علیرضا صادق‌زاده قمصری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره مهمترین چالش‌های دانشجویان در مسیر پژوهش اظهار کرد: مشکلات مالی و بی‌انگیزگی مهمترین چالش‌های پژوهشی دانشجویان هستند. دانشجویان در شرایط فعلی انگیزه تحقیق جدی را ندارند چون به آینده‌ی شغلی و جایگاه خود در مسائل اجتماعی مطمئن نیستند.
بیشتر بخوانید:
حمایت از پژوهش‌های دانشجویی توسط صندوق نوآوری
وی افزود: دغدغه دیگری که به طور خاص در رابطه با دانشجوهای ما در رشته تعلیم و تربیت وجود دارد این است که دانشجویان احساس میکنند نتایج تحقیقاتشان در فضای اجرا به کار گرفته نمی‌شود. نکته سوم، احساس ضعف دانشجویان در ایجاد پیوند بین موضوعات بومی با بحث‌هایی است که در فضای بین‌المللی قابلیت مطرح شدن دارند.
صادق‌زاده فقدان مهارت‌های پژوهشی لازم برای دانشجویان و عدم آشنایی آنان با «روش شناسی» را از دیگر چالش‌ها عنوان کرد و گفت: در حال حاضر در حیطه روش شناسی پژوهش در کشور کار جدی انجام نمی‌شود و بیشتر به «روش تحقیق» می‌پردازند. منظور از روش‌شناسی، پرداختن به منطق پژوهش است و اینکه یک پژوهش باید دارای چه اصول و ضوابطی باشد.
مشکلات معیشتی مانع فعالیت‌های پژوهشی دانشجویان است
وی در ادامه به نقش مسائل و مشکلات مالی در مسیر پژوهش اشاره کرد و گفت: بسیاری از دانشجویان وقتی می‌خواهند کار پژوهشی کنند، باید وقت کافی بگذارند. اکثر دانشجوهای من گرفتار کار و فعالیت‌اند و نمی‌توانند زندگیشان را تأمین کنند. بخصوص آنهایی که متأهل هستند و مجبورند شاغل باشند، کار پژوهشی برایشان در درجه چندم قرار میگیرد. متاسفانه استادان هم به دلیل اینکه ظرفیتی برای حمایت از دانشجو در اختیار ندارند، حداکثر کاری که می‌توانند بکنند همدلی است. برخی از دانشجویان خوب من به خاطر شرایط مالی کار تحقیق را به کلی رها کرده‌اند یا در مسیر پژوهش آنقدر به کیفیت کارشان لطمه وارد شده که باعث شده بروند دنبال کارهایی مانند رانندگی آژانس تا زندگیشان را تأمین کنند.
صادق‌زاده در پاسخ به این سوال که آیا دانشگاه تربیت مدرس بودجه شفافی را برای پژوهش دانشجویان مشخص کرده است یا خیر، تشریح کرد: دانشگاه هزینه‌های پژوهشی را درنظر گرفته است؛ اما انقدر محدود و کم است که برای دانشجوی دکترا شوخی محسوب میشود. مبالغی مثل ۱۰ میلیون برای یک دانشجوی دکتری و ۳ الی ۴ میلیون تومان برای یک دانشجوی ارشد واقعا ناچیز است. ما دانشجوهای کمی داریم که از نظر مالی بدون مشکل باشند مخصوصاً این شرایط برای دانشجویان پسر به خاطر عدم حمایت مالی از سوی خانواده نامناسب‌تر از دانشجویان دختر است.
استاد دانشگاه تربیت مدرس در ادامه به برخی ضوابط وضع شده برای دریافت این مبالغ اشاره کرد و گفت: اخیراً ضوابطی مصوب شده که اگر دانشجو بخواهد به این ضوابط مقیّد باشد چه بسا ممکن است اصلا نتواند از این پول استفاده کند؛ مثلا اینکه می‌گویند این مبلغ، باید برای خرید ابزار و وسایل صرف شود؛ ما در رشته‌های علوم انسانی آنقدرها خرید وسیله نداریم. بنابراین دانشجو مجبور میشود یا سندسازی کند و دروغ بنویسد و وارد مسیر غیرقانونی شود یا به طور کلی از دریافت این مبالغ نقدی بگذرد.
