به گزارش خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز؛ تامین «آب پایدار» استان مرزی سیستان و بلوچستان سال‌های سال است که با مشکلات فراوانی روبرو است و هرازگاهی نیز این مشکلات منجر به اعتراضات مردم می‌شود.
بیشتر بخوانید؛
استراتژی خاصی درباره آب از وزیر نیرو ندیده‌ام/ الگوی جیره‌بندی آب شهرهای هند در انتظار تهران
در کنار اعتراضات حتی عرصه رسانه گاهی نیز شاهد ادعاهای عجیب اثبات نشده‌ای از سوی برخی چهره‌های سرشناس درباره مردم شریف این استان است که ریشه آن بی‌آبی برمی‌گردد. مثلا در پاییز سال ۱۳۹۹معین‌الدین سعیدی نماینده مردم چابهار در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی مدعی تن‌فروشی و خودکشی یک‌زن بدلیل عدم توانایی تامین آب آشامیدنی برای فرزندانش شد. پس از ترند شدن ادعای سعیدی در شبکه‌های اجتماعی این مسئله در دستور کار رسیدگی از سوی مسئولان ذیربط قرار گرفت اما به گفته معاون سیاسی وزیر کشور وقت هرگز این ادعا اثبات نشد و هیچ گونه سند و یا حتی خبری در طول چند سال گذشته مبنی بر تایید آن نیز بدست نیامد.
ادعای آن نماینده مجلس مورد عتاب اقوام سیستان و بلوچستان قرار گرفت اما پس از چند سال فراموش شد اما به هرحال مسئله اصلی یعنی مشکل کم‌آبی و عدم دسترسی بخشی از مردم ایران در سیستان و بلوچستان همچنان باقی است که باید بدون تشنج‌آفرینی در جامعه و نیز مرزها به صورت منطقی و کارشناسی حل شود.
البته موضوعی که مردم سیستان و بلوچستان را در تنگنای بی‌آبی قرار داده است، کمبود بارش و خشکسالی‌های مزمن نیست بلکه عدم اقدام عملی مثمرثمر برای حل ناترازی انرژی در این منطقه بویژه بحران کم‌آبی است.
افتتاح سد کمالخان در فروردین ۱۴۰۰
کاهش بارندگی‌ها، خشک شدن دریاچه هامون و عدم ورود آب به دریاچه هیرمند، شدت بادهای ۱۲۰ روزه را افزایش داده به تبع آن میزان گرد و غبار و آلودگی هوا در منطقه سیستان و مناطق اطراف شدت می‌یابد و این موضوع می‌تواند به قیمت جان مردم تمام شود پیش از این شرایط مانند امسال بحرانی نبود، بسیاری از مردم سیستان به دلیل مشکلات تنفسی و ریوی راهی مراکز درمانی می‌شدند و اگر چاره‌اندیشی نشود تابستان امسال شرایط سخت‌تری را برای مردم رقم خواهد زد. براین اساس مردم سیستان و بلوچستان مدتهاست به دنبال حق‌آبه و ورود آب به رودخانه هیرمند هستند زیرا آن را جزو حقوق مسلم خود می‌دانند.
اوایل پاییز ۱۴۰۳ مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان درباره فقر آبی این منطقه و وابستگی رودخانه مرزی هیرمند به کشور همسایه اظهار کرد: «وضعیت نگهداری آب در سیستان و بلوچستان مناسب نیست، در این خطه رودخانه مرزی هیرمند را داریم که به کشور همسایه وابسته هستیم، در بخش شرقی نیز ۳ نقطه آبخوان وجود دارد، جنوب دریا و غرب استان هم که هامون جازموریان واقع شده، آب حاصل از بارش ها به این نقاط سرازیر می شود و آبخوان ها به خوبی تغذیه نمی‌شود. این وضعیت باعث شده است که سیستان و بلوچستان به لحاظ منابع آبی دچار فقر جدی باشد، در بیشتر شهرها آب مورد نیاز از نقاط دور تامین می‌شود.»
علیرضا قاسمی همچنین گفته است: «بسیاری از مردم از پمپ آب استفاده می کنند که با قطع برق، آب نیز دچار افت فشار یا قطعی می شود، بنابراین انتظار می رود همان گونه که وزارت نیرو به سیستان و بلوچستان نگاه ویژه ای دارد، گام‌های ارزشمندی جهت رفع این نگرانی ها برداشته شود، برای مردمانی که در صبوری و نجابت می توانند الگو باشند.»
