به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، فرهنگ کشور به مثابه اکسیژنی است که تنفس می‌کنیم و هرچه قدر از تهدیدات و آلودگی‌ها به دور باشد ما نیز تنفس فرهنگی سالمی خواهیم داشت. از این رو می‌بینیم هر کشوری که به فرهنگ و آیین خود اهمیت داده امروز مردمان آن دارای رفتار و اخلاق سالم‌تری هستند.

جمهوری اسلامی ایران با فرهنگی کهن که ریشه در دل تاریخ چند هزار ساله دارد و بخشی از آن با دین اسلام نیز گره خورده امروزه در عرصه فرهنگ با پیچیدگی‌ها و مسائل مختلفی روبرو است. عدالت فرهنگی یکی از مواردی است که باید برای بررسی آن به دل سوالات و مسائلی زد که هر کدام ریشه در عوامل دیگری دارند.

*عدالت تعریف مشخصی ندارد!

عدالت جزو آن دسته از عرصه‌های مهمی است که هنوز تعریف مشخصی از آن وجود ندارد. نه تنها از مفهوم عدالت بلکه از بخش‌های مختلف آن در عرصه‌هایی چون اقتصاد، سیاست، مسائل اجتماعی و فرهنگ  معنای مشخصی وجود ندارد. شاید همین نبود تصویر درست از عدالت منجر به این شده تا با گذشت چهل سال از انقلاب مردم ایران در سال ۱۳۵۷، جمهوری اسلامی در این عرصه مهم لنگ بزند. تا جایی مسئله مهم بوده که رهبر معظم انقلاب در دیدار با فرماندهان نیروی هوایی ارتش و پدافند کشور درباره عدالت اجتماعی فرمودند: «هدف از عدالت اجتماعی، برداشتن فاصله های میان مردم است که البته در این زمینه کم‌کاری و عقب‌ماندگی داریم و برای آن کاری که باید انجام بگیرد.»

*عدم تحقق عدالت

وقتی به عرصه فرهنگ نیز نگاه می‌کنیم با همین مورد مواجه می‌شویم. یعنی با کارهای انجام شده در این عرصه باز هم عدالت فرهنگی به خوبی تحقق نیافته است. به طور مثال از موارد تحقق نیافتن عدالت فرهنگی، همین نبود دسترسی‌ها به منابع فرهنگی چون کتابخانه، تئاتر، سینما، فرهنگسرا است. مثال بارز این مورد را شاید بتوان در مورد کتاب مثال زد. علیرضا مختارپور دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه تنها هزار روستا از ۶۰ هزار روستا در کشور دارای کتابخانه هستند، گفت: علت آن هم این است که بسیاری از این روستاها جمعیتی کمتر از آن دارد که بتوان در آنها کتابخانه دایر کرد. اما آیا این دلیل خوبی می‌شود که ۵۰۰۰۰ روستای جمهوری اسلامی ایران دسترسی به کتاب نداشته باشند و از دنیای مطلب و دانسته به دور بمانند؟

*دسترسی‌هایی که نیست

به نظر می‌رسد برای تحقق عدالت فرهنگی یکی از مواردی که باید به خوبی رعایت شود ایجاد دسترسی‌هایی هست که در هر نقطه از ایران به وجود بیاید تا مردم به مهم‌ترین منبع فرهنگی یعنی کتاب دسترسی داشته باشند. دسترسی و سهولت در تهیه کتاب یکی از عواملی هست که در مردم باعث ایجاد رغبت به خواندن کتاب می‌کند. این مورد تا جایی مهم و اساسی است که گفته می‌شود در برخی کشورهای اروپایی برای اینکه مردم به سمت کتاب خواندن تمایل پیدا کنند و از این فرصت برای خواندن بهره ببرند، کتابخانه‌های سیار به راه افتاده‌اند تا مردم از این منبع مهم دور نمانند. از بحث اصلی نباید دور شد. عدالت فرهنگی در ایران هنوز محقق نشده و یکی از دلایل آن مربوط به نبود دسترسی‌های محلی است. دسترسی‌هایی که مردم را به کتاب، تئاتر یا سینما برسانند.

*حاکمیت باید پای کار عدالت فرهنگی بیاید

مقوله عدالت فرهنگی در بخش‌هایی شاید توسط مردم به خوبی جلو رود اما از نقطه‌ای به بعد باید کارهای بزرگتر توسط نهادهایی انجام شود که مسئولیت دارند و برای آن هر سال بودجه‌ای دریافت می‌کنند و علی رغم کم کاری که دارند، خود را متولیان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران می‌دانند. یعنی حکومت هم باید برای تحقق عدالت ان هم در بخش فرهگ گام‌هایی را بردارد تا درخت تنومند آیین و سنت ایران پا برجا بماند. از این رو حجت عدالت پناه (مستندساز) در باره تحقق عدالت گفته است: «تحقق عدالت وظیفه حاکمیت است، مردم نیز می‌توانند کمک کنند.» اما این وظیفه‌ای که به درستی انجام نشده شاید ریشه در عوامل اجتماعی و یا سیاسی هم داشته باشد. یعنی جمهوری اسلامی ایران به دلیل نداشتن سیاست‌گذاری کلان برای تحقق عدالت فرهنگی درگیر مشکلات و مسائلی شده که برای رسیدن به عدالت در عرصه فرهنگ ابتدا باید آن‌ها را از سر راه بردارد.

*عدالت دغدغه نبوده است

زیرا اگر آن‌ها هنوز برسر جای خود باشند نه تنها عدالت فرهنگی بلکه دیگر ستون‌های جمهوری اسلامی نیز به خطر خواهند افتاد. حجت عدالت خواه در اظهار نظری ضمن تاکید بر اینکه سیات‌گذاری برای تحقق عدالت فرهنگی نداشته‌ایم گفت: «باید گفت که عدالت در دوره‌های مختلف دغدغه اصلی نبوده است.» همین مسئله نشان می‌دهد در بین سیاست‌گذاران کلان و حتی مدیران اجرایی تحقق عدالت در عرصه فرهنگ موضوعیتی نداشته است که چنین تفکری لطمه‌های زیادی به پیکره فرهنگ ایران وارد کرده است. تحقق عدالت فرهنگی قبل از هرچیزی نیاز به طرح و برنامه‌ای دارد که به صورت کلان برای آن تدارک دیده شده باشد و بعد از ان باید مدیران اجرایی با در دست داشتن برنامه به اجرای آن بپردازند.

کاری که با توجه به شواهد هنوز بخش زیادی از آن محقق نشده است. اما از از این نکته نباید گذشت که وقتی تمرکزگرایی در کشور به وجود بیاید و تمام نگاه‌ها به سمت شهرهای خاصی متوجه شوند عدالت فرهنگی خواهی نخواهی به گوشه میدان می‌رود. یعنی با نگاه تمرکزگرایانه نمی‌توان به اجرای عدالت فرهنگی چشم داشت. زیرا در دل تمرکزگرایی تبعیض وجود دارد و این مولفه در عدالت خصوصا در عدالت فرهنگی جایی ندارد. از این رو می‌طلبد هرچه سریعتر مدیران فرهنگی با ترسیم آینده فرهنگی ایران که در آن تحقق عدالت محور اصلی اقدامات است به سمت تحقق عدالت فرهنگی قدم بردارند. زیرا قصور در این کار ضربات سختی را نه تنها به فرهنگ بلکه به بخش‌های دیگر نیز وارد می‌کند.

انتهای پیام/