سعید آزادیان دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی وکارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره تاسیس دانشکدگان اظهار کرد: در موضوع سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی ۵ چرخش تحول آفرین تعریف شده است که چرخش پنجم بر این مهم استوار است که ما از رشد کمی، فیزیکی و غیرهدفمند واحدهای دانشگاهی به توسعه کیفی همراه با بازمعماری واحدها مبتنی بر توجه به بعد مجازی در چهارچوب یکپارچه سایبری فیزیکی دانشگاه، تحول دیجیتال و ماموریت گرایی زمینه‌محور در قالب واحدهای حل مسأله مرجعیت ساز، پیشران تعالی و پیشرفت و کارساز در سطوح محلی و ملی برسیم و در سند به بسته های کاری و راه کنش ها و اقدامات رسیدیم.
بیشتر بخوانید:
طراحی بانک اطلاعات آمایشی دانشگاه آزاد برای پیاده‌سازی «دانشکدگان»
وی خاطرنشان کرد: ذیل این چرخش ما به دنبال این هستیم که بتوانیم مبتنی بر اقتضائات واحدها که برخی مقیاس عملکردی منطقه ای و برخی هم ملی و یا بین المللی دارند، حرکت کنیم. دانشگاه آزاد اسلامی تلاش میکند که در قالب سند تحول و تعالی و در قالب برنامه پذیر کردن واحدهای دانشگاهی ابتدا جایگاه فعلی واحدها مشخص شود و سپس مسیر حرکت برای رسیدن به نقطه مطلوب در یک برنامه ۵ ساله را مبتنی بر برنامه ریزی که همه ساله انجام میشود به صورت عملیاتی پیاده سازی کند.
بازآرایی واحدهای دانشگاه آزاد در چرخش تحول‌آفرین پنجم
دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی وکارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: یکی از راه کنش های اصلی دانشگاه ذیل برنامه عملیاتی بسته اول ، بازآرایی ساختار نظام آموزشی با تأکید بر حوزه های دانشی میان رشته ای و ایجاد دانشکده های موضوع محور و فناوری و گروه های دانش محور درون آنهاست. ما به دنبال این هستیم که با نگاه حل مسأله در چرخش تحول آفرین پنجم واحدها را بازآرایی کنیم که متناظر با این موضوع یک راه کنش داریم و بازآرایی در ساختار نظام آموزشی باید رخ دهد.
وی تصریح کرد: مشکل اساسی که در نظام آموزش عالی وجود دارد این است که نگاه ماموریت گرا ندارد و در همین راستا هم دانشگاه آزاد اسلامی در سند تحول و تعالی که یک سند گسترده و بسیار مفصلی است به صورت جدی ماموریت گرایی را در دستور کار خود قرار داده و به دنبال این است که از رشد کمی فیزیکی و غیرهدفمند واحدهای دانشگاهی که عارضه کل آموزش عالی کشور ماست به توسعه کیفی همراه با بازمعماری واحدهای دانشگاهی مبتنی بر توجه به بعد مجازی در چارچوب یکپارچه سایبری فیزیکی دانشگاه دست پیدا کند.
سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد از مصادیق اصلی جهاد علمی است
آزادیان با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه آموزش عالی باید هدفمند شود، افزود: امروز به تعداد جوانان ما مساله وجود دارد که میتوانند به روی آنها کار بکنند و در راستای حل آنها گام بردارند و چه بسیار گزارش هایی از جوانانی که موفق شده اند هدف را به درستی تشخیص دهند و ظرفیت‌ها را تجمیع و به محصولی دست یافته اند که زندگی آنها را تغییر داده است.
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه هم باید به سمت حل مسأله حرکت کند، ادامه داد: یکی از جهت های خیر سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی این است که در جهت امیدآفرینی نسل جوان حرکت کرده و این مسیر مصادیق اصلی جهاد علمی بود.
