به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از خراسان شمالی، اگر به تقویم شمسی سال های گذشته نگاهی بیندازیم، اثری از نام عسل و روز ملی عسل در تقویم را نمی بینیم و پیدا نمی کنیم.

اما قطعا بر اساس نگاه حساب شده و آینده نگرانه کارشناسان امر و اقناع مسئولان تصمیم گیر، اهمیت و لزوم جای دادن روزی به نام روز ملی عسل آنهم در تاریخ 31 مرداد ماه این تصمیم مبارک و شیرین رقم خوره و محقق شده است که از سال 1403 به بعد در تقویم شمسی روزی به نام روز ملی خواهیم داشت.

شیرینی و مبارکی این تصمیم به آن حد است که استان خراسان شمالی که از جمله استان های تولیدکننده عسل تولیدی در کشور است و به مناسبت چنین نامگذاری در تقویم، اولین جشنواره ملی عسل را در مرکز استان برگزار کرد.

هرچند که بر کسی پوشیده نیست در حال حاضر متاثر از تغییرات اقلیمی، تداوم کم بارشی ها و تغییر زمان کوچ زنبورستان ها به مناطق ییلاقی و قشلاقی همچنین افزایش نرخ تورم و افزایش هزینه های تولید و حتی ورود عسل تقلبی به بازار و محسوب نشدن محصول عسل طبیعی و ارگانیک به عنوان به عنوان یک کالای اساسی در سبد خرید خانوار ایرانی و نداشتن صادرات قوی در ارسال عسل های تولیدی به بازارهای خارجی از جمله مشکلات بسیار مهمی هستند که زنبورداران با آن دست و پنجه نرم می کنند و روزها را با این دغدغه ها پشت سر می گذرانند به امید روزی که بتوانند این وضعیت را تغییر دهند و تحول ببخشند.

با توجه به اینکه تحول بخشی به اراده ای جمعی و نگاه های خردامندانه و تحول خواه نیاز دارد، خوشبختانه این تصمیم مهم و مبارک نیز در استان رقم خورده و اعلام شده که خوشه زنبورداری استان با اهداف ترقی خواه در این صنعت، تشکیل و فعالیت خود را در استان شروع کرده است.

شروعی که در افق خود ارتقای بهره وری در تولید عسل ارگانیک و طبیعی، ارتقای تولید محصولات جانبی در زمینه های تولید ژل رویال، گرده گل و زهر زنبور عسل، رونق گیری احیای رویشگاه های ملی استان برای رشد و پرورش گیاهان دارویی و درختانی که مورد تغذیه زنبورستان ها هستند، برندسازی این محصولات و رسیدن به بازارهای صادراتی پایدار را ترسیم کرده است.

هرچند که طول دوره فعالیت این خوشه سه ساله است، اما قطعا در کلاس های آموزشی و ترویجی ای که برای زنبورداران استان برگزار شده و برگزار می شود، مباحثی آموزش داده می شود که زنبورداران را با روش کارها و تکنیک های به روز در تولید عسل ارگانیک و دیگر محصولات جانبی آن همچنین چگونگی دست یابی به بازارهای هدف را آشنا خواهد کرد تا بدانند از این پس باید از چه راهی طی مسیر کنند.

امیدوار هستیم این تحول شیرین را در آینده پیش رو شاهد باشیم و در اخبار بخوانیم که میزان تولید عسل در خراسان شمالی از میانگین تولید 10 کیلوگرم در هر کندو در سال به میانگین تولید 11 کیلوگرم و بیشتر از آن رسیده و رتبه استان در جدول میزان تولید عسل در کشور از جایگاه 12 به جایگاه شاخص تری ارتقا یافته است و با نشانی از نام جغرافیایی خراسان شمالی در سبد صادراتی بازرگانان به کشورهای هدف صادر می شود.