دیدار سیدعباس عراقچی با ملا محمد حسن آخند، رییس‌الوزرای طالبان
در راستای حل این مشکلات در زمستان ۱۴۰۳ سید عباس عراقچی وزیر امورخارجه در راس هیاتی بلند پایه به کابل سفر کرد. محمد جوان بخت معاون وزیر نیرو در امور آبفا که یکی از اعضای این هیات بود با اشاره به معاهده هیرمند که در سال ۱۳۵۱ بین ۲ کشور امضا شده است، گفته است: «بر اساس این معاهده باید سالانه ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب از مسیر هیرمند وارد ایران شود که این اتفاق در حال حاضر رخ نمی‌دهد. در سال ۱۴۰۰ سد کمالخان در فاصله ۶۰ الی ۷۰ کیلومتری مرز ما احداث شد و این سد به گونه‌ای طراحی شده که جلوی ورود سیلاب‌ها به ایران را می‌گیرد، سازه سرریز سد کمالخان به‌گونه‌ای است که آب را به سمت گودزره هدایت می‌کند و مانع ورود آب در سه سال گذشته به ایران بوده است. با پیگیری‌های زیادی که انجام شد در اسفند سال ۱۴۰۲ دریچه‌های سد کمالخان باز گذاشته شد و مقداری آب به سمت ایران آمد.»
معاون وزیر نیرو مرداد ۱۴۰۳ نیز در حاشیه هشتمین اجلاس مشترک کمیساران آب هیرمند گفته بود: «انحراف بیش از ۲ میلیارد مترمکعب از آب هیرمند به شوره‌زار «گودزره» خلاف رویکرد اعلامی مقام های افغانستان بوده و از کمیسار جانب افغانستان درخواست کردیم تا اصلاحات فنی لازم را در سد «کمالخان» با هدف تأمین کامل حقابه ایران و رعایت حقوق قانونی و عرفی یک میلیون نفر مردم پایین‌دست در منطقه سیستان ایران به‌عمل آورد.»
با وجود همه این تلاش‌ها هنوز انعطافی از سوی مقامات طالبان در این زمینه دیده نشده است و همچنان با بی‌تفاوتی از کنار حق مردم سیستان و بلوچستان می‌گذرند زیرا به نظر می‌رسد علاقه‌ای به تن دادن به قراردادهای بین المللی ندارند اما قانون‌گریزی آن‌ها اثر مستقیمی بر معیشت و زندگی مردم سیستان و بلوچستان دارد. با این حال کارشناسان بر این باورند همچنان بهترین راه برای حل این مشکل دیپلماسی است.
عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس ژئوپولیتیک معتقد است طالبان آب را مانند نفت می‌داند. وی در این زمینه به خبرنگار ایسکانیوز گفته است: «واقعیت این است که افغانستانی‌ها چه زمان طالبان و چه زمان پیش از آن خواهان معامله بر سر آب هستند. اشرف غنی در سخنرانی‌اش با عصبانیت گفت: «آب نمی دهیم تا شما نفت ندهید». این ذهنیت حتی از زمان ظاهر شاه و قراد ۱۹۵۱ وجود داشت و اکثریت مردم این کشورهم با این سیاست هم نوا هستند. افغانستانی ها به نبال نفت یا گرفتن امتیازاتی در بند چابهار هستند. البته بر این باورهستم که معامله با طالبان در آخرین مرحله قرار دارد و اگر سایر ابزارهای دیپلماسی موثر نبود معامله با طالبان آخرین راهکار است.»
در ادامه گفتگو با چند تن از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی را درباره نتایج آخرین تلاش‌های دولت چهاردهم را برای بدست آوردن حق آبه هیرمند، می‌خوانید:
افغانستان می‌داند حق‌آبه هیرمند نیز جزو مسائل ملی ما است
یعقوب رضازاده دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به سفر چند ماه قبل وزیر امور خارجه به افغانستان، به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: ارزیابی کمیسیون امیت ملی از نتایج این سفر مثبت بود. در یکی از این دیدارها وی موضوع حق‌آبه ایران را مطرح کرده بود و دولت افغانستان اعلام کرده بود که اولا موضوع آب را یک مسئله «شرعی» می‌دانند و ثانیا ایران از آب هیرمند سهم دارد. لذا به آقای عراقچی قول مساعد داده بودند در صورتی‌که آب هیرمند به اندازه کافی باشد قطعا حق آبه ایران محفوظ خواهد بود و لازم به ذکر است که در این سفر مسئولان وزارت نیرو نیز در کنار آقای عراقچی حضور داشتند، حال باید دید تا چه حد به قولشان وفادار می‌مانند.