دانشکده علوم و فناوری های همگرا و کوانتوم واحد تهران مرکزی؛ آزمون راه‌اندازی دانشکده‌های موضوعی در دانشگاه آزاد
دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی وکارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه یکی از راه کنش ها در سندتحول و تعالی بازآرایی نظام آموزشی بود، خاطرنشان کرد: در گام اول ما بر دانشکده های موضوعی متمرکز شدیم و در این راستا دانشکده علوم و فناوری‌های همگرا و کوانتم واحد تهران مرکزی طراحی شد که سه سال به طول انجامید و به عنوان پایلوت نوع موانع و چالش ها و همه ابعاد بررسی شد و در نهایت بخشی از این تجربه امروز سبب شده کار را به شکل موثرتری جلو ببریم.
دانشگاه حل مسأله با راه‌اندازی دانشکدگان محقق میشود
وی با تاکید بر اینکه با راه اندازی دانشکدگان ما به دنبال ماموریت گرایی و حل مساله هستیم، اضافه کرد: معاونت های موضوعی نیز محور و بستر توزیع کار هستند. از آنجایی که شعار ما این بود که میخواهیم نظام حکمرانی آموزش عالی ماموریت گرا را طراحی کنیم دغدغه ما نیز این بود که مساله را حل کنیم به طور مثال آیا میتوانیم مبتنی بر داده و آن چیزی که جمع آوری شده به یک تصویری از ظرفیت‌ها در وضع موجود و تناسب آن با وضع مطلوب برسیم؟ و بر اساس آن پیشنهاد بدهیم که چه جاهایی در چه حوزه هایی با چه اولویتی میتوانیم چه دانشکده ای را تاسیس کنیم؟ در واقع این همان ماموریتی بود که به دفتر گسترش و کارآفرینی داده شد. در دفتر گسترش و کارآفرینی برای بررسی آمایش محور پیاده‌سازی ساختار نظام دانشی دانشگاه و توسعه دانشکدگان در قالب دانشکده های موضوعی اقدامات لازم در کشور انجام شده است البته نیاز به تکمیل و ارتقا دارد و تصور من بر این است که نتایج ، نتایج قابل قبولی است و این رویکرد تحولی دانشگاه و بانک داده جامعی که طراحی شد؛ در نهایت توانستیم به پیشنهاد و جمع بندی برای ساختار دانشی دانشگاه برسیم.
آزادیان با اشاره به اینکه در گام اول هدف امکان سنجی بود برای اینکه بتوانیم روی کاغذ به این نتیجه برسیم که در کدام نقطه چه دانشکده ای را میشود تاسیس کرد، تصریح کرد: برای انجام کار نیاز به یکسری داده داشتیم که در بخش های مختلف بانک داده این اطلاعات اعم از دانشجو، هیئت علمی، زیرساخت های فضاهای کارگاهی و آزمایشگاهی ، مباحث شغل و جی دی پی و مسائل جمعیتی، فرهنگی، شاخص های فقر و محرومیت و...وجود داشت و هر کدام یک نقش را میتوانست داشته باشد.
استخراج عناوین ۲۲ دانشکدگان با همکاری معاونت‌های موضوعی
وی ادامه داد: کار اولی که با همکاری معاونت های موضوعی دانشگاه آزاد اسلامی انجام دادیم این بود که عناوین اصلی دانشکدگان کشوری که در مجموع۲۲ دانشکدگان در معاونت های علوم تربیتی و مهارتی، علوم مهندسی و کشاورزی، علوم انسانی و هنر و علوم پزشکی است، نهایی کردیم. حال میخواهیم با نگاه ماموریت گرایی آمایش محور و داده مبنا تحلیلی به روی این ساختار انجام دهیم به طور مثال برای راه‌اندازی دانشکده کشاورزی غذا و فراسودمندها ابتدا بررسی کردیم که گروه های موجود ما چه تناسبی با این عناوین دارند و نقشه ای را ترسیم کردیم و متوجه شدیم چه گروه هایی در چه دانشکده هایی داریم ضمن اینکه تک تک اطلاعات از جمله اینکه این گروه ها در هر منطقه چه وضعیتی دارند، چه تعداد دانشجو و اعضای هیئت علمی دارند را هم داشتیم.