امکان پذیری ارتقای تولید زنبورستان ها با چراغ سبز خوشه

در این باره پرگُم از زنبورداران خراسان شمالی و مدیرعامل پیشین اتحادیه زنبورداران استان اظهار کرد: طی یک دهه گذشته به علت تداوم کم بارشی ها و استمرار خشکسالی ها در سطح استان و دیگر استان ها وضعیت پوشش گیاهی در سطح مراتع ضعیف شده و این امر برای زنبورداران چاره ای باقی نگذاشته است که طی زمان هایی به زنبورستان های خود شکر دهند.

وی گفت: سهمیه شکر زنبورستان ها که از سوی اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان مشخص شده است یک تا دو کیلو گرم شکر به ازای هر کندو در طی یکسال است.

پرگُم افزود: در سال گذشته این سهمیه به زنبورداران استان تحویل شد، اما امسال هنوز این سهمیه داده نشده که از اتحادیه زنبورداران استان درخواست پیگیری آن را داشته ایم.

در عین حال، وی از وجود و افزایش عسل تقلبی در بازار استان و بازار داخل کشور گلایه کرد و گفت: قیمت این عسل های تقلبی در بازار کمتر از عسل طبیعی و واقعی است و مردم نیز از سر ناآگاهی عسل های تقلبی را می خرند.

این زنبوردار خراسان شمالی تصریح کرد: وجود این عسل های تقلبی در بازار پدر زنبورداران را درآورده است.

وی در ادامه بر لزوم تحول در کیفیت عسل طبیعی و ارتقای هرچه بیشتر کیفیت عسل های تولیدی همچنین برندسازی عسل تولیدی با هدف دست یابی به بازارهای صادراتی تاکید کرد.

پرگُم عنوان کرد: از سال گذشته در استان، خوشه زنبورداری استان با هدف ارتقای کیفیت عسل تولیدی استان و دست یابی به بازارهای صادراتی تشکیل شده که امیدوار هستیم چراغ سبزی برای عبور از وضعیت کنونی است.

وی خاطرنشان کرد: با تشکیل این خوشه در استان، آموزش و ارتقای سطح اطلاعات و آگاهی زنبورداران و آشنایی آنها با روش کارهای به روز و مطالبه بازار شروع شده است.

علاوه بر این، این زنبوردار خراسان شمالی بیان کرد: در شرایط فعلی که تغییر اقلیم و تداوم کم بارشی ها همچنین افزایش هزینه تولید اتفاق افتاده، ضرروری است که دولت اعطای تسهیلات سرمایه در گردش را برای زنبورداران مورد توجه قرار دهد که مطالبه جدی فعالان این صنعت است.

وی افزود: در شرایط کنونی زنبورداران از ردیف تسهیلات سرمایه در گردش محروم هستند.

محروم ماندن از بازار صادراتی

عابد وحیدی از دیگر زنبورداران خراسان شمالی نیز اظهار کرد: تغییر اقلیم باعث شده است که زمان کوچ به مناطق ییلاقی و قشلاقی برای زنبورستان ها تغییر پیدا کند.

وی گفت: این اتفاق، زنبورداران را مجبور کرده است که برای تغذیه زنبورستان ها علاوه بر مراتع و باغات به مزارع دست کاشت نیز وابسته شوند.

وحیدی بیان کرد: این تغییر وضعیت موجب شده است که گیاهان جدیدی در تغذیه زنبورستان ها جایگزین شوند و تغذیه زنبور از برخی از گیاهان دارویی از جمله آویشن به لحاظ تداوم خشکسالی مراتع محدودتر شود.

وی با تصریح بر این مطلب که تغذیه زنبورستان ها از چه نوع گیاهانی باشد، مسئله ای بسیار مهم است، گفت: با توجه به تغییر شرایط آب و هوایی رخ داده و ضعیف شدن پوشش گیاهی مراتع، ضروری است که پهنه ای از مراتع برای تقویت و باروری قرق شوند تا حداقل صنعت زنبورداری نیز از این اقدام بهره ببرد.

