تابستان شنیده می‌شود. تا جایی که سازمان آب و فاضلاب به فکر حفر ۷۰ حلقه چاه جدید و عمیق برای تامین آب تهران افتاده است اما کارشناسان معتقدند که این ره به ترکستان می‌رود و فاتحه منابع زیرزمینی را می‌خواند.
«سد کرج تنها ۷ درصد پرشدگی دارد که در طول تاریخ بهره‌برداری این سد بی‌سابقه است». این را محمد جوان‌بخت، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران گفته و توضیح داده که سایر سدها هم وضعیت خوبی ندارند. بنا به گفته وی سدهای تأمین‌کننده آب شرب تهران، از جمله لار، لتیان، ماملو و کرج، با کاهش کم‌سابقه حجم ذخایر روبه‌رو هستند. سد لار نیز با یک درصد پرشدگی و سدهای لتیان و ماملو با ۱۲ درصد پرشدگی، شرایطی مشابه سد کرج دارند.
بی‌سابقه‌ترین دوره خشکسالی ۵۷ سال اخیر
محسن اردکانی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران هم این دوره را بی‌سابقه‌ترین دوره خشکسالی ۵۷ سال اخیر خوانده و بر لزوم صرفه‌جویی دستکم ۲۰ درصدی مصارف آب برای عبور از شرایط سخت کم‌بارشی تاکید کرده است.
اردکانی انگشت اتهام را سمت الگوی مصرف پایتخت‌نشین‌ها گرفته و گفت: هم‌اکنون ۶۰ درصد شهروندان تهرانی تا دو برابر الگوی تعیین‌شده و پنج درصد بیش از دو برابر الگو، آب مصرف می‌کنند. سرانه مصرف هر شهروند تهرانی ۲۵۰ لیتر در شبانه روز است. این رقم در مقایسه با الگوی ۱۳۰ لیتری سرانه مصرف، آمار بسیار بالایی است.
تصمیم جدید آبفا صدای بهشت‌نشین‌ها را هم درآورده و مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران اعلام کرده که این کار به صلاح نیست. در صحبت‌های چمران آمده است: قرار است آبفا ۵۰ تا ۷۰ حلقه چاه عمیق ۲۵۰ متری حفر کند که بتواند آب شرب مورد نیاز را تأمین کند که این اقدام دیگر چاه‌ها را خشک خواهد کرد. ما نامه‌ای به روسای سه قوه با تمام استدلال‌ها ارسال کردیم که این منابع تا سه سال دیگر مجددا خشک خواهد شد و ما این موضوع را صلاح نمی‌دانیم. مدیریت شهری بودجه‌ای در نظر گرفت که آبفا هدررفت سد لار را به تهران منتقل کند. حفر چاه ساده‌ترین کار است اما خطرناک است. ما دیگر چاهی حفر نمی‌کنیم؛ اگر چاهی هست به آبفا تحویل می‌دهیم.
ما مدیریت درستی در حوزه هرز آب‌ها نداریم
کارشناسان معتقدند که نمی‌توان خشکسالی را تنها مقصر حال امروز تهران دانست و سومدیریت هم آب در هاون خشکسالی کوبیده است. اسکندریان کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه در گفت‌وگویی که با ایسکانیوز داشت به این موضوع اشاره کرد و گفت: ما مدیریت درستی در حوزه هرز آب‌ها نداریم و استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و روش‌های کشت غیراصولی همه و همه منجر به تنش‌های آبی که امروزه با آن مواجهیم شده است.
وی افزود: سرعت مصرف آب در تهران به قدری زیاد است، که اگر زمانی مشکلی پیش بیاید، مثلا منابع آب تهران چندروز قطع شود، حتی اگر تمام آب‌های معدنی کشور را به سمت تهران گسیل کنیم هم جوابگو نخواهد بود.
استاد دانشگاه ادامه داد: ما باید فکری به حال روش استفاده و مدیریت مصرف آب کنیم؛ مثلا آب شرب را از آب مصرفی جدا کنیم. ما دیگر نمی‌توانیم آب تهران را با روش یک قرن پیش مدیریت کنیم و امکان اینکه در چندسال آینده با تانکر آب وارد تهران کنیم، وجود دارد.