آزادیان ادامه داد: در بخش تحلیل برای راه اندازی دانشکدگان برای هر سه معاونت علوم مهارتی و تربیتی، علوم مهندسی و کشاورزی و علوم انسانی و هنر یک سری شاخص ها را تعریف کردیم به طور مثال به معاونت علوم مهندسی و کشاورزی گفتیم تعداد اعضای هیئت علمی، تعداد دانشجو، تعداد رشته ها و انطباق رشته ها با اشتغال منطقه، میانگین سه ساله ثبت نام، نرخ رشد ثبت نام، سرانه فضای فناوری، سرانه فضای آموزشی، فعالیت های پژوهشی، زیرساخت هایی همچون مساحت زمین و متراژ ملکی که بخشی از این اطلاعات محیطی و بخشی هم اطلاعات مربوط به داخل دانشگاه است را مشخص کند و به هر کدام از این اطلاعات از ۱۰۰درصد یک وزن دادیم.
وی اضافه کرد: منطقی را پایه گذاری کردیم که اگر میخواهیم ۷ دانشکدگانی که در حوزه علوم مهندسی و کشاورزی تعریف شده را راه اندازی کنیم بر اساس شاخص هایی که اشاره کردم عمل کنیم و با تحلیل داده های سامانه آمایشی دانشگاه تصمیم گیری شود. با این تحلیل شاخص میتوانیم به هر محل یک امتیاز بدهیم که به طور مثال این گروه فرعی چقدر با اقتضائات منطقه تناسب دارد یا چقدر دانشجو دارد؟ در نهایت به یک شاخص ترکیبی برای هر گروه فرعی در کشور دست پیدا میکنیم که حاصل جمع امتیازات است. همین مراحل برای علوم انسانی و هنر هم انجام شده است به طور مثال در این بخش از همان ابتدا سرانه فضای فناوری را صفر تعریف کردیم چرا که فناوری و نوآوری ما در بخش علوم انسانی آنچنان که باید شکل نگرفته است و در این بخش ضرایب در علوم انسانی با ضرایب در فنی و مهندسی کاملا متفاوت بود. در علوم تربیتی و مهارتی هم همین اتفاق افتاد بنابراین یک سری شاخص ها را مبتنی بر معاونت های موضوعی وزن دادیم و بر این اساس گروه های فرعی مرتبطی که احصا کرده بودیم را در کل کشور وزن کردیم و این همان قدرت داده است.
دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی وکارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه در این فرآیند یک «وضع موجود» و یک «وضع مطلوب» را تعریف کردیم، افزود: وضع موجود که همان داشته های فعلی مان است اما در وضع مطلوب هر یک از گروه های فرعی را با سند ملی آمایشی که داریم بررسی کردیم که چقدر با وضع مطلوب تناسب دارد؟و بر این اساس به یک نظام تصمیم گیری رسیدیم. در یک محل هایی به تناسب رشته های فرعی که داریم پشتیبانی مطلوب است یک محل هایی پشتیبانی قابل قبول و در برخی جاها نیز پشتیبانی ثابت و یا ضعیف و یا به طور کلی صفر است یعنی گروه مشخص به طور کلی در آن منطقه وجود ندارد و با توجه به شرایط وضع موجود دانشکده موضوعی اساسا نمیتواند شکل هم بگیرد. از طرف دیگر بررسی کردیم که وضع مطلوب در یک منطقه با گروه مورد نظر چقدر ارتباط دارد؟ که در اینجا یک ماتریس را تشکیل دادیم آنجا بررسی شد که به طور مثال گروه مشخص هم به لحاظ پشتیبانی و هم وضع مطلوب خوب است بنابراین اولویت اول تاسیس را در این منطقه قرار می‌دهیم اما در جایی دیگر نه وضع موجود مناسب است نه وضع مطلوب یعنی راه اندازی دانشکدگان تناسبی با آینده منطقه هم ندارد که در این صورت هم تأسیس مجاز نیست.
در چه نقاطی از کشور ظرفیت راه‌اندازی دانشکدگان وجود دارد؟/ بانک آمایشی دانشگاه مبنای تأسیس دانشکدگان
وی ادامه داد: در یک منطقه دیگر وضع موجود ضعیف است یعنی فاقد پشتیبانی است اما وضع مطلوب با توجه به اقتضائات منطقه خوب است که در این صورت باید حتما دانشکدگان در قالب دانشکده های موضوعی را ایجاد کنیم و این دقیقا آن چیزی است که به کمک آمایش میتوانیم استخراج کنیم.
آزادیان با بیان اینکه ما افق ۱۰ ساله ای را در این فرآیند برای خود متصور شده ایم و برنامه هایمان نیز ۵ساله است، خاطرنشان کرد: به طور مثال در بجنورد که کشاورزی یک ظرفیت عظیم در استان خراسان شمالی است ما حتما باید دانشکده کشاورزی غذا و فراسودمندها را دایر کنیم و گروه های آن را تقویت کنیم و شرایط را برای تاسیس دانشکده ایجاد کنیم. راه اندازی دانشکدگان به بانک آمایشی دانشگاه به شدت وابسته است و مبنای عمل ما در این فرآیند است.
صدور مجوز راه‌اندازی ۹ دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی در کشور
وی با اشاره به جلسه اخیر شورای گسترش دانشگاه آزاد اسلامی از صدور مجوز راه اندازی ۹ دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی خبر داد و گفت: معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی برای هر یک از این ۹ دانشکده یک شناسنامه دقیق، متقن و کمی را ارائه کردند که به چه دلیل با چه ظرفیتی و با چه ماموریتی در این ۹ استان دانشکدگان تاسیس خواهد شد.
آزادیان بار دیگر با تاکید بر اینکه نگاه ما کاملا آمایش محور است، خاطرنشان کرد: در این ساختار نظام دانشی بازآرایی به این معنا که صرفا یک تابلو را تغییر دهیم نخواهد بود بلکه ما دیگر دانشکده فنی مهندسی و علوم انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی نباید داشته باشیم بلکه دانشکده های موضوعی ذیل دانشکدگان باید ناظر بر ماموریت ها و اقتضائاتی که در مناطق مختلف کشور وجود دارد تاسیس شوند و این تاسیس بدین معناست که دانشکده های قبلی باید در قالب دانشکده های جدید شکل بگیرد به طور مثال دانشکده فنی مهندسی حتما باید حذف شود و یک دانشکده ماموریت محور از این قالب در نظام جدید تاسیس شود بنابراین دانشکده های قبلی از بین می‌روند و دانشکده های جدید خلق می‌شوند.
شکل گیری یک نظام تصمیم ساز در دانشگاه آزاد
وی با تاکید بر اینکه آمایش در تصمیم گیری درست در این فرآیند بسیار موثر است، ادامه داد: این بابک آمایشی در واقع یک نظام تصمیم ساز و نه تصمیم گیر را فراهم کرده و در نهایت مقام مسئول در تصمیم گیری معاونت های موضوعی هستند.
