به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، در سال‌های اخیر و به ویژه به دلیل افزایش گرمای جهانی و مشکلات اقلیمی، موضوعات اقلیمی به یکی از نگرانی‌های مهم بین المللی تبدیل شده است. منطقه خاورمیانه که بیش از سایر مناطق با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند نیز از این قاعده مستثنی نیست. در نبود سازمان‌های منطقه‌ای که به دنبال راهکارهایی برای حل این مشکل باشند، احتمال افزایش تنش‌ها بسیار جدی است. مسئله ریزگردها و مشکلاتی که در برخی کشورهای منطقه ایجاد شد، به خوبی گواه این تهدید بالقوه است. «آدام لامون» - تحلیلگر نشریه نشنال اینترست در گزارش اخیر خود به این موضوع پرداخته است.

متن کامل گزارش مذکور بدین شرح است:

خاورمیانه دارای مشکل اقلیمی جدی است. بر اساس گزارش اخیر صندوق بین المللی پول، میانگین دمای این منطقه از سال 1990 به میزان 1.5 درجه سانتیگراد (2.7 درجه فارنهایت) افزایش یافته است که بیش از دو برابر میانگین جهانی است. علاوه بر این، کشورهای این منطقه و آسیای مرکزی نزدیک به نیمی از پنجاه کشوری را تشکیل می‌دهند که بیشتر در معرض «رویدادهای گرمای شدید» (دوره‌های دما و رطوبت بیش از حد) هستند. افزایش بیشتر دما پیامدهای نامطلوب اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی برای منطقه همراه خواهد داشت.

به عنوان مثال، سازمان ملل در سال 2019 زنگ خطر آمدن عصر «آپارتاید اقلیمی» را به صدا درآورد که در آن دماهای شدید و موج گرمای طولانی مدت تهدیدی برای «خنثی کردن توسعه، سلامت جهانی و کاهش فقر» و فقرزدایی میلیون‌ها نفر خواهد بود که در 50 سال اخیر رخ داده است. این واقعیت جدید به‌ویژه برای خاورمیانه، که برای حل مشکل کمبود برق، نابرابری اقتصادی و آسیب‌های انسانی تشدید شده توسط موج‌های گرما طولانی با دمای بی‌سابقه در تلاش بوده است، تأثیرگذار خواهد بود. این مسئله احتمالا تأثیر اقتصادی آشکاری خواهند داشت: همانطور که صندوق بین المللی پول گزارش می‌دهد، «حتی در یک سناریوی انتشار متوسط (RCP 4.5) که گرمایش جهانی را تا سال 2100 به 2-3 [درجه سانتیگراد] می‌رساند، هزینه‌های مربوط به مرگ و میر [هزینه] مرگ و میر و سازگاری در جامعه] ... می‌تواند به طور متوسط 1.6 درصد از تولید ناخالص داخلی در سال در طول 2040-59 برسد؛ در این شرایط، وضعیت برای داغ ترین کشورهای منطقه -مانند بحرین، جیبوتی، موریتانی، قطر و امارات متحده عربی، حتی بدتر است. صندوق بین‌المللی پول اذعان می‌کند که این کشورها می‌توانند به ازای هر «افزایش یک درجه سانتی‌گراد دما» شاهد «کاهش فوری رشد اقتصادی سرانه حدود ۲ درصد» باشند.

 البته، مشکل فقط افزایش دما نیست، بلکه کاهش میزان بارندگی نیز چالش‌های منطقه را تشدید کرده است. در واقع، کاهش میزان بارندگی سالانه بحران آب خاورمیانه را تشدید می‌کند؛ بحرانی که به دلیل آب و هوای خشک منطقه و  سوء مدیریت دولت‌ها بر منابع آبی و پرداخت یارانه به کشاورزی و دامپروری با مصرف زیاد آب، یکی از بدترین بحران‌های جهان را شکل داده است. پذیرفتن شرایط اضطراری اقلیمی آینده، خاورمیانه و شمال آفریقا را به شدت تحت فشار قرار می‌دهد، منطقه‌ای که به طور متوسط بیش از چهار برابر منابع آب شیرین موجود خود استفاده می‌کند و دوازده کشور از هفده کشوری که بیشترین فشار آبی را دارند در آن زندگی می‌کنند.

