جذابیت و بازار کار رو به رشد رشته کامپیوتر در سال‌های اخیر، بسیاری از جوانان را مصمم به تحصیل در این رشته کرده و حتی فارغ‌التحصیلان دیگر رشته‌ها را نیز در مقطع کارشناسی ارشد یا دوره‌های مهارتی بلندمدت، راهی رشته کامپیوتر یا زیرشاخه‌های آن مثل علوم داده کرده است. علی‌رغم این استقبال، بسیاری از فراگیران کامپیوتر پس از ورود به این رشته با ابهامات فراوانی مواجه می‌شوند که مطالعه تجربه‌نگاری چهره‌های موفق در این زمینه، می‌تواند به رفع سردرگمی آن‌ها کمک کند. بر همین اساس، فرا رسیدن «هفته مهندس» فرصتی بود تا ضمن گفت‌وگو با «محمد حقیقت» -مدیر واحد فناوری تحلیل داده شرکت مُهِیمَن- جوانب مختلف تحصیل و کار در رشته کامپیوتر را جویا شویم. گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار گروه استان‌های ایسکانیوز از اصفهان را با این دانش‌آموخته مهندسی کامپیوتر از دانشگاه صنعتی شریف، در ادامه می‌خوانید.

به عنوان اولین پرسش، چرا برای ادامه تحصیل پس از مقطع متوسطه، رشته مهندسی کامپیوتر را در دانشگاه انتخاب کردید؟

رشته کامپیوتر فضای کاری خوبی داشته و دارد و همواره جزو رشته‌های برتر حوزه مهندسی است. از این جهت، من در دوران دبیرستان بسیار به درس برنامه‌نویسی علاقه‌مند بودم و نهایتاً بین رشته‌های مختلف در دانشگاه، مهندسی کامپیوتر را انتخاب کردم.

بهترین مقطع برای انتخاب علایق تخصصی

در فضای رشته کامپیوتر، شما چگونه گرایش مورد علاقه‌تان را پیدا کردید؟ دانشجویان برای قرار گرفتن در مسیر استعداد و علاقه خود، چه مسیری را باید طی کنند؟

بهترین زمان برای پیدا کردن مسیری که به آن علاقه داریم دوران دبیرستان و نهایتاً مقطع کارشناسی است. مهم‌ترین نکته در یافتن علاقه نیز این است که راه‌های مختلف را تجربه و امتحان کنیم؛ بدین صورت، بعد از مدتی یا متوجه می‌شویم که این راه مناسب ما نیست و سراغ حوزه دیگری می‌رویم، یا به این نتیجه می‌رسیم که همین مسیر درست است و باید در آن عمیق‌تر بشویم.

یکی از اساتیدمان به ما می‌گفت که «همیشه باید بدویم!»... نتیجه این تلاش و دوندگی دو حالت است؛ یا در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم و آن را ادامه ‌می‌دهیم و یا اگر مسیر اشتباه باشد، مسیر جدیدی را برای دویدن و رسیدن به هدف انتخاب می‌کنیم. پیدا کردن گرایش و زمینه مورد علاقه هم به همین ترتیب انجام می‌شود. این موضوع نیز مختص رشته کامپیوتر نیست؛ بلکه در تمامی رشته‌ها، شاخه‌ها و گرایش‌های بسیاری وجود دارد که با تجربه کردنِ آن‌ها می‌توان به زمینه‌ای که به آن ‌علاقه‌مندیم دست پیدا کنیم.

چه‌قدر خوب است که فرد بتواند در همین دوره کارشناسی به زمینه مورد علاقه‌اش پی ببرد و در راستای آن شروع به فعالیت کند.

