مسعود تجریشی استاد دانشگاه و معاون سابق محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درباره عملکرد صندوق ملی محیط زیست در جلوگیری از آلودگی‌های زیست محیطی گفت: صندوق ملی محیط زیست با این هدف ایجاد شد که صنایعی که برای بهبود سیستم‌های خود در راستای اهداف محیطی زیستی نیاز به کمک مالی دارند، بتوانند از این صندوق وام بگیرند.

بیشتر بخوانید

نفع سیستم فشل خودروسازی در کمک گرفتن از دانشگاه نیست

وی افزود: تا سال ۱۳۹۷ گردش مالی صندوق به یک میلیارد نمی‌رسید؛ ما گزارشی برای سازمان برنامه و بودجه تهیه کردیم و گفتیم برای اینکه سازمان محیط زیست بتواند به تهداتی که دارد، عمل کند، نیازمند افزایش بودجه پایش هستیم که دولت پذیرفت و قرار شد بخشی از درآمدهای ناشی از خسارت‌های محیط زیستی (جریمه‌ها) با واسطه صندوق ملی به سازمان محیط زیست بازگردد.

تجریشی توضیح داد: در آن سال‌ها هزار میلیارد به صندوق ملی محیط زیست بازگشت. ما دنبال این نبودیم که فقط افراد جریمه بدهند بلکه پیگیر پیدا کردن دلایل ایجاد خسارت‌ها بودیم. در همین راستا تمام مراکز آلاینده را شناسایی کردیم که در آن زمان به این نتیجه رسیدیم که ۸۵ درصد آلایندگی صنایع برای فاضلاب‌ها و ۱۵ درصد مربوط به آلودگی هوا است که از این میان ۸۵ درصد از آلودگی که کارخانه‌ها برای هوا ایجاد می‌کنند، مربوط به تولید نیتروژن است.

وی ادامه داد: با کمک این تحقیقات متوجه شدیم که باید روی تکنولوژی‌هایی سرمایه‌گذاری کنیم که نیتروژن تولیدی کارخانه‌ها را کاهش می‌دهند. از این گذشته از پارک علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان کمک گرفتیم تا تکنولوژی‌های مورد نیاز برای کنترل پساب کارخانه‌ها را پیدا کنیم. علاوه بر این به دنبال راه‌اندازی ان جی اوهایی رفتیم که بتوانند در حوزه پسماند فعالیت کنند. یکی از چالش‌هایی که شناسایی شد در حوزه واردات کاتالیست‌های پتروشیمی بود که بعد استفاده، طلا و پلاتین از این محصولات استخراج و مابقی در طبیعت رها می‌شد.

کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه اقدامات خوبی انجام شده بود اما در دولت دوازدهم مدیریت صندوق ملی محیط زیست نتوانست از این فرصت به خوبی استفاده کند، عنوان کرد: تصمیم‌گیری‌ها طولانی شدند و کمک‌ها به صنایع به درستی انجام نشدند. طولانی و پیچیده شدن فرایند منجر به این شد که صنایع بگویند که دیگر نیازی به این پول ندارند و کار خود را انجام می‌دهند.

فرصت‌های خوبی که از دست رفتند

وی اضافه کرد: لاقل تا انتهای سال ۱۴۰۰ که مسئولیت داشتم می‌توانم بگویم که عملکرد این صندوق در حوزه آلودگی‌های محیط زیستی بسیار ضعیف است. بعید می‌دانم که میزان پولی که به صنایع دادند هم رقم چندانی باشد. به اعتقاد من در سال ۱۳۹۹ فرصت بسیار خوبی برای کشور ایجاد شد اما نتوانستیم از این فرصت استفاده کنیم. می‌توانستیم تکنولوژی‌های مورد نیازمان را با کمک صندوق ملی محیط زیست به سمت صنایع ببریم اما این اتفاق نیفتاد.

تجریشی درباره نحوه هزینه کرد منابع مالی که وارد صندوق ملی محیط زیست می‎‌شوند، توضیح داد: صنایع همچنان جریمه می‌شوند و بسیار تلاش کردیم که این پول‌ها را قانونمند کنیم اما حداقل تا انتهای ۱۴۰۰ می‌توانم بگویم که اصلا موفق نبودیم. تنها کاری که توانستم انجام دهم این بود که به دستگاه‌های نظارتی بگویم این پول باید به خزانه برود و از خزانه برای مخارج دیگر استفاده شود و حتما سازمان برنامه و بودجه نظارت کند که این پول‌ها کجا می‌رود.

وی ادامه داد: در سال‌های ۹۶ تا ۹۸ اعداد و ارقامی که از وزارت اقتصاد می‌گرفتم، حکایت از این داشت که معلوم نبود برای پولی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان چه اتفاقی می‌افتد. در حقیقت صنایع جریمه می‌شوند اما به جای اینکه این پول در زیر ساخت‌ها هزینه شود، صرف هزینه‌های جاری می‌شود. برخی می‌گویند مثلا اگر این پول برای جمع‌آوری زباله هزینه شود، خوب است اما محل هزینه کرد این پول جمع‌آوری زباله یا گسترش فضای سبز نیست چراکه در اساسنامه صندوق محل هزینه کردها دقیقا مشخص شده است.

کارشناس محیط زیست با بیان اینکه کشورهایی که چند سال زودتر از ما این صندوق را ایجاد کردند، مانند لهستان کشوری بسیار آلوده بودند اما توانستند موفق شوند، گفت: لهستان صنایع آلاینده بسیاری داشت اما امروز کشوری پیشتاز در حوزه‌ استفاده از فناوری‌های سبز است. در سال ۹۹ تاکنون اتفاقی در کشور ما نیفتاده است و دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع، نگاه منفی به صندوق ملی محیط زیست دارند. ۹۵ درصد شهرک‌های صنعتی تصفیه خانه ندارند و می‌شد کارهای بزرگی انجام داد اما پروژه صندوق ملی محیط زیست شکست خورد.

به گزارش ایسکانیوز، صندوق ملی محیط زیست در سال ۱۳۹۳ و با هدف کمک به کاهش آلاینده های محیط زیستی جلوگیری از تخریب، حفاظت از منابع طبیعی و احیاء و بهره برداری پایدار از منابع پایه و محیط زیست و تنوع زیستی تاسیس شده است. بخشی از درآمد این صندوق ناشی از جریمه صنایع آلاینده است.

خبرنگار: پرستو خلعتبری

انتهای پیام /