به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ قرن بیست‌ و یکم قرن فناوری و کارآفرینی است و تحلیلگران نام این قرن را عصر اطلاعات و فناوری نامگذاری کرده‌اند؛ جایی که مفهوم دهکده جهانی به ایده شهر فناوری جهانی تبدیل شده است. این دوره، شاهد اشتغالزایی نیروی کار در شرکت‌های سرتاسر جهان هستیم؛ به این معنا که مرزهای جغرافیایی رنگ باخته‌اند. به غیر از این، شرکت‌ها برای حفظ خود در بازار جهانی پررقابت، کارهای خود را برون‌سپاری می‌کنند و بنابراین، شاهد ظهور بازار کار غیرمتمرکز شده‌ایم که با سرعت بسیاری به آسیا نیز رسیده است. تحولات کسب‌وکاری و پیشرفت فناوری‌ها به کشورهای آسیایی که اکثر آنها با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، فرصتی استثنائی داده تا بتوانند با نیروی کاری خود اقتصاد خود را پیش ببرند.

پاکستان یکی از کشورهای آسیایی است که به دلیل جمعیت زیاد، نیروی کار جوان و آگاه از فناوری و نفوذ روزافزون اینترنت، پتانسیل قابل توجهی در تجارت الکترونیک و مشاغل آزاد دارد. پاکستان با ۲۰۰ میلیون نفر جمعیت، پنجمین جمعیت جوان جهان را به صورت مطلق دارد. این کشور یک بازار تجارت الکترونیک پررونق دارد که ارزش تخمینی آن در سال ۲۰۲۱ به ۱/۸ میلیارد دلار رسید. این کشور که یکی از بزرگ‌ترین بازارهای فریلنسینگ در جهان است، بیش از ۲ میلیون فریلنسر ثبت شده دارد و آن را در رتبه سوم در شاخص کار آنلاین آکسفورد (یکی از شاخص‌های اقتصاد) قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

مراکز و خوشه‌های فناوری چه هستند؟ / پاکستان؛ مهد پارک علم و فناوری ۲۶ میلیون دلاری

بر اساس گزارش فوربس، پاکستان در میان ۱۰ کشور برتر در زمینه شتاب بخشیدن به بازار تجاری قرار گرفته است و در طول سال‌ها صادرات فناوری اطلاعات در آن ۷۰ درصد افزایش یافته است.

در بخش اول این گزارش بخشی از مراکز فناوری این کشور را معرفی کردیم. در ادامه به بررسی شرایط رشد و توسعه علم و فناوری در این کشور و معرفی مراکز علمی و فناوری دیگر آن می‌پردازیم:

نفوذ و سرعت اینترنت

فراتر از شاخص‌های جمعیت‌شناختی، آمار نشان می‌دهد که مصرف دیجیتال در حال افزایش است که ناشی از بهبود اتصال به اینترنت است. براساس گزارش اداره مخابرات پاکستان، مخابرات محلی دارای ۱۹۵ میلیون مشترک است که تقریباً ۵۸ درصد از آنها به خدمات شبکه نسل سوم و چهارم دسترسی دارند.

علاوه بر این، گزارش کمیسیون آموزش عالی (HEC) نشان می‌دهد که پاکستان دارای بیش از ۳۰۰ هزار مهندس فعال فناوری اطلاعات و ارتباطات است و هر ساله ۲۰ هزار نفر از این رشته فارغ‌التحصیل می‌شوند. آمارها گواه بر این واقعیت است که پاکستان محرک‌های ذاتی مناسبی برای بهره‌برداری از چشم‌انداز مشاغل آزاد و میزبانی استارتاپ‌های با ارزش بالا دارد و چیزی که نیاز دارد، نقشه راه درست و تلاش‌ بیشتر برای تحقق آن است. از این رو، دولت پاکستان سعی دارد از همسایه خود یعنی بنگلور، شهری در هند، الگوبرداری کند که مسیر درستی را در صنعت فناوری به ویژه نرم‌افزار پیش گرفته است.

