به گزارش باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران(ایسکانیوز)، محمد روزبهانی مدیر تشکل‌های اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی در خصوص برنامه‌ها و رویکردهایش برای تشکل‌ها، تمهید نقش آفرینی واقعی تشکل‌ها در چهارچوب قانون، نقش تشکل‌ها در مطالبه‌گری و مسئله محوری و تأثیر کرونا بر فعالیت تشکل‌ها مصاحبه‌ای تفصیلی داشت که به شرح زیر است.
* ابتدا درباره وضع گذشته تشکل‌های دانشگاه آزاد و همینطور برنامه‌های جدید این اداره کل برای راهبری آنها توضیح دهید.
اگر نخواهم توصیفی از خوب یا بد بودن تشکل‌ها در گذشته داشته باشم، به نظرم تشکل‌ها برخوردار از یک مدل خاص بودند و استقلال کمتری داشتند. در واقع یا خود دانشجویان و یا به دلایلی متأثر از عوامل دیگر، تصمیم گرفته و آن را اجرا می‌کردند. از طرفی مسئولان، عموماً با تمرکز بر فعالیت کانونی، تشکل‌ها را به چشم گروهی که در اختیار دانشگاه است و باید سیاست‌های دانشگاه را اعمال و اجرا کند، می‌نگریستند. در مجموع به نظرم نگاه آزاد به تشکل‌ها، عمدتاً کمرنگ بود.
تشکل در گذشته در خدمت مسئولان دانشگاه بود و به نظر، ماهیت یک «تشکل خوب» را نداشت. تشکل خوب؛ یعنی یک جمع دانشجویی هدفمند و البته آزاد و مستقل. یکی از مقدمات شکل‌گیری تشکل‌ها این است که دانشجویان در انتخاب مسیر ذیل قوانین، آزاد باشند. اکنون ما می‌خواهیم به دانشجویان بگوییم که یک تشکل خوب چیست و در این راستا، این جرأت را به آنها بدهیم که به این تعریف نزدیک شده و خود را در جایگاه تشکل ببینند و تعریف کنند.
*برای اینکه تشکل‌ها در خدمت مسئولان نباشند، چه تدبیری دارید، مشخصاً سوالم این است که در مدیریت جدید، نگاه به تشکل‌ها چگونه است؟
یک تشکل خوب، مطالبه‌گر است و مدام وضعیت موجود را با وضعیت مطلوب ذهنی خود، مقایسه کرده و در این مقایسه، اعلام نظر می‌کند. یک کنشگر خوب، هم حرکت خوب را تأیید می‌کند و هم پرسشگر حرکت‌های بد است و در واقع، مطلوب را از مسؤلین داخل دانشگاه، مدیران شهری و حتی مسئولین کشور درخواست و پیگیری می‌کند. یکی از اقداماتی که در این مدت انجام دادیم، این بود که به طور مداوم گفتمان تشکل خوب را مطرح کردیم تا دانشجویان بدانند کارکرد واقعی تشکل‌ها چیست. البته در این مسیر کار ما این است که علاوه بر شناساندن و جسارت بخشیدن به دانشجو، زمینه سازی و ریل‌گذاری مناسب برای ایجاد تشکل‌ها داشته باشیم.
یکی از اصلی ترین اقداماتی که می‌تواند از سوی دانشگاه انجام شود، «مواجه آزادمنشانه» با دانشجویان و تشویق آنها به آزادی فعالیت است. دانشجویان غالباً پیام‌های غیرمستقیم مسئولان را بیش از پیام‌های مستقیم متوجه می‌شوند؛ گاهی شاهد هستیم که برخی مسئولان در راستای توسعه و گسترش تشکل‌ها حرف می‌زنند، ولی درب اتاقشان روی تشکل و دانشجو بسته است؛ با فعالان جلسه نمی‌گذارند، مستقیماً با آنها حرف نمی‌زنند و بعضاً از برنامه‌هایشان نیز حمایت نمی‌کنند. دانشجویان به واقع این پیام‌های غیرمستقیم را بیشتر متوجه می‌شوند. لذا ما تلاش می‌کنیم تا رفتار مشوق فعالیت و آزادی را به دانشجو منتقل کنیم. خواست ما از مسئولین نیز همین رفتار بوده که می‌دانیم تحقق آن تا حدی سخت است.
*آماری از تشکل‌های فعال، در حال شکل گیری و یا احتمالاً منحل شده دارید؟
براساس آمار مهرماه، ما ۱۸۰ تشکل داریم که ۱۲۰ مورد آنها فعال هستند؛ یعنی ظرف یکسال و چند ماه اخیر، انتخاباتشان برگزار شده است. همچنین ۱۱۰ تشکل استادی نیز داریم که فقط ۳۰ مورد آنها فعال هستند. ۳۰ تشکل هم در حال تأسیس است. از آنجا که قانون مرجع و پناه همه متولیان و مسئولان برای عمل به شمار می‌رود، یکی از برنامه‌های جدی ما این است که مواجهه قانون مدار با تشکل‌ها داشته باشیم و برای اجرای این قانون، سعی داریم با ایجاد زیرساخت مناسب، امکانی فراهم کنیم تا دانشجو بداند از چه حق و حقوقی برخوردار بوده کدام حق شخصی و سلیقه‌ای است و کدام حق، قانونی؟ با ایجاد این زیرساخت از مسئولان هم خواهیم خواست تا قانون را اجرا کرده و نگرانی‌های فراتر از قانون نداشته باشند.
*چگونه می‌خواهید این مواجهه قانون مدار را با تشکل‌ها اجرایی کنید؟ برنامه‌ای برای تحقق آن تدارک دیده اید.
بله، در همین رابطه یکی از برنامه‌ها این است که زمینه را برای ورود اعضای تشکل‌ها به حل مسائل واقعی جامعه فراهم آوریم. فعالیت تشکلی دو نتیجه دارد؛ نخست سود کوتاه مدت و دیگری منفعت بلند مدت. اگر تشکل‌ها به منفعت بلند مدت به اندازه سود کوتاه مدت توجه نکنند، نتیجه مورد انتظار را از فعالیت خود نخواهند گرفت. سود کوتاه مدت؛ در واقع همان خروجی برگزاری همایش‌ها، چاپ نشریه و سخنرانی هاست. ولی منفعت بلند مدت؛ رشدی است که در بستر عمل برای دانشجو ایجاد می‌شود؛ بستری که دانشجو در آن می‌آموزد که از یک سو چگونه با همفکر خود همکاری و از طرف دیگر چگونه غیر هم فکر خود را تحمل کند.
* آقای روزبهانی چشم انداز فعالیت کار تشکل‌ها را چطور تعریف می‌کنید؟ نقطه مطلوب و ایده آل تشکل‌های دانشجویی کجاست؟
در باب مطلوبیت فعالیت تشکلی، باید گفت که تشکل‌ها بسیاری مواقع گلایه می‌کنند که نمی‌دانیم باید در فضای دانشگاه چه کنیم؟ چه برنامه‌ای برگزار کنیم؟ سلیقه مخاطب چیست؟ و سوالاتی از این دست. البته خوشبختانه به نظر می‌رسد از سالگرد چهل سالگی انقلاب اسلامی ما یک برنامه عمل خوبی برای تشکل‌ها داریم. حضرت آقا در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، پیشبرد تمدن ایران اسلامی در چهل سال دوم را بر دوش مردم تعریف کرده‌اند و مردم در دانشگاه؛ یعنی دانشجویان و اساتید. مردم برای اینکه فعالیت کنند، ابتدا باید سازماندهی داشته باشند که یکی از راه‌هایش همین تشکل‌ها است. در بیانیه گام دوم تقریباً معلوم است که تشکل‌ها چه کارهایی باید برای مخاطب، فضای بیرونی، فضای دانشگاه و توسعه شهر خودشان انجام دهند و در واقع حل مسئله از همین جا می‌آید.
بیانیه گام دوم، از مردم خواسته است تا خودشان وارد میدان مسائل نظام اسلامی شوند و یکی از اصلی ترین نکات مورد برداشت از این بیانیه، این است که تشکل‌ها قدم به میدان حل واقعی و صحیح مسائل بگذارند.
*خب برای اینکه تشکل‌ها بتوانند نزدیک تر و ملموس‌تر وارد موضوع حل مسئله شوند، چه برنامه‌ای دارید؟ این همان برنامه‌ای است که رئیس دانشگاه بر آن تاکید دارد و بر این باور است که دانشگاه آزاد باید به سازمان حل مساله تبدیل شود.
در همین زمینه، رویدادی تحت عنوان رویداد «حل تمرین» برای تشکل‌ها تعریف و از آنها خواسته شده تا در محورهایی که از سوی دانشگاه پیشنهاد می‌شود و یا خودشان مطرح می‌کنند، ورود کنند. اینجا لازم می دانم که ابتدا عنوان کنم در رویداد ملی حل تمرین، دو اتفاق برای دانشجویان می‌افتد، نخست؛ تجربه شیرین حل مسئله و دوم؛ یادگیری این فرایند. در خصوص چگونگی ورود دانشجویان به رویداد هم دانشجویان؛ از یک جمع سه نفره به بالا، می‌توانند در محورهایی که یا مد نظر خودشان و یا پیشنهاد دانشگاه است، وارد مقوله بررسی و حل مسئله شوند؛ مسائلی که از سطح واحدها شروع شده و به سطوح بالاتر شهر و استان می‌رسد.