حمایت از پژوهش‌های دانشجویی در حد شعار است
وی در ادامه یادآور شد: اگر چه اخیراً نهادهایی مانند بنیاد نخبگان و ترویج علوم طرح‌هایی را در راستای حمایت از دانشجویان پژوهشگر ارائه کرده‌اند اما تا جایی که ما می‌دانیم اینها در حد شعار است و هنوز در عرصه عمل خیلی محقق نشده است.
استاد دانشگاه تربیت مدرس عدم پشتیبانی نهادها از طرح‌های پژوهشی دانشجویان را علت اصلی نیازمحور نبودن این پژوهش‌ها دانست و گفت: مثلا در حوزه رشته تعلیم و تربیت، من به آموزش و پرورش پیشنهاد داده‌ام که بودجه‌ای را به صورت اعتبار در اختیار استادان بگذارند که استادان بتوانند از کار پژوهشی دانشجویان دکتری حمایت کنند. البته به این گونه پیشنهادها هم تاکنون ترتیب اثری داده نشده است.
وی تصریح کرد: این پیشنهاد پذیرفته نشد، شاید به این دلیل که این موضوع هنوز در کشور ما جا نیفتاده. چون در دنیا اینگونه است که نهادهای ذی ربط اعتباراتی را به استادان اختصاص می‌دهند و آن استاد با توجه به برنامه پژوهشی کلان خود و با استفاده از آن اعتبار، تعدادی دانشجو را برای یک پروژه در نظر میگیرد و در انتها نیز در رابطه با آن پروژه و طرح، پاسخگوست. برای تحقق این امر لازم است به استاد اطمینان بشود؛ البته من نمیگویم به خود استاد پول بدهند بلکه بحث از اختصاص اعتبار است؛ مثلا برای یک پروژه رساله دکتری فرضاً ۵۰ - ۶۰ میلیون تومان به دانشجو داده میشود و فقط یک حق نظارت به استاد تعلق میگیرد. اما اینگونه دانشجو زیر نظر استاد و با استفاده از اعتباری که او دارد می‌تواند بخشی از نیازهای آن دستگاه را در آن حوزه علمی برطرف کند. لازمه این امر وجود یک رابطه دوسویه میان مسئولین بخش‌های پژوهشی نهادها و دستگاه‌ها با استادان است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر این فرصت وجود ندارد و من نشنیده‌ام که حتی در رشته‌های فنی-مهندسی هم استادان اعتباری داشته باشند و بر اساس این اعتبار یک نقشه پژوهشی تهیه کنند که بتواند بخشی از نیازهای جامعه کارفرمایان، سیاست گذاران و برنامه‌ریزان را برطرف کند.
وی مهارت‌های پژوهشی و ظرفیت‌های دانشجویان را اصلی‌ترین زیرساخت رشته‌های علوم انسانی دانست و خاطرنشان کرد: بر این اساس یکی از زیرساخت های لازم این است که دانشجویان بتوانند در دوره دکتری فرصت‌های پژوهشی داشته باشند و شیوه پژوهش را در کشورهای دیگر ببینند و یاد بگیرند. علاوه بر این، هنگام انجام تحقیقاتشان هم ممکن است نیازمند ابزارها و امکانات مختلفی باشند که اغلبشان در فضای دانشگاه‌ها موجود نیست و باید مورد حمایت قرار بگیرد.
صادق‌زاده در ادامه، به لزوم حمایت از استادانی که کارشان را درست انجام می‌دهند اشاره کرد و گفت: باید بین خوب و بد تمایز قائل شد و از اساتید خوب که اخلاق در پژوهش را رعایت میکنند حمایت کرد و در عوض نوعی کنترل و برخورد هم با استادان متخلف صورت بگیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در پایان اظهار کرد: یکی از مشکلات جدی این است که پژوهش‌های کاربردی خیلی مورد حمایت قرار نمی‌گیرند و در حال حاضر سیستم آموزش عالی فقط به دنبال این است که این مقاله ها در فلان ژورنال بین المللی چاپ بشود. من نمیگویم بحث‌های تحقیقات بنیادی و بین المللی را نباید رشد دهیم؛ اما مهمتر از آن این است که علم تولید شده در کشور را در مسیر تامین نیازهای جامعه به کار بگیریم.
خبرنگار: فرگاه افشار
انتهای پیام/
نظر شما