علاوه بر این، این زنبوردار خراسان شمالی از فقدان بازار پایدار و بازار صادراتی برای تولیدات عسل در استان و سطح کشور به شدت گلایه و انتقاد کرد و افزود: قدرت خرید مردم در داخل کشور برای خرید تولیدات زنبورستان ها ضعیف است، درحالیکه ایران تا به کنون برای فروش تولیدات زنبورستان های خود نتوانسته است بازارهای صادراتی را بدست آورد.

وی تاکید کرد: این صنعت به دست یابی به بازارهای پایدار برای فروش محصولات خود نیاز جدی دارد.

وحیدی ابراز امیدواری کرد: تشکیل خوشه زنبورداری استان تحقق این هدف را محقق کند که برای حفظ و توسعه این صنعت بسیار ضروری است.

پیش بینی رشد 30 درصد تولیدات زنبورستان های استان

مهدی شکاری معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی عنوان کرد: مبتنی بر سرشماری مهرماه سال 1402 تعداد زنبورستان های استان یک هزار و 955 زنبورستان و تعداد کلونی زنبورستان ها 219 هزار و 491 کلونی بوده اند.

وی گفت: در سال گذشته از این تعداد زنبورستان اشاره شده دو هزار و 200 تن عسل، 173 کیلوگرم ژل رویال، 37 هزار و 73 کیلوگرم گرده گل و سه هزار و 955 کیلوگرم بره موم، تولید و به بازار داخلی عرضه شد.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی بیان کرد: پیش بینی می شود که در مجموع طی سال جاری حداقل دو هزار و 900 تن عسل از زنبورستان های استان برداشت و تولید شود که تولید عسل امسال در مقایسه با میزان تولید سال گذشته در زنبورستان های استان30 درصد افزایش خواهد داشت.

وی همچنین افزود: پیش بینی می شود که میزان تولید محصولاتی شامل ژل رویال، گرده گل، بره موم در سال جاری در مقایسه با میزان تولید سال گذشته 30 درصد افزایش داشته باشد.

شکاری با یادآوری این مطلب که خراسان شمالی به لحاظ تعداد کلونی زنبورها در رتبه 17 کشور و به لحاظ تعداد زنبورستان ها در رتبه 19 کشوری قرار دارد، تصریح کرد: با تشکیل خوشه زنبورداری در استان درصدد هستیم که با آموزش زنبورداران استان با روش کارهای به روز زنبورداری همچنین توانمندسازی آنها در زمینه تولیدات کمی و کیفی محصولات زنبورستان ها به ارتقای چشمگیری دست یابیم تا بتوانیم بازارهای پایدار فروش و صادرات را بدست آوریم.

لزوم حفظ و تقویت گیاهان دارویی برای تولید ارگانیک صنعت زنبورداری

مهدی باور، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی نیز در این باره اظهار کرد: خراسان شمالی تنوع زیادی از گونه های گیاهی در رویشگاه های مرتعی و جنگلی خود را دارا است که تا به کنون در این استان 431 گونه گیاهی شناسایی شده اند.

وی گیاهانی از جمله آویشن، کاکوتی، کاپاریس، زرین گیاه و گون را از جمله این گیاهان دارویی در رویشگاه های مرتعی استان برشمرد و گفت: وجود این گیاهان دارویی در رویشگاه های ملی استان ظرفیت بسیار مهمی برای تغذیه و پرورش زنبورها در زنبورستان ها است که بتوان عسل های با کیفیت و البته با خواص دارویی تولید کرد.

باور تصریح کرد: با توجه به اینکه گیاهان دارویی در رویشگاه های ملی مرتعی به صورت خودرو رشد و پرورش پیدا می کنند و از سم و کود برای رویش و پرورش آنها استفاده نمی شود، عسل تولیدی از این گیاهان نیز کاملا طبیعی و ارگانیک خواهد بود.