چرا بنگلور؟

بنگلور هند شهری با ۱۲ میلیون نفر جمعیت است که عنوان «دره سیلیکون شرق» لقب گرفته است؛ عنوانی که شایسته آن است. بنگلور صادرات فناوری اطلاعات هند به ارزش ۱۶۰ میلیارد دلار را به عهده دارد که ۳۶ درصد سهم کل صادرات این صنعت به مبلغ ۵۸ میلیارد دلار است. هر سال که می‌گذرد، بنگلور برای سرمایه‌گذاری‌های فناوری بین‌المللی جذاب‌تر می‌شود. طوری که تعدادی از شرکت‌هایی که در لیست ۵۰۰ شرکت برتر «فورچون» در حال حاضر مراکز توسعه و امکانات تحقیقاتی خود را در این شهر مستقر کرده‌اند.

با این حال، پاکستان علیرغم داشتن کاتالیزورهای ذاتی مناسب برای رونق بخش فناوری اطلاعات، همچنان قادر به بهره‌برداری مؤثر از پتانسیل کامل خود نیست.

وظیفه دولت

تحلیل‌های متعدد صنعت فناوری اطلاعات در پاکستان نشان می‌دهد که چند شکاف در ایجاد اکوسیستم استارتاپی در این کشور باید برطرف شود. برای این منظور، پاکستان باید از یک رویکرد سه جانبه پیروی کند که عبارتند از طراحی سیاست‌های توانمندساز، دسترسی به بودجه‌های ویژه و سرمایه‌گذاری در توسعه منابع انسانی. ولی مهم‌تر از آن، تداوم سیاست و تعهد دولت به سمت یک اقتصاد قوی مبتنی بر فناوری اطلاعات است.

وضعیت کنونی کارآفرینی

پاکستان طی سال‌ها تلاش کرده است تا محیطی تسهیل‌کننده برای تجارت و سرمایه‌گذاران ایجاد کند. در حالی که در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی صورت گرفته است، پاکستان همچنان در رتبه ۱۰۸ در میان ۱۹۰ کشور در شاخص سهولت انجام تجارت توسط بانک جهانی قرار دارد.

نگاه عمیق‌تر به شرایط پاکستان نشان می‌دهد که این کشور در شاخص‌هایی که برای کارآفرینان مرتبط هستند، پایین‌ترین رتبه را دارد که شامل «راه‌اندازی یک تجارت»، «پرداخت مالیات» و «اجرای قراردادها» می‌شود. برای راه‌اندازی شاخص کسب‌وکار، مساله اصلی، ابهام‌گرایی رایج در عملکرد دولت پاکستان است. برای این منظور، دولت اقداماتی مانند ادغام خدمات الکترونیکی با هیات فدرال درآمد و راه‌اندازی پورتال‌های ثبت کسب‌وکار را انجام داده است.

تاخیر در سیستم حقوقی

توانایی اجرای قراردادها هم برای سرمایه گذاران و هم برای استارتاپ‌ها حیاتی است، اما تاخیر در سیستم حقوقی پاکستان بسیار دلسرد کننده است. در حال حاضر تقریباً ۲/۱ میلیون پرونده معوقه وجود دارد. اصلاحات بخش قضایی، به ویژه ایجاد دادگاه‌های الکترونیکی بیشتر برای رسیدگی به‌موقع پرونده‌ها، کلید افزایش اعتماد سرمایه گذاران است. در نهایت، نیاز به ساده‌سازی قوانین مالیاتی در پاکستان وجود دارد تا آنها را به راحتی برای عموم مردم قابل درک کند.

به همین ترتیب، فرآیندهای ثبت مالیات و پرداخت باید با معرفی درگاه‌های پرداخت آنلاین با گزینه‌های پرداخت دیجیتال آسان‌تر شود. یک خط راهنمای اختصاصی برای این منظور نیز می‌تواند به بهبود روند پرداخت مالیات با حل مشکلات احتمالی کمک کند. این برای راه اندازی یک اکوسیستم توانمند برای استارتاپ‌ها ضروری است.

