به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، کاهش تمایل پزشکان به ادامه تحصیل در دوره دستیاری موضوعی است که در سال‌های اخیر بحران‌آفرین شده است. به طوری که کارشناسان نگران هستند ایران تا چند سال آینده مجبور به استخدام پزشک از خارج از کشور شود.

این کاهش تمایل بیشتر در تخصص‌های طب اورژانس، تخصص کودکان، بیهوشی در سال‌های اخیر دیده می‌شود و به یکی از موضوعات اولویت‌دار کشور تبدیل شده است. در این راستا، مجلس با اصلاح «قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی» در سال ۱۴۰۱ میزان تعهدات پزشکان مشمول این قانون را کاهش داده و احکامی را برای ایجاد انگیزه و تشویق پزشکان برای خدمت در مناطقی که کمبود نیروی انسانی متخصص دارند، گنجانده است.

ایسکانیوز در این گزارش به بررسی وضع موجود کشور از منظر تمایل پزشکان به ادامه تحصیل در دوره‌های تخصصی و فوق تخصصی دانشگاه‌های داخل می‌پردازد. گزارش‌های آماری از بررسی ۵ دوره اخیر آزمون پذیرش دستیاری تخصصی از دوره چهل و ششم در سال ۱۳۹۷ تا دوره پنجاهم در سال ۱۴۰۲ در ۲۷ رشته و ۴ دوره آزمون دستیاری فوق تخصصی از دوره سی و هفتم تا چهلم در ۲۳ رشته نشان می‌دهد:

ظرفیت‌ خالی مانده و کاهش در تخصص طب اورژانس ۹۱ درصد، پزشــکی قانونی ۸۰ درصد، بیماری‌های عفونی و گرمسیری ۷۰ درصد، بیهوشی ۶۸ درصد و کودکان ۴۰ درصد است. این آمار نشان‌دهنده شرایط بحرانی در دوره‌های دستیاری است. همچنین اغلب رشته‌های فوق تخصصی در هر چهار دوره مورد بررسی، کم متقاضی یا بی‌متقاضی بوده‌اند و اغلب بین ۳۵ تا ۱۰۰ درصد ظرفیت‌های آن‌ها خالی مانده است. به علاوه، در دوره چهلم آزمون پذیرش دستیاری فوق تخصصی، ۱۰۰ درصد ظرفیت سه رشته جراحی کودکان، جراحی عروق و کلیه کودکان خالی مانده است.

از طرف دیگر، پرمتقاضی‌ترین رشته‌های تخصصی به ترتیب شامل رادیولوژی، بیماریهای قلب و عروق، ارتوپدی، چشم، گوش، حلق و بینی و جراحی سروگردن است.

جدول زیر تعداد ظرفیت‌های خالی مانده در رشته‌های طب اورژانس، پزشکی قانونی، بیماری‌های عفونی و گرمسیری، بیهوشی و کودکان از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ آموزش دستیاری را نشان می‌دهد؛

بر اساس جدول بالا، طب اورژانس بیشترین ظرفیت خالی را دارد که از ۷۶ درصد در سال ۱۳۹۸ به ۹۱ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است و بیانگر افزایش ۱۵ درصدی ظرفیت‌های خالی در این رشته است.

افزایش ۷۰ درصدی ظرفیت‌های خالی رشته پزشکی قانونی

با این وجود، رشته پزشکی قانونی با افزایش ۷۰ درصدی ظرفیت‌های خالی بیشترین میزان کاهش تمایل را به خود اختصاص می‌دهد. پس از آن رشته بیماری‌های عفونی با افزایش ۶۳ درصدی ظرفیت‌های خالی و رشته بیهوشی با افزایش ۴۴ درصدی و در نهایت رشته کودکان به افزایش ۴۰ درصدی قرار دارد.

روند افزایش ظرفیت‌های خالی در رشته‌های دستیاری در دوره فوق تخصص هم دیده می‌شود.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد کاهش تمایل به تحصیل در دوره‌های دستیاری تخصصی و فوق تخصصی نشان می‌دهد که اصلی‌ترین دلایل این انگیزه، نارضایتی دستیاران شامل مشکلات اقتصادی در دوره دستیاری، تبعیض و شکاف درآمدی بین تخصص‌های مختلف، مهاجرت نخبگان و تعهدات سنگین و طرح‌های خدمت است.

اضطراب و افســردگی در دانشجویان پزشکی بیش از میانگین جامعه است

آمارها نشان می‌دهد که سالانه تعدادی از دانشجویان رشته‌های مختلف علوم پزشکی مشروط شده، ترک تحصیل کرده یا نمی‌توانند تحصیلات خود را به موقع به پایان برسانند. در یک پژوهش بیان شده است که به طور تقریبی ۱۲ درصد از دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی حداقل یکبار مشروط شده‌اند. همچنین نتایج برخی مطالعات نشان میدهد؛ اضطراب و افســردگی در دانشجویان پزشکی بیش از میانگین جامعه است.

برطبق نتایج یکی از این مطالعات در سال ۱۳۹۰ بالای ۴۳ درصد دانشجویان پزشکی یک دانشگاه مبتلا به اختلالات روانی بوده‌اند. در این رابطه شرایطی که دانشجویان دوره‌های تخصصی و فوق تخصص با آن مواجه هستند نظیر خلأ عاطفی ناشی از دوری خانواده، حجم زیاد دروس و رقابت‌های فشرده درسی می‌تواند منجر به مشکلات روانی، شخصیتی، اجتماعی و تحصیلی دانشجویان شود.

نکته دیگر این است که فارغ‌التحصیلان، دستیاران و اساتید تخصص‌های مختلف پزشکی که در جلسات کارشناسی موضوع این گزارش مشارکت داشته‌اند؛ بارها تأکید کرده‌اند که اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی به خصوص در مرتبه‌های علمی بالا حضور مؤثر در بیمارستان‌های علوم پزشکی ندارند و ارتباط آنها با دانشجویان ضعیف است. برطبق اظهارات و نظرات کارشناسی عرف یاددهی و یادگیری به گونه‌ای است که هر دستیار از دستیار با سال بالاتر از خود مطالب را یاد میگیرد. باید توجه کرد به دلیل تکمیل نبودن تحصیلات دستیاران و تجربه کمتر آنها نسبت به اساتید، این شیوه یادگیری به عنوان شیوه یادگیری جایگزین، محل اشکال بسیار جدی است و باید در کنار ارتباط مؤثر و وظیفه‌مند اساتید با دانشجویان، به‌عنوان مکمل یادگیری و یاددهی مورد استفاده قرار گیرد.

با توجه به مشکلاتی که بیان شد لازم است وزارت بهداشت برنامه‌هایی جدی برای کمک به سلامت روان دستیاران تدوین کند تا از مهاجرت نخبگان پیشگیری شود.

انتهای پیام/