داده، نیازِ امروز کشور است

به عنوان یک متخصص در زمینه «داده»، این حوزه چه جذابیتی برای شما داشت و چرا در فضای «داده‌کاوی» مشغول به کار شدید؟

نرم‌افزارهای مختلف هر یک دارای دیتابیس (پایگاه داده) هستند که اطلاعات در آن‌ها ذخیره می‌شود. بعد از مدتی با ورود حجم قابل توجهی از اطلاعات به هر یک از این دیتابیس‌ها، می‌توان داده‌های سامانه‌های مختلف را کنار هم گذاشت و از آن «حقایق ارزش‌مندتری» را استخراج کرد. به همین دلیل، «داده» به عبارتی نفتِ عصرِ جدید است!

اگر بتوان داده‌ها را استخراج و به مجموعه اطلاعاتی ارزشمندتری تبدیل کرد، به‌نظر من اتفاق بسیار جذابی است. من قبل از ورود جدی به حوزه داده‌کاوی، در چندین پروژه مربوطه به داده کار کرده بودم و برای‌ام جذابیت داشت. از سویی دیدیم که داده، بازار کار گسترده‌ای هم دارد و مهم‌تر از همه نیاز امروز کشور است؛ به همین دلیل در فضای داده مشغول به کار شدم.

از خدمات شخصی‌سازی شده تا اقتصاد کلان

ظرف چندسال اخیر، پیرامون اهمیت «داده»، مقامات ارشد کشور تاکنون تأکیدات زیادی داشته‌اند. به‌طور مشخص «داده» چه ارزش افزوده‌ای در سطح خُرد و کلان دارد؟

در کشور ما ده‌ها سامانه در حال ذخیره‌سازی داده‌های مختلفی هستند اما بهره‌برداری لازم از آن‌ها به عمل نمی‌آید و به همین دلیل «علم داده» در کشور ما تاکنون فضایی گُنگ و البته جدید بوده است. تجمیع و یکپارچه‌سازی داده‌ها به شدت در فضای انقلاب داده‌ها در عصر دیجیتال دارای ارزش افزوده است.

در هر صنعت و حوزه‌ای در حال حاضر یک trend (مُد) به وجود آمده که تصمیم‌سازی‌ها، ارائه خدمات و حتی ارزش افزوده‌ای که به کاربران تعلق می‌گیرد، همگی بر مبنای «داده» باشد. برای مثال، شرکت‌ها می‌توانند با تحلیل داده‌ها تصمیم بگیرند که یک سرویس یکپارچه آیا باید به همه کاربران ارائه شود یا به صورت شخصی‌سازی شده (Customized) بر اساس علایق هر یک از کاربران به شکل متفاوتی برای هر کاربر ارائه شود. این موضوع در ارائه خدمات شرکت‌های بزرگی مثل Google هم دیده می‌شود؛ این شرکت بر اساس اطلاعاتی مثل مشخصات فردی، موقعیت مکانی، علاقه‌مندی‌ها و جستجوهای هر فرد، سرویس‌هایی مانند تبلیغات و سایت‌های پیشنهادی را به صورت شخصی‌سازی شده به او ارائه می‌کند.

در فضاهای بزرگ‌تر، اهمیت داده‌کاوی بسیار بیش‌تر است و می‌تواند ارزش‌آفرینیِ کلانی داشته باشد. برای مثال، شفاف‌سازی داده‌های اقتصادی کشور می‌تواند در سطحی کلان برای تصمیم‌گیران ارزش افزوده زیادی را به همراه بیاورد.

برای دانشجویان و مهندسان جوانِ علم کامپیوتر، کار در زمینه داده‌کاوی، چه لذت‌ها و چالش‌هایی را به همراه دارد؟

رشد کردن برای هر سازمان، شرکت دانش‌بنیان یا افراد، دارای فرآیند مشخصی است؛ به گونه‌ای که هر سازمان، شرکت یا فرد، دارای سطحی از توانمندی و آگاهی است که بعد از مدتی به منطقه‌ای امنِ ما (Safe Zone) تبدیل می‌شود! ما در منطقه امن‌مان راحت‌ایم و بدون هیچ فشاری می‌توانیم فعالیت‌مان را در آن انجام دهیم.

