به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، در حالی که آلودگی هوا در پاییز امسال تهران را به مرزهای قرمز و بنفش رسانده، اختلاف آشکار میان دستگاههای مسئول در زمینه کیفیت سوخت، بحران را پیچیدهتر از همیشه کرده است. گزارشهای سازمان حفاظت محیطزیست از غیراستاندارد بودن بنزین و گازوئیل توزیعشده در تهران و البرز، بهویژه سوخت مصرفی نیروگاههای اطراف پایتخت، با تکذیب قاطع وزارت نفت همراه شده؛ موضوعی که نهتنها مسیر سیاستگذاری برای مقابله با آلودگی هوا را مبهم کرده، بلکه اعتماد عمومی به دستگاههای دولتی را نیز زیر سؤال برده است.
بیشتر بخوانید:
پیشگیری از آسیبهای آلودگی هوا با ویتامین C
این جدال در سیزدهمین جلسه کارگروه ملی آلودگی هوا به اوج رسید؛ جلسهای که قرار بود راهکار دهد اما خود به نمونهای از سردرگمی و نبود هماهنگی اجرایی در ساختار مقابله با آلودگی هوا تبدیل شد.
«احمد طاهری»، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، در این نشست خبر داد که در ۲۱ جایگاه سوخت در تهران و البرز، میزان بنزن خارج از حد مجاز بوده و انحراف برخی جایگاهها به ۸۸ درصد میرسد. همچنین، بنا بر گفته او، گازوئیل مصرفی نیروگاههای ری، دماوند، پرند، منتظر قائم و شهید رجایی تقریباً در تمامی نمونهها با استاندارد ملی فاصله چشمگیر داشته است.
طبق این گزارش، نیروگاه دماوند ۱۰ برابر، نیروگاه پرند بیش از ۱۰۰ برابر و نیروگاه منتظر قائم حدود ۱۰۰ برابر حد مجاز، سولفور بالاتر مصرف کردهاند؛ آماری که نشان میدهد سوخت مصرفی این واحدها نهتنها استاندارد یورو ۴ نیست، بلکه در برخی موارد به دوران پیش از استانداردسازی سوخت شباهت دارد.
با وجود این اعداد نگرانکننده، نماینده وزارت نفت در جلسه همه این دادهها را رد کرد و مدعی شد «۸۵ درصد نفتگاز تحویلی به نیروگاههای تهران، یورو است». استفاده از واژه «یورو» بدون ذکر عدد، تا ظاهر استاندارد بودن ایجاد شود، در حالی که تفاوت یورو۲ با یورو۵ بسیار زیاد است و نمیتوان صرفاً گفت «یورو» و از زیر بار پاسخگویی فرار کرد.
همچنین پژوهشگاه صنعت نفت که بهعنوان مرجع آزمایش سوخت معرفی شد بنا بر اظهارات این نماینده، نتایج متفاوتی نسبت به نمونههای محیطزیست ارائه کرده است. وزارت نفت حتی نمونههای معرفیشده توسط محیطزیست را دوباره آزمایش کرده و به گفته آنها میزان بنزن در بسیاری از موارد «نصف» عدد اعلامشده بوده است.
اینجاست که پرسش اصلی مطرح میشود: وقتی دو نهاد رسمی کشور یکی مسئول تولید سوخت و دیگری مسئول پایش کیفیت آن چنین فاصلهای در دادهها دارند، افکار عمومی باید به کدام طرف اعتماد کند؟
پایداری جوی، وارونگی دما و بحرانِ تکراری
شهر تهران در نیمه دوم سال همواره به دلیل پایداری جوی، وارونگی دما، افزایش مصرف سوختهای فسیلی و نبود بارش، با افزایش شدید غلظت آلایندهها روبهرو میشود. اما آنچه در آذر امسال رخ داد، شواهدی از تغییر در منابع آلایندگی را مطرح کرده است.
به گفته طاهری، تصاویر ماهوارهای یکی از ماهوارههای اتحادیه اروپا نشان میدهد که تمرکز بالای انتشار آلایندههای گوگرددار در جنوبغرب تهران، بهویژه در محدوده نیروگاههای ری، دماوند و سایر واحدهای صنعتی اطراف شهر ثبت شده است. این دادهها نشان میدهد که بخش قابل توجهی از آلودگی، «منشأ برونشهری» دارد و با وزش باد وارد تهران میشود.
او همچنین تأکید کرد که حجم بالای تردد ناوگان فرسوده دیزلی در بزرگراه آزادگان و همچنین فعالیت واحدهای صنعتی و پسماندسوزی در جنوبغرب تهران عوامل تشدیدکننده این بحران هستند.
استاندارد ملی میگوید ۸۳ درصد بنزین غیراستاندارد است
در بخش دیگری از نشست، «انوشه رحمانی»، نماینده سازمان ملی استاندارد، گزارش کمسابقهای ارائه کرد. او اعلام کرد که ۸۳ درصد بنزین کشور با استاندارد ملی مطابقت ندارد. همچنین ۴۰ درصد گازوئیل و ۱۰۰ درصد مازوت خارج از استاندارد توزیع شدهاند.