در واقع، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بیش از مشکل بارندگی خود آسیب پذیر هستند: این کشورها به طور متوسط ​​بیش از نیمی از کل منابع آب تجدیدپذیر خود (یعنی رودخانه ها) را از منابع خارج از مرزهای خود دریافت می‌کنند. هشدار صندوق بین المللی پول مبنی بر اینکه این وابستگی خارجی «خطرات اختلافات آب منطقه‌ای و جریان پناهجویان را تشدید می‌کند» موضوعی صرفا نظری نیست. در واقع، ما در گذشته شاهد بودیم که مصر تهدید به اقدام نظامی برای متوقف کردن پروژه‌های برق آبی اتیوپی برای کاهش منبع آب پایین‌دست رودخانه نیل - که 97 درصد از منابع آب تجدیدپذیر مصر را تأمین می‌کند- را در دستور کار قرار داد. به همین ترتیب، مناقشات بر سر «سیاست آبی» خطر درگیری‌های بین دولتی را بین کشورهایی مانند اسرائیل و فلسطین؛ ایران و افغانستان؛ سوریه، عراق و ترکیه؛ و هند و پاکستان را افزایش داده است.

 آب و زیرساخت‌های مرتبط با آن نیز در جنگ داخلی سوریه، جنگ عراق، و جنگ در یمن توسط بازیگران دولتی و غیردولتی مورد هدف قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، افزایش احتمال خشکسالی و افزایش گرما می‌تواند موجب خیزش‌های خشونت‌آمیز و انتقام‌جویی‌های بیشتری شود، همان‌طور که ما شاهد خشکسالی‌های بی‌سابقه‌ای بودیم که رخدادهای  مانند بهار عربی ۲۰۱۰، جنگ داخلی ۲۰۱۱ سوریه، و اعتراض‌هایی سال 2021 در ایران را تشدید کرد. در حالی که آب همیشه عامل اصلی بی‌ثباتی و جنگ نیست، اما به طور فزاینده ای بخشی از رقابت و درگیری در این منطقه خشک شده است.

وقتی این روندها همراه با رشد جمعیت خاورمیانه و شمال آفریقا (که انتظار می‌رود تا سال 2050 دو برابر شود) تحلیل می‌شوند، توصیف وضعیت وخیم‌ آن دشوار می‌شود. امروزه، بیش از 60 درصد از جمعیت خاورمیانه و شمال آفریقا دسترسی اندکی به آب آشامیدنی دارند یا اصلاً دسترسی ندارند و طبق گزارش سال 2020 صندوق بین المللی اورژانس کودکان سازمان ملل، تقریبا از هر ده کودک، 9 کودک از پیامدهای بهداشتی و تغذیه‌ای رنج می‌برند که دلیل آن زندگی مناطقی«با تنش آبی زیاد یا بسیار زیاد» است.

 در نتیجه، در سناریوی محتمل احتمالا شاهد این خواهیم بود که این روندها باعث تحریک مهاجران و پناهندگان اقتصادی و اقلیمی برای فرار از منطقه می‌شود که ثبات و چشم انداز اقتصادی منطقه را بیشتر تضعیف می‌کند. این امر پس از وقوع بلایای اقلیمی مکرر و شدیدتر مانند سیل و خشکسالی آشکارتر خواهد شد. در واقع، طبق گزارش صندوق بین المللی پول، از سال 2000، بلایای اقلیمی هر ساله بیش از 2600 نفر را کشته، 7 میلیون نفر دیگر را تحت تأثیر قرار داده و 2 میلیارد دلار خسارت مستقیم به همراه داشته - که رشد اقتصادی منطقه را 1 تا 2 درصد کاهش داده است. دماهای بالاتر، بارندگی‌های نامنظم و بالا آمدن سطح آب دریاها فقط این بلایا را بدتر می‌کند و در طول زمان بیشتر اتفاق می‌افتد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که بخش‌هایی از مناطق پرجمعیت خاورمیانه و شمال آفریقا ممکن است قبل از پایان قرن غیرقابل سکونت باشند.