آزادیان با تاکید بر اینکه در حال حاضر شکل گیری و تاسیس دانشکدگان به معنایی که مورد نظر ماست صورت نگرفته است، اضافه کرد: اولین سری تاسیس دانشکده های موضوعی همین ۹ دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی است که مصوب شد و ابلاغ خواهیم کرد. نظام اجرایی به این صورت است که معاونت های موضوعی باید بررسی های خود را انجام دهند و نشست های خود را با استانها برگزار کنند از ظرفیت داده ها استفاده بکنند و در نهایت به یک جمع بندی برسند که در چه نقطه ای چه دانشکده ای تاسیس شود. تصمیم نهایی که در معاونت های موضوعی اخذ شد وارد شورای گسترش آمایش و کارآفرینی دانشگاه میشود و ابعاد مختلف ان مجددا در صحن شورا بررسی خواهد شد و دفاعیات معاونت های موضوعی مبنی بر اینکه به چه دلیل تصمیم به راه اندازی دانشکده موضوعی در یک منطقه گرفته اند مورد بازبینی قرار خواهد گرفت و در صورتی که در شورای گسترش مصوب شود دانشکدگان تاسیس خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر معاونت های موضوعی به جمع بندی رسیده اند و تصمیمات خود را اتخاذ کرده اند، افزود: تقریبا هر هفته جلسات شورای گسترش را برگزار میکنیم که زمان را مدیریت کنیم تا در کمترین زمان ممکن بتوانیم تصمیمات خوبی بگیریم و هم هر چه زودتر فرصت در اختیار معاونت ها قرار بگیرد تا وارد فرآیند اجرا شوند. بنابراین به غیر از دانشکده علوم و فناوری همگرا در واحد تهران مرکزی و دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی در واحد علوم و تحقیقات که به عنوان شاخص و زودتر از ساختار دانشی در سالهای گذشته مورد بررسی قرار دادیم و مصوب و ابلاغ شد ما بقی دانشکده های موضوعی در فرآیندی که اشاره کردم قرار دارند و اولین سری هم مجوز راه اندازی ۹ دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی را صادر کردیم که به زودی وارد فرآیند اجرا خواهد شد.
دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی وکارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه معاونت علوم پزشکی مستقل از ما و در یک شورای گسترش ویژه کار را پیش می‌برد، بیان کرد: شورای گسترش و آمایش عمدتا بخش غیر پزشکی را در دستور کار دارد و در معاونت‌های علوم انسانی و هنر و علوم مهندسی و کشاورزی نیز نشست های بسیار جدی و سنگینی را با استانها در حال برگزاری هستند و به نتایجی هم رسیده اند که به مرور در صحن شورا طرح خواهند کرد.
وی با تاکید بر اینکه قرار نیست در همه نقاط کشور دانشکدگان تاسیس شود بلکه شرط تاسیس تناسب بین وضع موجود و مطلوب است، تصریح کرد: تا پایان سال ۱۴۰۲ باید به تصمیم نهایی در بخش های مختلف کشور برسیم. در این فرآیند اولین اقدامی که صورت گرفت تحلیل بر اساس رشته محل بود که در اینجا دو شاخص اقبال اجتماعی و مطلوبیت آمایشی را مبنا قرار دادیم و بر این اساس همه رشته محل ها را رنک کردیم به طور مثال طبق اطلاعات سامانه به لحاظ اقبال اجتماعی حدودا ۶۰درصد رشته ها در دانشگاه که یک تصویری از آموزش عالی است اقبال اجتماعی ضعیفی دارند و حدود ده درصد عالی است و ۱۴درصد هم خوب است و ۱۵.۶ درصد متوسط است. به لحاظ مطلوبیت آمایشی هم بررسی رشته ها نشان داد حدود ۴۰.۶ درصد عالی ، ۱۵.۹ درصد ضعیف و ۱۶.۸متوسط و ۲۶.۷ درصد خوب است یعنی اگر دانشجویی استقبال نکرده به این دلیل است که باید در جای مناسبی قرار بگیرد و نباید تصور کنیم رشته بد است بلکه روش و محتوای آموزشی ما ایراد دارد بنابراین باید موارد پشتیبان که میتواند مسئله را اصلاح کند نگاه کنیم.