این آمار بهتنهایی برای اعلام وضعیت اضطرار کافی است؛ اما در کمال تعجب، کارگروه ملی آلودگی هوا بدون اتخاذ تصمیمی جدی جلسه را خاتمه داد. نه برنامهای برای جمعآوری خودروهای فرسوده ارائه شد، نه تعهدی از سوی وزارت نفت برای پیگیری کیفیت سوخت اعلام شد، و نه سازوکاری برای پایش مستقل و مشترک سوخت در نظر گرفته شد.
اگر قرار است دستگاهها همچنان گزارش یکدیگر را تکذیب کنند، جلسههای مشابه که باید محل تصمیمسازی باشد عملاً به میدان کشمکش اداری تبدیل خواهد شد؛ موضوعی که این بار نیز اتفاق افتاد.
وزارت نفت: نیروگاهها گاز میسوزانند
وزارت نفت در واکنش به این گزارشها با صراحت اعلام کرده که نیروگاههای تهران «گاز» مصرف میکنند و گازوئیل تنها در مخازن کمکی آنها نگهداری میشود. «شهرام احمدی»، مدیرکل HSE وزارت نفت، مدعی شد نیروگاه ری از ابتدای آبان فقط با گاز طبیعی فعال بوده و ۸۰ درصد سوخت نیروگاه پرند نیز گاز بوده است.
این ادعا اما با پرسش مهمی روبهروست: اگر مخازن کمکی حاوی گازوئیل غیر استاندارد هستند حتی اگر در روز نمونهبرداری سوزانده نشده باشند آیا وزارت نفت مسئول تأمین و تحویل سوخت استاندارد نیست؟
از طرفی، سازمان محیطزیست تأکید دارد که «نوع سوخت مصرفی» در لحظه نمونهبرداری موضوع اصلی نیست؛ بلکه کیفیت سوخت تحویلی تعیینکننده است، زیرا با یک تغییر در شرایط جوی یا محدودیت گاز، نیروگاهها فوراً به سوخت مایع روی میآورند.
نبود دسترسی به نیروگاهها؛ گره کور دیگر
یکی از بخشهای جنجالی جلسه، اعلام محدودیت دسترسی سازمان محیطزیست به نیروگاهها بود. طاهری گفت: «چهار بار درخواست دسترسی دادهایم اما وزارت نیرو اجازه نداده است». وزارت نیرو در پاسخ اعلام کرد اطلاعات سوخت «محرمانه» است و فقط به افراد مشخص داده میشود.
این محدودیتها، عملاً پایش مستقل کیفیت سوخت را ناممکن میکند؛ درحالیکه قانون هوای پاک، سازمان محیطزیست را مکلف به همین کار کرده است.
متهم اصلی کیست؟
دولت و دستگاههای مسئول، بهجای پذیرش بخشی از مسئولیت و همکاری برای حل بحران، روایتها را متناقض ارائه میکنند. معاون اجرایی رئیسجمهور نیز در واکنش به گزارش محیطزیست، بدون اشاره به ارقام دقیق، عامل اصلی آلودگی را «خودروها و موتورسیکلتهای فرسوده» معرفی کرد و وجود سوخت غیراستاندارد در نیروگاهها را «تکذیب» کرد.
این رویکرد، بیش از آنکه علمی یا اجرایی باشد، نوعی رفع مسئولیت است. در حالیکه همه دادهها نشان میدهد تهران از هر دو سمت هم ناوگان فرسوده و هم کیفیت سوخت ضربه میخورد.
آلودگی هوای تهران؛ راهکار هست اراده اجرا خیر!
آلودگی هوای تهران امروز نه یک پدیده پیچیده اقلیمی، نه یک مشکل جهانی و نه نتیجه «سوءتفاهم» میان دستگاههاست. آنچه تهران را به یکی از آلودهترین روزهای سالهای اخیر رسانده، ناتوانی دستگاهها در شفافیت، هماهنگی و پذیرش مسئولیت است.
وقتی سازمان محیطزیست، سازمان استاندارد و تصاویر ماهوارهای همگی بر وجود آلایندگی غیرعادی در جنوبغرب تهران و نیروگاههای اطراف آن تأکید دارند اما وزارت نفت و وزارت نیرو این گزارشها را رد میکنند، نتیجه چیزی جز قربانی شدن سلامت شهروندان نیست.
تهران سالهاست در آلودگی هوا میسوزد؛ اما امروز بحران به مرحلهای رسیده که نه با تعطیلی مدارس حل میشود، نه با انکار و نه با جلسات بیحاصل. آنچه نیاز است، اقدام فوری، شفافیت بدون ملاحظه و پذیرش مسئولیت از سوی همه دستگاههاست؛ پیش از آنکه آلودگی هوا مرگ خاموش دیگری را رقم بزند.
انتهای پیام/
نظر شما