به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از کهگیلویه و بویراحمد، جنگل‌ها برای حیات انسان بر روی زمین ضروری است، بر اساس یک آمار حدود ۳۰۰ میلیون نفر در جهان در جنگل‌ها زندگی می‌کنند و ۶/۱ میلیارد انسان امرار معاش خود را از طریق جنگل می‌گذراندند.
حداقل سطحی که برای تشکیل جنگل از نظر علمی لازم است بسته به نوع گونه درختی، شرایط محیطی و غیره تغییر می‌کند. این مساحت در شرایط معمولی حداقل ۳/۰ هکتار ( ۳ هزار متر مربع ) است. واژه «جنگل» از زبان سنسکریت است و به اکثر زبان‌های اروپایی نیز وارد شده است و معنای جنگل طبیعی و بکر را می‌دهد. جنگل بسته به نوع پیدایش آن و خصوصیات ساختاری به جنگل بکر، جنگل طبیعی، جنگل مصنوعی یا جنگل دست کاشت طبقه بندی می‌شود.
علل پدید آمدن جنگل‌های پنجگانه دنیا عبارت است از شرایط کلی تحول و تکامل تاریخ از دوران سوم، پدیده قاره زدایی در این دوران و همچنین شرایط کلی اقلیمی و خاکی حاکم بر نقاط مختلف کره زمین که در این مورد نقش اساسی دارند. طبقه بندی ساده‌تر و گزیده‌تر، طبقه بندی جنگل‌های دنیا به سه نوع: جنگل‌های سوزنی برگ، جنگل‌های پهن برگ و جنگل‌های آمیخته سوزنی برگ و پهن برگ است.
البته تقسیم بندی‌های دقیق‌تر و تفصیلی‌تر هم برای جنگل‌های دنیا وجود دارد؛ که براساس هر یک از آنها جنگل‌های دنیا به ۱۰ و یا حتی ۶۰ نوع تقسیم می‌شوند. پراکندگی جنگل‌ها در تمام نقاط کره زمین یکسان نیست. اصولاً برای ایجاد جنگل در یک منطقه، شرایط زیست محیطی خاصی مورد نیاز است. این شرایط عبارتند از حرارت و رطوبت کافی منظور از حرارت و رطوبت کافی برای پیدایش جنگل در یک منطقه وجود حداقل ۲ ماه گرم در سال است. به مدت ۶۰ روز درجه حرارت روزانه به طور متوسط از ۱۰ درجه بالاتر باشد.
محمد باقر عظیمی دکترای محیط زیست در گفت‌وگو با ایسکانیوز در مورد آتش سوزی جنگل و مراتع افزود: وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع از مخربترین حوادثی است که آثار و پیامدهای زیاد و گاهی جبرانناپذیری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و انسانی به دنبال دارد. روند آتش‌سوزی‌ها طی ۲۰ سال گذشته در ایران نشان می‌دهد که به طور متوسط هر ساله به ویژه با فرارسیدن ماههای گرم، بیش از ۱۰۰۰ فقره آتش‌سوزی صرفاً در جنگل‌ها رخ داده و نزدیک به ۳۵۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی در طعمه آتش‌سوزی گرفتار شده و بخشی از این عرصهها نیز کاملاً از بین رفتهاند.
هر چند که هنوز ارزش بازاری و غیربازاری گونههای گیاهی و جانوری جنگل‌ها و مراتع به طور دقیق تعیین نشده است، ولی از بین رفتن بخشی از عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور، از بین رفتن حیات وحش و کاهش تنوع زیستی گیاهی و جانوری، آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین، تشدید فرسایش خاک و آثار شناخته و ناشناخته دیگر، از جمله پیامدهای آتش‌سوزی جنگل‌ها به شمار میروند. همچنین هزینههای مستقیم و غیرمستقیم زیادی از جهت اطفای حریق و احیا و بازسازی مناطق سوخته شده به اقتصاد کشور تحمیل می‌شود.
یکی دیگر از مهم‌ترین پیامدهای منفی وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع، به خطر افتادن معیشت جامعه محلی وابسته به جنگل‌ها و مراتع است که از منابع و تولیدات جنگلی از جمله محصولات فرعی (دارویی، خوراکی، صنعتی) و مرتعی، برای امرار معاش خود استفاده می‌کنند؛ یا این که از چوب درختان برای طبخ غذا، ساخت مسکن و غیره استفاده می‌کنند و نیاز است تدابیر لازم برای این امر اندیشیده شود.
طبق بررسیها، تقریباً ۱۰ درصد آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور توسط عوامل طبیعی مانند برخورد صاعقه و آذرخش و خودسوزی جنگل‌ها در اثر وزش بادهای گرم به وقوع می‌پیوندد ولی در بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی به صورت عمدی (ازجمله اختلافات قومی و ایجاد آتش‌سوزی بهمنظور ضربه زدن به طوایف و اقوام دیگر؛ تبدیل جنگل به مرتع بهمنظور تأمین علوفه بیشتر برای چرای دام؛ تهیه و فروش زغال به سوداگران به ویژه در جنگل‌های مناطق مرزی؛ گسترش اراضی کشاورزی همجوار جنگل‌ها و مراتع توسط افراد سودجو و فرصتطلب یا یا به عبارت دیگر ایجاد آتش‌سوزی بهمنظور تصاحب زمینهای منابع طبیعی و آتش زدن بقایای محصولات یا به اصطلاح پسچر مزارع در مجاور جنگل‌ها) و غیرعمدی (ازجمله سهل انگاری یا کم توجهی گردشگران، چوپانان، جنگل بانان، کشاورزان و در انجام اقدامات مخاطره آمیز مانند خاموش نکردن صحیح آتش، انداختن ته سیگار روشن در طبیعت، رها کردن زباله های پرخطر مانند بطریهای شیشه‌ای و غیره) دخالت داشته است. به طور کلی غالب بودن نقش عامل انسانی در وقوع آتش‌سوزی‌ها به ویژه آتش سوزی‌هایی که از روی عمد رخ می‌دهد و دلایلی که باعث شده جامعه محلی بعضاً خود عامل وقوع آتش سوزی باشند یا اینکه حداقل در برابر وقوع آتش‌سوزی احساس مسئولیت چندانی نداشته باشند، نشان از این دارد که کشور و متولیان امر نتوانسته‌اند در زمینه آموزش، فرهنگسازی و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم وابسته به جنگل‌ها و مراتع، اقدامات اثرگذاری داشته باشند.
وی ادامه داد: به عبارت بهتر مدیریت پایدار و اجتماع محور در خصوص منابع طبیعی از طریق پیوند دادن منافع جامعه محلی به منافع حمایت و حفاظت از منابع طبیعی به ویژه در امر مقابله با آتش سوزی‌ها، شکل نگرفته است. هرچند اقدامات متعددی توسط دستگاه‌های متولی به ویژه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور جهت مقابله با آتش‌سوزی‌ها به انجام رسیده، ولی پیشرفت و موفقیت چندانی در کاهش وقوع آتش‌سوزی‌ها و تقلیل میزان خسارت‌ها به وجود نیامده است. بخش عمده‌ای از این عدم موفقیت‌ها ریشه در فقدان مدیریت پایدار و اجتماع محور منابع طبیعی و ایجاد تعارض منافع مابین جامعه محلی و برخی دستگاه‌های دولتی متولی حفظ منابع طبیعی که از طریق حذف مدیریت‌های مردمی و برخوردهای متناقض دولت در بیرون راندن عشایر و ساکنان بومی جنگل‌ها در قالب طرح‌های تعادل دام و مرتع و قرق و در مقابل، واگذاری همان اراضی به سرمایه داران غیربومی در قالب بهره برداری از معدن و جایگزین نشدن مدیریت کارآمد به جای آن است. بنابراین روستاییان و عشایر محلی با دیدن چنین تناقضی از یک سو و با به خطر افتادن معیشت خود از سوی دیگر، دلبستگی‌شان به منابع طبیعی و تعهدشان به بهره برداری پایدار از آنها کاهش می‌یابد و به نوع دیگری از جمله ایجاد آتش‌سوزی شروع به تخریب می‌کنند.
خبرنگار: سعیده صداقت نژاد
انتهای خبر/
نظر شما