در عین حال، وی از تهیه و تدوین سند زنجیره ارزش گیاهان دارویی استان که توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اجرایی شده است نیز خبر داد و اظهار کرد: به زودی نگارش این سند به پایان می رسد و به استانداری ارائه می شود.

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی عنوان کرد: در این سند وضعیت رویشگاه های طبیعی گیاهان دارویی استان مطالعه شده است.

وی بیان کرد: عملیاتی کردن برنامه های این سند به همکاری منسجم دستگاه های اجرایی ذی ربط نیاز دارد تا وضعیت رویشگاه های گیاهان دارویی استان حفظ و تقویت شوند و بر رشد و تقویت اشتغال هایی از جمله زنبورداری بسیار مرثر باشند.

در عین حال، باور تاکید کرد: به روز شدن طرح های مرتعداری نیز برای تحقق برنامه های تعریف شده در این سند بسیار مهم است.

زنبورستان ها هنوز متقاضی اجرای طرح مرتعداری نشده اند

ابراهیم محمودی رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی اظهار کرد: مجموع مساحت زمین های ملی استان حدود دو میلیون و 400 هزار هکتار است که دو میلیون و 200 هزار هکتار آن ممیزی شده است.

وی گفت: تا به کنون از سطح دو میلیون و 200 هزار هکتار زمین ملی ممیزی شده در استان برای 30 درصد از این پهنه طرح های مرتعداری تهیه شده است.

رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی خاطرنشان کرد: طرح های مرتعداری نیز توسط بهره برداران ذی نفع تهیه می شوند که در استان این بهره برداران از ساکنان جوامع محلی پیرامون این زمین های ملی ممیزی شده، هستند.

وی افزود: بیشتر طرح های مرتعداری تهیه شده در استان در زمینه چرای دام بوده است.

محمودی در ادامه بیان کرد: این اداره کل از چند سال گذشته تا به کنون رویکرد بهره برداری چند منظوره از مراتع ملی ممیزی شده در قالب تهیه طرح های مرتعداری را در میان بهره برداران جوامع محلی استان ترویج کرده است که شاهد بوده ایم به مرور برخی از بهره برداران به انجام کشت گیاهان دارویی باریجه در مراتع احاله مدیریت شده به آنها اقدام کرده اند.

وی درباره امکان بهره برداری از زمین های ملی ممیزی شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ( به جز بهره برداران محلی) نیز عنوان کرد: مبتنی بر قانون اولویت اول در احاله مدیریت زمین های ملی ممیزی شده بابت اجرای طرح های مرتعداری با جوامع محلی است.

رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی افزود: اشخاص حقیقی و حقوقی برای بهره برداری از زمین های ملی ممیزی شده باید با جوامع محلی بهره بردار که دارای حقوق عرفی هستند، وارد تعامل و مشارکت شوند.

وی گفت: اشخاص حقیقی و حقوقی نمی توانند به عنوان ذی نفع مستقل عمل کنند.

محمودی اعلام کرد: تا به کنون هیچ متقاضی از فعالان صنعت زنبورداری استان به منظور ارائه تقاضا برای اجرای طرح مرتعداری در قالب بهره برداری از گیاهان دارویی بابت تغذیه زنبورستان را نداشته ایم.

وی یادآور شد: البته برخی از بهره برداران عرفی استان به صورت سنتی در مراتع ملی احاله شده به انجام زنبورداری اقدام کرده اند.

پیش به سوی بازارهای پایدار

مصطفی جهانی مسئول و عامل توسعه خوشه زنبورداری خراسان شمالی نیز در این باره اظهار کرد: از فروردین ماه سال 1402 طرح خوشه زنبورداری استان با حمایت شرکت شهرک ها و نواحی صنتعتی استان تشکیل و به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد که فعالیت این خوشه سه ساله است.

وی یادآور شد: مدل خوشه سازی برای هر صنعت، مدلی جهانی است که مبتنی بر راهبردهایی که در مطالعات و ارزیابی وضعیت در هر کسب و کار و یا صنعتی تعریف می شود، هدف اصلی ارتقای بهره وری و دست یابی به بازارهای پایدار است.