آزادیان خاطرنشان کرد: شاید برایتان قابل باور نباشد اما بسیاری از رشته هایی که تصور میکنیم رشته های خوبی هستند مثل حقوق و حسابداری به لحاظ مطلوبیت آمایشی جایگاه خوبی ندارند یعنی دانشگاه آزاد اسلامی که مسئولیت اجتماعی دارد باید مراقب باشد و بدون کاربست این تحلیل آیا دو سال دیگر با این مدرک، شغلی برای دانشجو فراهم میشود؟ این سوال جدی ما بود و زمانی که رشته محل ها را رنک کردیم گفتیم ما نمی‌گوییم که رشته ای که صرفا اقبال اجتماعی دارد برای ما رشته خوبی است بلکه باید همراه با مطلوبیت آمایشی سنجیده شود. در درجه سوم یک سری رشته هایی داریم که مطلوبیت آمایشی آنها عالی است ولی اقبال اجتماعی متوسط یا ضعیف است که در اینجا نامش را نیازمند بررسی تعریف کردیم در جایی هم که هم اقبال اجتماعی و هم مطلوبیت آمایشی ضعیف است در زمره رشته های غیر پویا قرار می‌گیرند.
وی افزود: در وضع مطلوب ما میدانیم که چند درصد رشته های ما با آینده منطقه متناسب است و تمامی این اطلاعات در تمامی رشته محل های ما استخراج شده است. ۲۴ درصد با آینده مناطق بدون انطباق است ۴۱.۵ درصد انطباق متوسط دارد و ۱۴.۵درصد انطباق بالا دارد و ۱۹.۸ درصد انطباق کم دارد یعنی بر اساس سند آمایش و اقتضائات توسعه منطقه رشته محل را در وضع مطلوب دیده ایم. این داده ها استان به استان هم تفکیک شده است و در نهایت به یک نظام تصمیم رسیدیم به طور مثال در مواردی وضع موجود غیرپویاست اما با ۱۰ سال آینده انطباق دارد حال آیا ما باید رشته را حذف کنیم؟ خیر باید رشته را نگه داریم، بازبینی کنیم و با تقویت شاخص ها تلاش کنیم اتصال برقرار کنیم و این همان نظام حکمرانی آموزش عالی ماموریت گراست که تعریف کردیم.
دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی وکارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: در مواردی هم نه وضع موجود خوب است و نه با انطباق وضع مطلوب شرایط خوبی حاصل میشود که در اینجا باید جابه جایی رخ دهد. در نهایت وقتی این فرآیند وارد ساختار نظام دانشی میشود قطعا تاثیرگذار است چراکه دانشکده قرار است در محل مورد نظر حل مساله بکند و ناظر به چالش هایی که در منطقه وجود دارد نقش آفرینی کند و در گام بعدی نگاه ملی و فراملی داشته باشد. با همین منطق متوجه شدیم که ۲۰.۸ درصد در کل کشور فاقد پشتیبان دارم یعنی نقاطی دارم که برای پیاده سازی دانشکدگان پشتیبان ندارد و به طور مثال گروه به تعداد کافی وجود ندارد چرا که حداقل سه گروه باید وجود داشته باشد. ۲۱.۸ پشتیبانی مطلوب است؛ ۳۳درصد پشتیبانی قابل قبول و ۲۴.۴ درصد پشتیبانی ضعیف است یعنی ظرفیت نسبی داریم و همه جا نمی‌توانیم دانشکده تاسیس کنیم.
آزادیان تصریح کرد: در نهایت به صورت تجمیعی در هر سه معاونت علوم تربیتی و مهارتی، علوم انسانی و هنر و علوم مهندسی و کشاورزی، ۱۰۳ گزینه تاسیس دانشکده موضوعی در کشور استخراج کردیم که بر اساس تحلیل داده ها میتوانیم تاسیس کنیم. در مواردی هم پیشنهاد تقویت پشتیبان داریم و در حال حاضر نمی توانیم تاسیس کنیم اما باید برنامه ریزی کنیم ظرف یکسال آینده ظرفیت‌ها ایجاد و در نهایت وارد فاز اجرایی تاسیس شود.
وی در پایان در خصوص سامانه آمایشی دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: این سامانه کاملا بومی دانشگاه آزاد اسلامی است و هیچ برون سپاری در طراحی آن صورت نگرفته و در فرآیند رشد و تکامل هم قرار دارد تا بتواند مبتنی بر داده به مدیر یک تصویر خوب، جامع و قابل اتکایی را برای تصمیمات ایجاد کند.
انتهای پیام/
نظر شما