ایجاد فرهنگ استارتاپی

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که پاکستان برای شکوفایی بخش استارتاپ‌های خود باید راه‌های سرمایه‌گذاری فراوانی را معین کند. متأسفانه سازمان‌های مالی و افراد محلی بیشتر تمایل به تأمین مالی کسب‌وکارهای قدیمی و سنتی نسبت به استارتاپ‌ها دارند. نیاز به تغییر این نگرش‌ها از طریق آگاه‌سازی مردم از پتانسیل‌های بخش فناوری اطلاعات و فراهم کردن فضاهایی برای استارتاپ‌ها برای بازاریابی محصولاتشان وجود دارد.

برای این منظور، وزارت فناوری اطلاعات و مخابرات می‌تواند در برگزاری نمایشگاه‌های مختلف مرتبط با فناوری اطلاعات در داخل و خارج از کشور نقش‌آفرینی کند تا فرصت‌های تامین مالی برای استارتاپ‌ها افزایش یابد.

تربیت مخزن استعداد

آخرین قطعه از پازل صنعت پررونق فناوری اطلاعات، سرمایه‌گذاری و تربیت استعدادهای محلی است. پاکستان هر ساله تقریبا ۳۰۰ هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی از ۱۹۰ دانشگاه دارد که توسط HEC یا «کمیسیون آموزش عالی پاکستان» به رسمیت شناخته شده‌اند. با این وجود ذخیره استعداد یا talent pool این کشور محدود است که دلیل عمده آن عدم تطابق دانشگاه و صنعت و مشکل فرار مغزهاست. از این رو، دانشگاه و دولت هر دو نقش تعیین‌کننده‌ای در برطرف کردن این مشکل دارند.

تربیت استعدادهای کارآفرینی برای استارتاپ‌ها از طریق شبکه‌های دانشگاهی در حال حاضر اهمیت ویژه‌ای در کل جهان دارد. دانشگاه‌ها با امکانات تحقیقاتی داخلی و برنامه درسی مرتبط، نه تنها در خدمت تربیت مهارت‌های خود هستند، بلکه فرهنگ استارتاپی را نیز توسعه می‌دهند که برای پیشبرد فعالیت‌های کارآفرینی در کشور حیاتی است. بنابراین، دانشگاه‌ها نه تنها به عنوان فضایی برای پرورش استعداد، بلکه فراهم کردن محیطی مناسب برای تبدیل آن استعداد به نتایج عملی عمل می‌کنند.

نقش دانشگاه‌های خصوصی در نوآوری

در پاکستان دانشگاه‌های مختلف بخش خصوصی مانند دانشگاه علوم مدیریتی لاهور، دانشگاه ملی علوم و موسسه علوم و فنون مهندسی غلام اسحاق خان در توسعه چنین زیستگاه‌های نوآوری پیشگام شده اند. بسیاری از این دانشگاه‌ها مراکز رشد (انکوباتورهایی) راه اندازی کرده اند که به عنوان پل ارتباطی بین کارآفرینان، نوآوران و سرمایه گذاران عمل می‌کنند.

این مراکز کوچک نوآوری در القای روحیه کارآفرینی در بین دارندگان مدرک آنها نقش بسیار مهمی دارند. متأسفانه، دانشگاه‌های دولتی که بیشترین فارغ التحصیلان را در پاکستان دارند، هنوز در این زمینه عقب هستند. این دانشگاه‌ها با منابع منسوخ شده و عدم توانایی در جذب سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه فاقد اکوسیستم استارتاپی هستند. در نتیجه، تأثیر کلی طرح‌های توسعه بخش خصوصی محدود و در مقیاس کوچک باقی می‌ماند و در نهایت نیاز به سرمایه گذاری برای ارتقای پتانسیل دانشگاه‌های دولتی برای تحقیق و توسعه به چشم می‌آید.

