به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، نشریه «نشنال اینترست» آمریکا در گزارشی به قلم «محمدجواد موسوی زاده» به بررسی پیشینه توافق هسته‌ای و شانس موفقیت احیای آن پرداخته است. در این تحلیل، با اشاره به اظهارات محمدجواد ظریف مبنی بر کفایت امضای جان کری –وزیر امور خارجه وقت آمریکا- چنین تصوری را اشتباه او عنوان کرده و درخواست ایران برای دریافت تضمین در خصوص پایبندی دولت یعدی آمریکا به توافق آتی را منطقی معرفی شده است. البته از نظر تحلیلگر این نشریه آمریکایی، جو بایدن برای فراهم کردن چنین تضمینی، باید برجام را به عنوان یک معاهده در مجلس سنای ایالات متحده تصویب کند؛ و خود وی نیز تصدیق می‌کند که امیدی به تصویب آن در مجلس وجود ندارد. او در ادامه راهکار دیگری را مطرح می‌کند: «ایران به جای درخواست تضمینی مبنی بر پایبندی دائم ایالات متحده به برجام، مکانیسم‌هایی را پیشنهاد کند که هزینه‌های خروج ایالات متحده را افزایش داده یا در صورت تخلف ایالات متحده، غرامت دریافت کند».
متن کامل تحلیل مذکور بدین شرح است:
پس از آنکه سناتور تام کاتن در سال 2015 گفت که توافق هسته‌ای ایران –موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)- ممکن است با یک ضربه قلم ناپدید شود، محمدجواد ظریف -وزیر امور خارجه وقت ایران در پاسخ به او گفت: «رئیس جمهور بعدی ایالات متحده نمی‌تواند از توافق خارج شود».
چقدر اشتباه فکر می‌کرد! علیرغم اینکه دولت حسن روحانی در تلاش بود تا مردم ایران را متقاعد کند که پایبندی آمریکا به برجام تضمین شده است، اما امضای جان کری -وزیر امور خارجه آمریکا- برای جلوگیری از خروج دونالد ترامپ از این توافق کافی نبود.
اکنون بعد از گذشت پنج سال از جدال لفظی تام کاتن و ظریف، مذاکرات احیای برجام در 29 نوامبر 2021 در وین بین ایران و قدرت‌های بزرگ جهانی از سر گرفته خواهد شد. با این حال، پیشرفت ناچیزی در حل شکاف بین مواضع ایران و ایالات متحده حاصل شده که سرنوشت برجام را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
با این وجود، ایران به مذاکره با غرب برای رفع تحریم‌های طاقت فرسا که اقتصادش را مختل کرده نیاز دارد؛ موضوعی که ابراهیم رئیسی -رئیس جمهور ایران- آن را در دستور کار خود قرار داده است. چالش‌های متعددی در این راستا وجود دارد که مانع سازش ایران و قدرت‌های جهانی در مذاکرات بعدی می‌شود. اول و مهمتر از همه، جمهوری اسلامی بر تقاضای خود محکم ایستاده است که آمریکا تضمین بدهد دولت بعدی ایالات متحده در سال 2024 به طور کامل برجام را اجرا خواهد کرد؛ امری که دولت بایدن قادر به انجام آن نیست.
با توجه به اینکه خروج ترامپ از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها اقتصاد ایران را –به دلیل تورم بالا و افزایش قیمت مواد غذایی- فلج کرده، منطقی است که مقامات ایرانی ترجیح می‌دهند بازگشت خود را به برجام تحت یک معاهده الزام آور قانونی منوط کنند و نه صرفا به یک معاهده سیاسی. در واقع، اعتماد به حدی پایین است که برخی محافظه‌کاران ایرانی از ایالات متحده خواسته‌اند که آسیب‌های اقتصادی ایران را جبران کند؛ آسیب‌هایی که علیرغم پایبندی جمهوری اسلامی به توافق، به دلیل تحریم‌های ترامپ متحمل شده است.
آِیت الله علی خامنه‌ای –رهبر ایران- گفته است: «مقامات ایالات متحده یک بار با خروج از توافق هسته‌ای آن را نقض کرده‌اند؛ بدون اینکه هیچ هزینه‌ای برای آن بپردازند. اکنون آنها به صراحت می‌گویند که نمی‌توانند تضمین کنند که دیگر این اتفاق نخواهد افتاد».
رئیس جمهور جو بایدن برای فراهم کردن چنین تضمینی، باید برجام را به عنوان یک معاهده در مجلس سنای ایالات متحده تصویب کند؛ هرچند که امیدی به تصویب آن در مجلس وجود ندارد. «جواب منفی است. بر طبق قوانین، جو بایدن اختیاری برای انجام این تعهد ندارد». تد کروز در توئیتی اضافه کرد که سنا هرگز برجام را تایید نخواهد کرد. این سناتور در پایان گفت: «اطمینان 100 درصدی وجود دارد که هر رئیس جمهور جمهوری‌خواه آینده آن را پاره خواهد کرد».
در ماه‌های اخیر، مقامات ایرانی مستقیما نگرانی‌های خود را به مقامات اروپایی و به‌طور غیرمستقیم به آمریکایی‌ها منتقل کرده‌اند که بایدن باید تضمین کند که دولت بعدی ایالات متحده به برجام متعهد خواهد بود. یک مقام آلمانی ناشناس به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «آنها می‌خواهند تضمین شود مادامی که ایران به طور کامل به توافق پایبند باشد، ترامپ2 وجود نخواهد داشت و آمریکایی‌ها به سادگی دوباره از توافق خارج نخواهند شد».
رابرت مالی -نماینده ویژه آمریکا در امور ایران- گفت: «چیزی به نام تضمین در ماهیت دیپلماسی وجود ندارد». وی افزود: «ما قصد نداریم -رئیس جمهور قصد ندارد- چند ماه صرف مذاکره برای بازگشت به توافق کند که بعدا بخواهد از آن خارج شود». نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که دونالد ترامپ -رئیس‌جمهور سابق آمریکا و یکی از مخالفان سرسخت برجام- احتمالا در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ شرکت خواهد کرد. علاوه بر این، جمهوری خواه‌ها به دموکرات‌ها هشدار جدی داده‌اند که اگر ایالات متحده دوباره به توافق بپیوندد، دولت جمهوری خواه آینده به طور کلی آن را نابود خواهد کرد. در نتیجه، مذاکره کنندگان ایرانی می‌دانند که هرگونه توافقی با ایالات متحده بدون تایید سنا غیرقابل اتکا است.
اگرچه تقاضای ایران منطقی است، اما باید دید این کشور تا چه زمانی بر این خواسته پافشاری و بار تحریم‌های سنگین را تحمل می‌کند. قطعا ایران انگیزه‌هایی برای سازش دارد. پایان تحریم‌های آمریکا موهبتی برای اقتصاد ایران خواهد بود تا دارایی‌های خارجی را آزاد و اجازه صادرات مجدد نفت به صورت قانونی را دریافت کند.
عاقلانه‌تر این است که ایران به جای درخواست تضمینی مبنی بر پایبندی دائم ایالات متحده به برجام، مکانیسم‌هایی را پیشنهاد کند که هزینه‌های خروج ایالات متحده را افزایش داده یا در صورت تخلف ایالات متحده، غرامت دریافت کند. با این حال، همانطور که یک بار ترامپ نشان داد، موانع محدودی وجود دارد که می‌تواند جلوی خروج یک رئیس جمهور ایالات متحده از توافقات بین‌المللی یا نادیده گرفتن آنها را بگیرد.
انتهای پیام/
نظر شما