جزئیات محورهای پیشنهادی از سوی دانشگاه هنوز مشخص نیست، اما کلیات آن در حوزه‌های فرهنگی، سیاسی، صنعت و کسب و کار تعریف شده و دانشجو برای انتخاب آن کاملاً آزاد است. به طور مثال؛ در سطح واحد، دانشجویان در خصوص آموزش مجازی مشکلاتی دارند؛ از جمله اینکه استاد سر کلاس نمی‌آید، برنامه منظمی ندارد، تمرین و ارزیابی خوبی ندارد و …، حالا در این شرایط، تشکل‌ها می‌توانند ایده‌ای را برای ارزیابی دروس ارائه داده و بگویند با این شیوه پیشنهادی، هم دانشجویان راضی خواهند بود و هم اساتید.
این نوع کارها به اینکه دانشجویان جسارت نزدیکی به حل مسئله و یادگیری فرایند حل مسئله را داشته باشند، کمک می‌کند. ما بیشترین مشکلی که امروز درخصوص دانشجویان با آن مواجه هستیم، این است که آنها نخست، فاقد جسارت نزدیکی به مسائل بوده و دوم با فرایند حل مساله آشنایی ندارند و فکر می‌کنند اگر نقصان و یا خطایی در ساختارهای شهری ببینند، راه حل این است که کار رسانه‌ای انجام دهند؛ در صورتی که بسیاری از مواقع اگر به مسئولان شهری نزدیک شوند و در تدوین راه حل به آنها کمک کنند، خواهیم دید که آنها نیز علاقه مند به حل مساله هستند، اما راه حلی برای آن نمی‌یابند.
*چطور مدیران سازمان‌ها قرار است توجیه شوند؟ آیا اساساً فکر می‌کنید مدیران برای میدان دادن به تشکل‌ها همکاری می‌کنند.
این موضوع با نمونه سازی پیش می‌رود و این‌طور نیست که با یک کار کلان، همه شهرداری‌ها را توجیه کنیم؛ ابتدا باید دو نمونه خوب از آن به وجود آورد و تشویق کرد؛ مثلاً دانشجو خیلی خوب می‌تواند ظرفیت علمی را برای حل مسائل شهری به کار ببند و اگر این اتفاق بیفتد و کار تشکل‌ها خروجی خوبی در یکی دو شهر و شهرستان داشته باشد، بقیه هم توجیه خواهند شد.
*برای رویداد حل تمرین، خط الرسم و آئین نامه‌ای تدوین شده؟ ضوابط حضور دانشجویان به چه صورت است؟
بله، آئین نامه‌ای در این خصوص در حال تدوین است و ما از فعالیت گروهی استقبال می‌کنیم نه انفرادی. ما در این رویداد دنبال جمع آوری ایده نیستیم نکته مهم، شناخت و ارزیابی نمونه مسائل حل شده است. دانشجویان بعد از ثبت نام و انتخاب محورها، منتورهایی راهنمایی آنها را در این مسیر راهنمایی می‌کنند. این رویداد از ابتدای اسفند یعنی شروع ترم آینده آغاز می‌شود و تا نیمه خرداد ادامه دارد و در این مدت راهنمایی‌های حضوری و مجازی قطع نمی‌شود. بعد از خرداد ارزیابی استانی صورت می‌گیرد و نیمه تیرماه رویداد خاتمه می‌یابد. با شروع رویداد دوم، اختتامیه رویداد اول برگزار خواهد شد.
*محورها استانی است یا ملی؟ مسؤلیت تأیید ایده‌ها با کجاست؟
محورهای پیشنهادی در این رویداد سراسری و ملی بوده و در سطح استان رقابت‌ها انجام می‌شود و تیم سیاستگذار و برگزاری برنامه به صورت متمرکز مسؤلیت تأیید این ایده‌ها را برعهده دارد.
*درباره تأثیر شیوع کرونا بر فعالیت تشکل‌ها و مقابله با رکود این فعالیت تشکلی برای ما بگویید.
خب بالطبع با شیوع کرونا در ماه‌های ابتدایی، تشکل‌ها تقریباً فعالیت به خصوصی نداشتند و نکته اساسی در خصوص زنده ماندن روح تشکل‌ها این است که باید به طور مداوم مخاطب جدید جذب کنند و خودش را به دانشجویان عرضه کند. چرا که عضویت‌های جدید به انسجام و رشد تشکل‌ها کمک می‌کند؛ خب در شرایط شیوع کرونا، بسیاری از این فعالیت‌ها قابل انجام نبود و اعضا با بلاتکلیفی خاصی رو به رو بودند. ما کاری که در ۵ ماهه گذشته از تشکل‌ها خواستیم و بعضاً زیرساختش را هم به وجود آوردیم این بود که از فضای مجازی برای فعالیت‌هایشان استفاده کنند. ما از تشکل‌ها در این مدت خواستیم حداقل انسجام اعضای فعلی خودشان را حفظ کنند. مکالمه و گفتگو در سطح اعضای شورای مرکزی اهمیت دارد و اگر این فضا ایجاد نشود، تشکل‌ها از هم می پاشند. بنابراین به آنها تاکید کردیم با برگزاری برنامه‌های مجازی، حضوری و یا کتابخوانی مخاطبان خودشان را زنده نگه دارند و دوم اینکه بعضی فعالیت‌های حضوری حداقلی را داشته باشند.