شهر ساحلی اسکندریه مصر چشم اندازی نگران کننده‌ای از آینده منطقه ارائه می‌دهد. اسکندریه با پنج میلیون نفر جمعیت و 40 درصد ظرفیت صنعتی مصر از سه طرف توسط دریای مدیترانه احاطه شده است. همانطور که آسوشیتدپرس در سال 2019 گزارش داد، جزر و مدی محله‌های فقیرتر شهر را تهدید می‌کند و سواحل پر توریست آن را با فرسایش مواجه می‌کند. مقامات مصری گزارش داده‌اند که سطح آب دریاها در حال حاضر 3.2 میلی متر در سال بالا می رود که 52 درصد سریعتر از قبل از سال 2012 و 77 درصد سریعتر از سال 1993 است.

هیئت بین‌دولتی سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا هشدار داده است که سطح آب دریاهای جهانی ممکن است تا سال 2100 یک تا سه فوت افزایش یابند. اگر این پیش‌بینی‌های تلخ به حقیقت بپیوندد، تنها اسکندریه نیست که غرق خواهد شد. بر اساس آنچه جفری کمپ و همکارانش در سال 2018 اذعان کردند: بیش از 60 درصد از دلتای رود نیل، جایی که حدود یک چهارم مصری ها در آن زندگی می‌کنند، ممکن است به دلیل طغیان آب شور غیرقابل کشت شوند. 20 درصد دیگر به طور کامل زیر آب می‌رود. رویترز گزارش می‌دهد که سیل در دلتای نیل، که به عنوان سبد نان کشور شناخته می‌شود، می‌تواند به ترتیب تولید برنج و گندم را تا سال 2050 به میزان 11 درصد و 15 درصد کاهش دهد. دولت مصر چاره‌ای جز اجرای طرح‌های کاهش هزینه را ندارد که به دنبال ایجاد موانع فیزیکی برای جلوگیری از افزایش آب دریاها هستند.

در حالی که چالش‌های خاص مصر منحصربه‌فرد هستند، اما شرایطی که قاهره باید با آن دست و پنجه نرم کند و راه‌حل‌هایی که باید بپذیرد، چنین نیستند. بی‌تردید دولت‌های منطقه‌ای و جامعه بین‌المللی باید به شدت روی استراتژی‌های کاهش و سازگاری سرمایه‌گذاری کنند تا میلیون‌ها نفر در سراسر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که در مناطق ساحلی کم ارتفاع زندگی می‌کنند از بدترین تأثیرات تغییرات آب و هوایی در امان باشند. قاهره این موضوع را به رسمیت شناخته و در سال 2020، مصر اولین کشور در خاورمیانه شد که اوراق قرضه سبز مستقلی را برای تشویق سرمایه گذاری در پروژه‌های سازگار با محیط زیست منتشر کرد.

ابتکارات مشابه دولتی که مشوق سرمایه گذاری‌های زیست محیطی پایدار است می‌تواند به عنوان یک الگو و سیگنالی برای سایر کشورها و تامین کنندگان مالی خصوصی باشد. علاوه بر این، به نظر می‌رسد در حالی که هزینه‌های اصلاحات کاهش و سازگاری بالا خواهد بود، این تحول می‌تواند به عنوان یک فرصت اقتصادی برای منطقه در نظر گرفته شود. این احتمالا بهترین راه رو به جلو باشد، زیرا هزینه انفعال غیرقابل اندازه گیری است.

انتهای پیام/