وی افزود: در سفر دیگری نیز مسئولان وزارت نیرو برای پیگیری این مسئله به افغانستان سفر کرده بودند و علاوه بر این سفارت ایران در افغانستان نیز به جد پیگیر حق‌آبه هیرمند است و امیدواریم مقامات افغانستان به حق ایران احترام بگذارند تا مشکلات ناشی از کم‌آبی درسیستان و بلوچستان نیز حل شود.
رضایی در پاسخ به این پرسش که آیا چالش‌های ایران و اروپا می‌تواند در پایبندی افغانستان بر تعهداتش در مسئله حق‌آبه موثر باشد؟ گفت: این چالش‌ها عمدتا به مسائل هسته‌ای بازمی‌گردد و تاثیری برارتباطات ما با افغانستان ندارد که بخواهند مشکلی ایجاد کنند. ایران قدرتمندترین کشور در غرب آسیا است و افغانستان نیز می‌داند مسئله حق‌آبه هیرمند نیز جزو مسائل ملی ما است.
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در حال پیگیری حق‌آبه هیرمند است
فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این‌که پس از سفر مقام بلندپایه‌ای مانند وزیر خارجه انتظار داشتیم طالبان حق‌آبه را اجرا کند به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: متاسفانه برخلاف انتظارات طالبان نه تنها این کار را انجام نداد. اخیرا سیلابی در افغانستان آمد که متاسفانه ۳۰ کشته نیز به جا گذشت. بخشی از آب این سیلاب می‌توانست از طریق سد کمالخان وارد ایران شود اما طالبان از این کار هم ممانعت کرد و آن را وارد گود زره کرد و فقط یک بخش جزئی آن وارد ایران شد درحالی‌که این سیلاب می‌توانست به تالاب هامون کمک شایانی کند. این رفتار طالبان پس از سفر آفای عراقچی دور از شان یک دولت است.
وی در پاسخ به این پرسش که در نهایت ایران برای گرفتن حق‌آبه چه خواهد کرد؟ گفت: ما به دنبال ایجاد تنش نیستیم اما از حق قانونی خودمان نیز نخواهیم گذشت وموضوع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در دست پیگیری است.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این که ایران می‌تواند مسائل بسیاری را به حق‌آبه گره بزند، گفت: اگر طالبان بخواهد به همین لجبازی‌ها ادامه دهد، ایران نیز می‌تواند مسیرهای تجاری منتهی به افغانستان و مسائل پیرامونی آن را تحت‌الشعاع قرار دهد در حالی فعلا علاقه‌ای به این کار نداریم و صرفا می‌خواهیم طالبان آبی را که روانه گود زره می‌کند به سمت ایران هدایت کند.
مالکی با اشاره به نقش ظرفیت‌های بزرگان منطقه در حل و فصل این مشکل گفت: حرکاتی خوبی در این زمینه صورت گرفت و برخی بزرگان منطقه نیز سفری به نیمروز داشتند و با مقامات طالبان گفتگو کردند که منتظر نتیجه این گفتگوها هستیم.
ایده ساخت سد کمالخان یک حرکت سیاسی بود
سالار ولایتمدار عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره وضعیت خشکسالی در منطقه سیستان و بلوچستان به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: در شرایط کم‌آبی فعلی هر کشوری تلاش می‌کند تا سهم بیشتری از آب بدست آورد. در سه دیداری که در ماه‌های اخیر مقامات ایرانی با مقامات طراز اول طلبان داشتند مسئله حق‌آبه به طور جدی مطرح شد و در یکی از این سفرها صدرالوزرای طالبان اعلام کرد که مسلمان آب به روی مسلمان نمی‌بندد و به محض این‌که باران ببارد حق‌آبه ایران را می‌دهیم اما تاکنون اتفاقی نیفتاده است.
وی در پاسخ به دلیل ساخت سد کمالخان از سوی افغانستان گفت: ایده ساخت این سد یک حرکت سیاسی از سوی بن‌لادن بود و هدف این بود که در زمان ترسالی یا بارندگی آب به دشت سیاه مشترک بین ایران، افغانستان و پاکستان برگردد و مقامات افغانستان در دیدارهایی که به آن اشاره کردم قول دادند انحرافاتی که این سد ایجاد کرده است، اصلاح خواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما