به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، ابراهیم صالحی عمران استاد دانشگاه مازندران در نشست تخصصی ادغام دانشگاه فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی که دوشنبه ۲۴ بهمن ماه ۱۴۰۱ برگزار شد، اظهار کرد: ساماندهی آموزش‌های مهارتی سال‌هاست که مطرح شده و در ماه‌های اخیر ادغام دو دانشگاه بزرگ مهارتی کشور یعنی دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای و علمی کاربردی دوباره به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است.
احتمال ادغام دانشگاه‌های پیام‌نور، علمی کاربردی و فنی‌وحرفه‌ای/ طرح آماده تصویب نیست
رئیس سابق دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای افزود: در ابتدا لازم است توضیحاتی در مورد وضعیت موجود آموزش مهارتی در ایران ارائه شود. آموزش مهارتی پایه، تحت عنوان کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای از سوی آموزش و پرورش ارائه می‌شود. دوره‌های آزاد هم از سوی سازمان فنی‌وحرفه‌ای در حال برگزاری است. از طرف دیگر، آموزش عالی مهارتی از سوی دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای که رایگان و دولتی است، اجرایی می‌شود. دانشگاه علمی کاربردی هم آموزش‌های مرتبط با مشاغل را مرتبط می‌کند که رایگان نیست؛ اما تحت مدیریت دولتی است. به صورت هیئت موسس کار می‌کند. دانشگاه آزاد هم یکی دیگر از نهادهایی است که آموزش مهارتی ارائه می‌دهد.
صالحی عمران با بیان این که ۴ مجموعه مستقل تحت نظر وزارت علوم، آموزش مهارتی دارند، گفت: همه این مجموعه‌ها مستقل از هم و بدون ارتباط آموزش‌های مهارتی را ارائه می‌کنند. من معتقدم مشکل نخست این است که آموزش‌های مهارتی در ایران به صورت جزیره‌ای کار می‌کند، حتی در مواردی مانند پذیرش دانشجو با هم رقابت می‌کنند.
استاد دانشگاه مازندران با اشاره به این که آموزش مهارتی در ایران از لحاظ کمی و کیفی دچار چالش است، تصریح کرد: آموزش مهارتی در ایران، از لحاظ کمی پاسخگوی نیاز کشور به مهارت نیست. وزارت کار اعلام کرده است که ۷۰ درصد نیروی کار در جامعه ما فاقد مهارت‌اند. از نظر کیفی هم دچار چالش هستیم. به این معنا که آموزش مهارتی به خوداشتغالی و کارآفرینی منجر نمی‌شود. ارتقای بهره‌روی نیروی کاری هم به افزایش کیفیت می‌رسد.
وی با تاکید بر این که خروجی آموزش مهارتی در ایران به دنبال تحصیلات تکمیلی است، افزود: ایران هم نیروی کار ندارد و هم نیروی تحصیل کرده بیکار زیاد دارد. باید پرسیده شود که چه تعداد از فارغ‌التحصیلان آموزش‌های مهارتی وارد بازار کار می‌شوند. مسئله اصلی این است که آموزش مهارتی در ایران نتوانسته چالش اشتغال در کشور را برطرف کند. ساماندهی آموزش‌های مهارتی به همین دلیل ضرورت دارد چون قرار بوده مشکل اشتغال را حل کنند.
صالحی عمران خاطرنشان کرد: آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران پیش‌نیازهای لازم را رعایت نمی‌کند، یعنی متناسب با نیاز بازار نیست. نظر شخصی من این است که ادغام این دو دانشگاه راهگشاست. این دو دانشگاه دوره کاردانی و کارشناسی مشترک زیادی دارند. دوره‌های کاردانش آموزش و پرورش هم قرار بود وارد کار شوند نه این که به تحصیلات عالی ادامه دهند. در همه دنیا افرادی که دوره مهارتی می‌بینند به دنبال مدرک بالاتر نیستند.
رئیس سابق دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای تصریح کرد: مخالف فعالیت بخش خصوصی در آموزش مهارتی نیستم؛ اما سپردن مدیریت آموزش مهارتی به سازمان‌های متعدد درست نیست. ارائه آموزش می‌تواند به صورت خصوصی و دولتی باشد؛ اما مدیریت باید متحد باشد. من به بخش خصوصی در آموزش مهارتی تاکید دارم و معتقدم دولت باید سرمایه‌گذاری بیشتری برای آموزش مهارتی داشته باشد حتی بخش خصوصی مهارتی برای جامعه مفید است.
وی گفت: آموزش‌های مهارتی الزاماتی را هم طلب می‌کند، مثلا باید عملی باشد نه نظری. به استادکار و مربی نیاز دارد. خانواده‌ها و مردم باید به آن اعتماد داشته باشند. آموزش‌های مهارتی به نیازسنجی دقیق نیاز دارد. ویژگی‌های بازار کار باید استخراج شود.
صالحی عمران با اشاره به این که در گذشته اغلب دانشجویان دانشگاه‌های علمی کاربردی کارمند دولتی بودند، تاکید کرد: دانشگاه علمی کاربردی گاهی از فلسفه وجودی خودش دور می‌شود. هدف این دانشگاه شناسایی نیازها و پذیرش دانشجو بر این اساس بود. این نیازها به مرور زمان در حال تغییر هستند؛ اما این هدف در دانشگاه علمی کاربردی محقق نشد.
استاد دانشگاه مازندران در پایان با بیان این که من معتقد به تجمیع و ادغام هستم؛ اما ادغام کافی نیست، اظهار کرد: با ادغام به سامان نمی‌رسیم چون نظام صلاحیت حرفه‌ای در ایران وجود ندارد. همچنین نقص در تعیین برنامه‌های درسی وجود دارد. برنامه‌های درسی باید از سوی استادکار تعیین شو،د نه در اتاق‌های دربسته. باید آموزش‌ها کارگاهی برگزار شود. تربیت اقتصادی هم نیازمند است که باید در آموزش و پرورش عمومی انجام شود. آموزش مهارتی باید از حالت درجه دوم خارج شده و اعتماد اجتماعی را جلب کند. هم به ساماندهی نیاز داریم و هم به تجمیع در آموزش مهارتی کشور که جدا و جزیره‌ای عمل نکنند.
دولت برای ساماندهی دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای و علمی کاربردی با مشکل حقوقی، فرهنگی و مدیریتی مواجه است
غلامرضا ذاکرصالحی دانشیار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در ادامه این نشست با بیان این که من به عنوان یک کارشناس بی‌‍طرف انتقاد می‌کنم و اظها نظراتم ربطی به موسسه محل خدمتم ندارد، اظهار کرد: من معتقدم نهاد سیاست‌گذار باید از این دیدگاه‌های کارشناسی استفاده کند. اگر قصد ادغام وجود دارد باید فهرستی از دلایل منطقی داشته باشند.
وی افزود: به نظر من ادغام مهم نیست، سرمایه‌گذاری مهم است که باید دلایل کافی و منطقی داشته باشد. در دهه ۶۰ حداقل چهار ادغام بزرگ اتفاق افتاد که موفق بودند. نخست تعدادی موسسات پراکنده موسیقی، دانشگاه هنر را تشکیل دادند. دوم برخی موسسات فنی یا دانشکده‌های پراکنده، دانشگاه خواجه نصیر را ساختند. سوم برخی موسسات فرهنگی و علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی را تشکیل دادند و چهارم این که تعداد زیادی از موسسات پژوهشی، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی را تشکیل دادند. این تجربه موفق، بسیار مهم است. این پیشینه باید مورد توجه قرار گیرد و اگر نگیرد به مشکل سال ۹۸ دچار می‌شویم که تعدادی موسسات تعطیل شدند؛ اما بعد از تغییر مدیر مربوطه دوباره با لابی نمایندگان به حالت اولیه برگشتند.
ذاکرصالحی ادامه داد: باید تکلیف خودمان را از ابتدا روشن کنیم که به دنبال تجمیع هستیم یا ادغام یا همجواری یا بازمهندسی. مدیران آموزشی هر روز صبح باید به دنبال اصلاحات آموزشی باشند. اگر قرار است ادغامی صورت بگیرد باید یک بازی برد-برد-برد باشد که هم فنی‌وحرفه‌ای هم علمی کاربردی و هم مردم سود ببرند. نسبت به ادغام بدبین نیستم اما نگران اجرای بد آن هستم. ایران باید سیستم آموزش مهارتی داشته باشد که در آن ورودی و خروجی و فرایند مشخص باشد. مراکز در چارچوب سیستم می‌توانند بازتعریف شوند. دولتی و خصوصی بودن باید تعیین شود.
دانشیار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با تصریح بر این که دولت برای اجرای این کار با مشکل حقوقی، فرهنگی و مدیریتی مواجه است، یادآور شد: اگر قرار است دانشگاه‌ها تغییر ماهیت حقوقی دهند ابتدا باید هیئت امنا آن را تصویب کند، سپس به شورای گسترش وزارتخانه برود. وقتی هیئت امنا مخالف این اتفاق است، مشکل وجود دارد.
وی تاکید کرد: مالکیت هم مهم است. علمی کاربردی خصوصی است و ادغام خصوصی در عمومی مشکل حقوقی دارد. نکته دیگر این که فرهنگ سازمانی این دو دانشگاه هم باید نزدیک شود. مشکل مدیریتی یعنی در ادغام باید محاسبه دارایی نامشهود این دو دانشگاه مانند قدمت و شهرت بررسی شود. محاسبه دارایی نامشهود بسیار مهم است. در نهایت معتقد هستم که اگر ادغام بخواهد اتفاق بیفتد باید به پیچیدگی‌های مسئله توجه شود.
دانشگاه‌های فنی‌وحرفه‌ای و علمی کرابردی در فضایی کار می‌کنند که عقلانیت علمی ندارد و سیاست‌زده است
یدالله مهرعلیزاده عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در ادامه این نشست با بیان این که ادغام دو دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای و علمی کاربردی موضوع پیچیده‌ای است، اظهار کرد: تجربه زیسته ما از ارتباط نهاد علم در کشور نشان می‌دهد که این نهاد درگیر مسائل سیاسی است. برای مثال برگزاری این جلسه از سوی وزارت علوم با مشکل مواجه شد. چرا وزارت علوم مجوز برگزاری یک نشست تخصصی برای پیشنهادهایی که بتواند راهگشا باشد را صادر نمی‌کند؟ به خوبی محرز است که نظام آموزش عالی فعلی قصد تغییر اساسی ندارد.
وی افزود: ادغام دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای و علمی کاربردی در بازدید رئیس جمهور از وزارت علوم مطرح شد. پس از طرح این موضوع و موضع‌گیری وزیر، بلافاصله مخالفت‌ها از سوی نمایندگان مجلس، مراکز علمی کاربردی و برخی از افرادی ذی‌نفع اعلام شد. در نهایت هم وزیر علوم عقب‌نشینی کرد. این موضوع سابقه‌دار است. سال ۹۱ سرپرست نهاد رهبری وزارت علوم این موضوع را مطرح کرد که از ظرفیت ها استفاده نمی‌شود و ادغام انجام شود. یکی از دلایل استیضاح فرجی دانا همین پیگیری و موضع‌گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس بود.
مهرعلیزاده با اشاره به این که برای مسئله ادغام باید ذینفعان و بازیگران اصلی عرصه آموزش مهارتی و همچنین ماموریت این دو دانشگاه در نظر گرفته شوند، گفت: دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای و علمی کاربردی، دانشگاهی خصوصی با حمایت دولتی است. رشته‌ها قرار بوده در ماموریت این دانشگاه یک تا سه بار دانشجو بگیرد. قرار نبود برای ۱۰ دوره دانشجو بگیرد. قرار بود کاردانی و تکنسیت تربیت کند. اولین اساسنامه این دانشگاه در سال ۷۲ پیشنهاد شد که روی دوره کاردانی متمرکز شود؛ اما در گذر زمان این دو دانشگاه در مقابل دانشگاه آزاد قرار گرفتند و وارد رقابت شدند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز تاکید کرد: این دو دانشگاه در فضایی کار می‌کنند که عقلانیت علمی ندارد و سیاست‌زده است. مثلا به صورت شتابزده ۵۰۰ رشته را تصویب می‌کنند.چند عامل نگذاشت که این دو دانشگاه به خوبی حرکت کنند. نخست سیاستگذاری نادرست که سبب انحراف در آموزش عالی ایران شد. برای مثال تاکید سازمان امور استخدامی بر مدرک کارشناسی در استخدام نیرو.
وی افزود: مشکل دیگر این است که این دو دانشگاه سیاسی شده‌اند. روسای این دو دانشگاه را از زمان تاسیس تاکنون را بررسی کنید. این دانشگاه‌ها برای حل مشکل ایجاد شده‌اند؛ اما از ظرفیت‌شان برای ضربه زدن به رقیب استفاده شده است. انتخاب نادرست روسای دانشگاه‌ها، مشکل دیگری است که وجود دارد. به این معنا که افرادی انتخاب شدند که در دانشگاه‌های نظری کار کرده‌اند و این مجموعه‌ها را به سمت آموزش نظری بردند.
مهرعلیزاده افزود: سه سناریو وجود دارد. نخست ادامه وضعیت فعلی، دوم ادغام و سوم مدل ترکیبی. منظور از مدل ترکیبی این است که سازمان فنی‌وحرفه‌ای ورود شود و مثلثی ایجاد شود که سه ضلع آن با هم همکاری داشته باشند. هر کدام از این مدل‌ها اگر زیرساخت‌های یک اجتماع علمی یعنی اجتناب از سیاست زدگی را دنبال نکنند، این بحث‌ها نتیجه‌ای نخواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در پایان اظهار کرد: در نتیجه سیاست‌زدگی بی‌کیفیتی برخی از دانشگاه‌ها ادامه خواهد یافت. برای حل این مشکل باید قانون نظام آموزش جامع فنی‌وحرفه‌ای احیا شود و ذینفعان اصلی به ویژه کسانی که تعارض منافع دارند، حضور داشته باشند. اگر وزارت علوم قصد دارد تغییری انجام دهد باید با نظر کارشناسان انجام شود.
انتهای پیام/
نظر شما