*تکلیف انتخابات تشکل‌های دانشگاه آزاد چه شد؟ برای برگزاری انتخابات تشکل‌های دانشگاه آزاد آن هم در شرایط شیوع کرونا که امکان برقراری ارتباط حضوری و جذب عضو جدید وجود ندارد، چه کردید؟
ما به دلیل شرایط خاص کنونی، به فکر انتخابات مجازی افتادیم. با راه اندازی سامانه امتداد (انتخابات مجازی تشکل‌های اسلامی دانشگاه آزاد) ۳ هفته است که این فرایند آغاز شده و در حال حاضر در فرایند میانی آن هستیم. این زیرساخت در دانشگاه‌های دیگر وجود ندارد و دانشگاه آزاد مبدع این طرح است. در این سامانه همه قواعد مربوط به انتخابات در آن لحاظ شده است از جمله اینکه تشکل بتواند اعضای خود را ثبت کند و اعضای خود را بشناسد. همچنین فرایند کاندیداتوری نامزدهای شورای مرکزی، تأیید صلاحت آنها توسط دبیر و ساختارهای دانشگاه، برگزاری انتخابات، تبلیغ کاندیداها و اعلام نتایج از طریق همین سامانه انجام می‌شود.
در حال حاضر تشکل‌های دانشجویی و استادی از مراحل اولیه ثبت تشکل و ثبت دبیر عبور کردند و هم اکنون در حال ثبت اعضای خودشان هستند. ایجاد این سامانه کار را برای فعالیت تشکیلاتی بسیار آسان می‌کند و افراد در این انتخابات مجازی احراز هویت می‌شوند و نتایج به راحتی قابل ردیابی و ثبت و ضبط است و احیاناً خطاهایی که ممکن است وجود داشته باشد به حداقل می‌رسد. راه اندازی این سامانه، در گام‌های بعدی مشکلات «مدیریت دانش» تشکل را برطرف می‌کند. یعنی یک تشکل همیشه به اعضای خود دسترسی دارد و در مرحله بعدی تمام اقداماتی که مثلاً یک دبیر تشکل انجام داد و ممکن است افرادی جدیدی او را نشناسند، در سامانه ثبت شده است.
* انتخابات ۱۴۰۰ را پیش رو داریم، تشکل‌ها برای فعالیت در عرضه انتخابات با چه خط قرمزها و باید و نبایدها رو به رو هستند؟
در این رابطه سندی در دست تهیه است که تا پایان دی ماه سیاست‌های کلی را مشخص می‌کند. انتخابات خرداد سال ۱۴۰۰ از دو جهت مهم است؛ نخست انتخابات ریاست جمهوری و دیگری هم انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا. این انتخابات در دانشگاه آزاد همیشه بسیار مهم بوده؛ چون در سطح واحدها، تشکل‌های دانشجویی و استادیِ فعال، می‌توانند در شناساندن کاندیداها و ارزیابی عملکرد قبلی شأن وارد شوند. سیاست کلی در خصوص نحوه مواجهه تشکل‌ها با انتخابات، افزایش مشارکت است. تشکل‌ها بر اساس علاقه مندی خود می‌توانند یک نامزد را تأیید کنند، اما مهم این است که در این راه، قاعده‌مند باشند. ما قرار نیست انتخابی داشته باشیم بلکه باید زمینه سازی در خصوص شناخت بیشتر از نامزدها، افزایش مشارکت و رونق انتخابات را در دستور کار داشته باشیم. هرچند ممکن است برخی تشکل‌ها متمایل به کاندیدای خاصی بوده و برایش فعالیت کنند.
اینکه یک تشکل، مهره یک کاندیدا و یا در خدمت جناح خاصی باشد، با ماموریتش در تعارض است. در واقع یک تشکل دانشجویی، یک آرمان را پیگیری می‌کند و این آرمان بسیار بزرگ‌تر از سلایق جناحی و رنگ‌های سیاسی است. از طرفی گروه‌های که طبق قانون نمی‌توانند فعالیت سیاسی کنند و یا گروه‌های برانداز، حق حضور در این عرصه را نخواهند داشت.
انتهای پیام/
نظر شما