یکی دیگر از ابزارهای کارآمد برای توسعه منابع انسانی از طریق برنامه‌های آموزش حرفه‌ای است. آموزش مهارت‌های دیجیتال به جمعیت جوان‌تر می‌تواند به افزایش مهارت‌های فنی آنها کمک کند. برای این منظور، دولت می‌تواند با مراکز آموزش حرفه‌ای و موسسات جهانی مانند گوگل و مایکروسافت همکاری کند. همچنین می‌تواند با بخش خصوصی برای راه‌اندازی کمپ‌های راه‌اندازی برنامه‌نویسی برای توزیع مهارت‌های مختلف در میان جمعیت جوان‌تر همکاری کند.

چنین ابتکاراتی نه تنها می‌تواند نیروی کار را ارتقا دهد، بلکه فرهنگ فریلنسینگ را نیز به وجود می‌آورد که مستقیماً به تقویت اکوسیستم استارتاپی کمک می‌کند. نمونه‌های مختلفی از سراسر جهان وجود دارد که فریلنسرها با هم متحد شده‌اند تا استارتاپ‌های موفقی را راه‌اندازی کنند.

اسلام‌آباد؛ دره سیلیکون پاکستان

بخش فناوری اطلاعات در اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان، در چند سال گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. این شهر خانه تعداد زیادی از شرکت‌های فناوری اطلاعات، اعم از بزرگ و کوچک است و به عنوان قطب اصلی فناوری و نوآوری در پاکستان ظاهر شده است. رشد بخش فناوری اطلاعات در اسلام‌آباد را می‌توان به عوامل متعددی از جمله در دسترس بودن استعدادهای ماهر، محیط کسب‌وکار حمایت‌کننده، مشوق‌ها و سیاست‌های دولتی و افزایش تقاضا برای خدمات فناوری اطلاعات در داخل و خارج از کشور نسبت داد.

افزایش تقاضا برای خدمات فناوری اطلاعات در اسلام‌آباد و بازار جهانی فرصت‌های جدیدی را برای شرکت‌های فناوری اطلاعات در اسلام آباد ایجاد کرده است. موقعیت استراتژیک شهر و زیرساخت‌های مخابراتی قوی آن را به مقصدی جذاب برای شرکت‌های خارجی تبدیل کرده است که به دنبال برون‌سپاری خدمات فناوری اطلاعات هستند.

یکی از محرک‌های کلیدی صنعت فناوری اطلاعات در اسلام‌آباد وجود دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی سطح بالا است. این شهر خانه برخی از معتبرترین دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه ملی علوم و فناوری (NUST)، دانشگاه قائد اعظم و دانشگاه بین المللی اسلامی است. این موسسات عرضه ثابتی از فارغ التحصیلان بسیار ماهر را فراهم می‌کنند که برای رشد بخش فناوری اطلاعات ضروری است.

تمرکز صنعت فناوری اطلاعات

بخش فناوری اطلاعات در اسلام‌آباد در درجه اول بر توسعه نرم‌افزار و برون‌سپاری متمرکز است. خانه‌های نرم‌افزاری این شهر به دلیل تخصص خود در زمینه‌هایی مانند توسعه اپلیکیشن موبایل، توسعه وب و راهکارهای نرم‌افزاری سازمانی شناخته شده‌اند. همچنین چندین استارتاپ در این شهر وجود دارند که روی محصولات و خدمات نوآورانه مانند راهکارهای فناوری‌ مالی، پلتفرم‌های تجارت الکترونیک و فناوری‌های مراقبت‌های بهداشتی کار می‌کنند.