این‌که ما مسئولیت‌های جدیدی را بپذیریم، کارهای تازه‌ای را تجربه کنیم، خودمان را برای چالش‌های جدی سازگار کنیم، برای قله‌های مختلف برنامه‌ریزی داشته باشیم و از منطقه امن خودمان بیرون بیاییم، در نهایت مهارت‌ها و توانمندی‌های ما را ارتقا داده و موجب رشد می‌شود. این‌جاست که ما می‌توانیم چیز جدیدی یاد بگیریم؛ یعنی می‌رویم در دل یک سختی و چالش را تجربه می‌کنیم و از آن درس می‌گیریم!

پس از تجربه هر چالشی، چه پیروز شویم و چه شکست بخوریم یا آن چالش را به‌طور معمولی رد کنیم، درسی که می‌گیریم بسیار ارزشمند است و در طول سالیان متمادی وقتی چالش‌های مختلفی را پشت سر می‌گذاریم، در نهایت وقتی به عقب نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که مثلاً بعد از 5 سال توانسته‌ایم محصول ارزشمندی را تولید کرده یا خدمت ماندگاری را از خودمان بر جا گذاشته باشیم. پس می‌توان گفت علی‌رغم تمام چالش‌ها، این‌که با نگاه کردن به مسیری که پیموده‌ایم، اثرگذاری خود بر جامعه و زندگی دیگران را ببینیم، برای ما لذت فوق‌العاده‌ای را به همراه دارد.

دانشجویان، فضای صنعت را با کارآموزی تجربه کنند

اگر دانشجویان علاقه‌مند باشند که در آینده وارد حوزه داده‌کاوی شوند، کدام درس‌ها در مقطع کارشناسی اهمیت بیش‌تری دارد؟

از آن‌جا که در تمام شاخه‌های رشته مهندسی و علوم کامپیوتر، توانایی حل مسأله و کدنویسی اهمیت دارد، مهم‌ترین کار برای دانشجویان این رشته تسلط بر برنامه‌نویسی و مهارت حل‌مسئله است؛ به همین دلیل، نیاز است که دانشجویان روی این مهارت‌ها سرمایه‌گذاری ویژه کنند. در درجه دوم، همواره رویدادهای متنوعی در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود که دانشجویان می‌توانند در آن دوره‌ها، کار کردن را در کنار درس خواندن تجربه کنند؛ مثل برنامه co-op، فرصت‌های کاری پاره‌وقت در دانشگاه مرتبط با رشته، کسب تجربه حین گذراندن دروس کارآموزی و غیره. در این فضا، دانشجویان می‌توانند به‌طور نسبی فضای صنعت را تجربه کرده و متوجه شوند که به کدام حوزه بیش‌تر علاقه دارند و باید کدام یک از مهارت‌های عملی را بیش‌تر تقویت کنند.

به عنوان پرسش آخر، چه توصیه‌ پایانی را خطاب به دانشجویان رشته‌های علوم و مهندسی کامپیوتر برای موفقیت آن‌ها در مسیر حرفه‌ای دارید؟

مهم‌ترین نکته در تمام مسیرهای پیشِ روی دانشجویان، «تلاش» است؛ چه در تحصیل و چه در انجام کارهای ساده و در دسترسی مثل برگزاری رویداد در انجمن‌های دانشجویی یا دستیاری آموزشی، دانشجویان باید با تلاش جدی، مسیر حرفه‌ای خود را شروع کنند. بر این اساس می‌توان با کسب مهارت‌های لازم، به‌طور پیوسته رزومه را تقویت کرد و دوران دانشجویی را به خوبی پشت سر گذاشت و در نهایت سراغ پروژه‌ها و کارهای بزرگ‌تر و همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع رفت.

خبرنگار: فرزانه سلیمی

انتهای پیام/