هدررفت ۳۰ درصد از آب در لوله‌کشی فرسوده
مسئله تنها مصرف نیست بلکه هدر رفت بالای آب تهران در لوله‌کشی فرسوده هم نکته‌ای است که نباید نادیده گرفت. محمد درویش کارشناس محیط زیست در گفت‌وگویی که با ایسکانیوز داشت به نقل از سازمان آب گفت که ۳۰ درصد آبی که وارد چرخه مصرف می‌شود، تبدیل به پول نمی‌شود و بخشی از این آب از طریق فرسودگی لوله‌ها از بین می‌رود.
جای خالی مدیریت زیرسطحی آب
حمید سینی‌ساز کارشناس آب نگاه متفاوت‌تری دارد و معتقد است که اگر مدیریت زیرسطحی داشته باشیم و اجازه ندهیم آب با تبخیر هدر برود، حداقل می‌توان همین آبی که داریم را حفظ کرد. وی در این باره به ایسکانیوز گفت: حفر چاه تصمیمی است که ناگزیر گرفته شده اما این در شرایطی است که هیچ کاری نکرده‌ایم و حالا وضعیت به این حالت رسیده است. در حالی که اگر نگاهی به گذشته داشته باشیم، می‌بینیم که روش‌هایی وجود داشته که اگر انجام می‌دادیم، کار به این مرحله از حساست نمی‌رسید که مجبور به دست‌اندازی به منابع سفره‌های زیرزمینی باشیم.
وی افزود: بارش‌ها در کشور پایین‌تر از حد نرمال بوده اما راهکار این است که در مبدا بارش، آب ورودی را به سفره‌های آب زیرزمینی هدایت کنیم تا از تبخیر آب جلوگیری شود. در کشور ما این موضوع جدی گرفته نمی‌شود چراکه رویکرد فعلی ذخیره‌سازی سطحی آب است.
سینی‌ساز توضیح داد: جمع‌آوری آب پشت سدها و در کانال‌های آب، اجازه نمیدهد که آب وارد سفره‌های زیرزمینی شود. مدیریت زیرسطحی آب از گذشته‌های دور و از ایران باستان در این کشور بوده و نمونه بارز آن هم قنات‌ها و آب انبارها بودند اما مخازن سطحی جایگزین شدند که تلفات تبخیر بالایی دارند. اگر بتوانیم مدیریت زیرسطحی را در دستور کار قرار دهیم، در روزهای افزایش مصرف، مدیریت بهتری خواهیم داشت.
وی ادامه داد: مدام در حال برداشت از سفره‌های زیرزمینی هستیم درحالی که حجم آب ورودی متناسب با برداشت نیست. با ساخت هر سد، تبادل رطوبتی بین جریان‌های سطحی و سفره‌های زیرزمینی در پایین دست سد قطع می‌شود. وزارت نیرو هم اجازه اقدامات آبخیزداری در بالادست سدها را نمیدهد که آب هرچه بیشتر در پشت سدها جمع شود. برای حفر تعداد زیادی هم چاه برای مقاصد صنعتی، شرب، کشاورزی هم پروانه داده می‌شود که این بسیار بالاتر از توان اکولوژیکی سفره‌های آب زیرزمینی ما است. ما باید به سمت مدیریت زیرسطحی آب برویم.
به گزارش ایسکانیوز، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، کنترل نکردن مصرف و نبود آموزش صحیح به مردم، فرسودگی لوله‌کشی آب تهران و در پایان خشکسالی همه دست به دست هم داده تا تهران به شرایطی برسد که حرف از جیره‌بندی به میان بیاید. اگرچه سازمان آب و فاضلاب تهران مدام در رسانه تاکید می‌کند که جیره‌بندی نخواهیم داشت اما آیا اطمینان دادن به مردم در شرایطی که وضعیت آب پشت سدها بحرانی است، می‌تواند تاثیری داشته باشد؟ اگر سیاست‌ها به سمت شفاف‌سازی و همراه کردن مردم برای صرفه‌جویی برود و در کنار آن اقداماتی برای اصلاح سیستم لوله‌کشی انجام شود، نتیجه بهتری حاصل نمی‌شود؟ القصه تهران آب ندارد و باید همت جدی باشد که نگذاریم شرایط بحرانی شود.
انتهای پیام /
نظر شما