پارک فناوری نرم‌افزار ارفع

پارک فناوری نرم‌افزار ارفع (که قبلاً با نام پارک فناوری نرم‌افزار شناخته می‌شد) یک ساختمان آسمان‌خراش و پارک فناوری اطلاعات در لاهور پاکستان است که در سال ۲۰۰۹ ساخته شد. نام این پارک از ارفع عبدالکریم رندهاوا گرفته شد که یک دختر نابغه کامپیوتر پاکستانی بود. او در سال ۱۹۹۵ به دنیا آمده بود و خیلی زود وارد دانشگاه شد و آنقدر در علوم کامپیوتر خبره شد که در ۱۰ سالگی توسط بیل گیتس برای بازدید از مقر مایکروسافت در آمریکا دعوت شد و جوایز علمی بسیاری را در پاکستان از آن خود کرد. ولی در ۱۶ سالگی زمانی که در مدرسه‌ای در لاهور در حال تدریس بود، پس از تشنج صرع که به مغز وی آسیب زد، دچار ایست قلبی شد و چند ماه بعد در گذشت. از این رو، پارک علمی در لاهور به احترام وی، پارک فناوری نرم‌افزار ارفع نامگذاری شد.

بزرگ‌ترین پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور پاکستان است، که در لاهور واقع شده است. این ساختمان ۱۷ طبقه اولین مرکز استاندارد بین‌المللی در پاکستان است. این پروژه با نام پارک فناوری لاهور آغاز به کار کرده بود.

پارک فناوری و صنایع کشاورزی دانشگاه لاهور

پارک فناوری دانشگاه لاهور به منظور ورود دانشگاه و دانشگاهیان لاهور در صنعت فناوری و کشاورزی تاسیس شده است. از آنجا که پاکستان یک کشور حاصلخیز با پتانسیل بالا در تولید انواع محصولات کشاورزی و صادارت آن به سراسر جهان است، این پارک فناوری در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کند.

پارک فناوری و صنایع کشاورزی در دانشگاه لاهور برای تدریس و پژوهش در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد و در حال حاضر شامل سه گلخانه، باغ کاکتوس، آزمایشگاه کشت بافت و آزمایشگاه زیست شیمی است. اخیراً در این پارک فناوری محصول گوجه فرنگی با ویژگی‌های مناسب برداشت شده است. یک گیاه مهم اقتصادی (استویا) نیز توسط کشت بافت در مقادیر زیادی رشد کرده است. این گیاه به عنوان شیرین‌کننده‌های کالری صفر استفاده می‌شود.

علاوه بر این، با استفاده از تکنیک‌های مشابه کشت بافت، تعدادی از محصولات غذایی مانند یک گونه مرغوب سیب زمینی و گیاهان گلدار مانند میخک صد برگ و لیلیوم به بازار ارائه شد.

اهداف پیش روی پارک فناوری و صنایع کشاورزی دانشگاه لاهور

- بهینه سازی و ایجاد آزمایشگاه کشت بافت و سلول گیاهی

- تاسیس آزمایشگاه زیست شیمی به منظور انجام تحقیقات با فناوری بالا در حوزه گیاهان دارویی و بررسی پتانسیل درمانی آنها

- ایجاد پارک بیوتکنولوژی کشاوزی برای پروژه‌های تحقیقاتی و تجاری مختلف

- دستاوردهای پارک فناوری و صنایع کشاورزی دانشگاه لاهور

آزمایشگاه تحقیقات کشت سلول و بافت گیاهان در پارک فناوری و صنایع کشاورزی سال گذشته برای پروژه‌های تحقیقاتی و تجاری مختلف تاسیس و در حال بهره برداری است. این پروژه‌های تحقیقاتی عمدتا بر گسترش در ابعاد کوچک گیاهان زینتی و دارویی تمرکز دارند.

تاکید ویژه بر گیاهان دارویی برای استفاده آنها در تولید آزمایشگاهی از طریق کشت سلولی و کشت سوسپانسیون سلولی است. این آزمایشگاه مشغول تولید تجاری گیاهان دارویی در شرایط آزمایشگاهی مانند استویا در مقیاس بزرگ برای تولید کنندگان تجاری به منظور استخراج ماده شیرین کننده از آن است.

پروژه‌های تحقیقاتی مختلف دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد، فوق لیسانس و دکتری درباره مطالعه پتانسیل سلامت گیاهان دارویی در آزمایشگاه زیست شیمی انجام می‌شود. عمده این تحقیقات روی تهیه عصاره، توسعه داروهای ضد عفونی کننده و جداسازی ترکیبات بالینی قوی است.

انتهای پیام