جهانی در ادامه با بیان اینکه در این خوشه، چالش های صنعت زنبورداری استان مطالعه شده اند، گفت: آموزش بهره برداران، به روز کردن دانش زنبورداری آنان، ارتقای سطح بهره وری در تولید عسل، ژل رویال، گرده گل، زهر زنبور همچنین برندسازی و دست یابی به بازارهای پایدار داخلی و خارجی از برنامه های راهبردی این خوشه تشکیل شده در استان هستند.

وی با یادآوری این مطلب که در حال حاضر میانگین تولید سالانه عسل در استان 10 کیلوگرم در هر کندو، در سطح کشور 11 کیلوگرم و در سطح بین المللی 17 کیلوگرم است، عنوان کرد: در شرایطی که هزینه تولید بالا است، هرچه میزان تولید کمتر باشد و درآمدزایی را به شدت کاهش خواهد داد که این روند باعث می شود عده ای از این چرخه تولیدی خارج شوند.

مسئول و عامل توسعه خوشه زنبورداری خراسان شمالی با تاکید بر این نکته که میزان عسل تولیدی استان باید افزایش پیدا کند، اعلام کرد: در این راستا، این خوشه در گام نخست آموزش بهره برداران و ارتقای دانش آنان در دستور کار قرار داده است که در سال گذشته از مجموع دو هزار زنبوردار فعال استان، تعداد 450 زنبوردار پیشرو در دوره های آموزشی برگزار شده، شرکت کردند.

وی افزود: در زمستان امسال نیز دوره های جدید آموزشی برای زنبورداران استان برگزار خواهیم کرد.

جهانی خاطرنشان کرد: البته برای آشنایی با بازارهای هدف و دست یابی به بازارهای پایدار از حضور کارشناسان اتاق بازرگانی استان نیز بهره گرفته ایم که مشارکت کرده اند.

افزون بر این، وی بیان کرد: در گام دیگر به منظور تقویت توان مالی زنبورداران استان، تامین و پرداخت تسهیلات سرمایه در گردش با کارمزد چهار درصد به این فعالان پیگیری شد که خوشبختانه در سال گذشته 20 میلیارد تومان تسهیلات به 167 زنبوردار استان پرداخت شد تا شکر و تجهیزات خریداری کنند.

علاوه بر این، مسئول و عامل توسعه خوشه زنبورداری خراسان شمالی بیان کرد: این خوشه در راستای تحقق هدف کیفی سازی در تولید عسل، با اداره کل منابع طبیعی استان تفاهم نامه های منعقد کرد تا این اداره کل نهال های بادامک و زرشک را تولید و در اراضی ملی جانمایی شده در استان بکارد که موجب تقویت پوشش زمین های ملی استان و بهره برداری و تغذیه زنبورستان های استان شود.

وی گفت: در این زمینه در سال گذشته سه هزار اصله نهال بادامک در زمین های ملی جانمایی شده استان کاشته شدند.

جهانی افزود: امسال نیز دو هزار و 500 اصله نهال بادامک، زرشک و سنجد تولید و کاشته خواهند شد.

افزون بر این، وی یادآور شد: از دیگر برنامه های این خوشه آن است که به صورت الگویی در سطوحی از مزارع کشاورزی استان گیاه دارویی اسطوخدوس به منظور تغذیه زنبورستان ها کاشته شوند.

مسئول و عامل توسعه خوشه زنبورداری خراسان شمالی همچنین بیان کرد: درصدد هستیم که برخی از زنبورداران را به نمایشگاه های صنعت غذایی ملی و بین المللی اعزام کنیم تا با بازار و تکنیک های تولید آشنا شوند.

جهانی تصریح کرد: اعتقاد دارم که با تبعیت از برنامه های راهبردی تدوین شده در مطالعه تهیه شده این خوشه و پای کار بودن زنبورداران استان، تحولی چشمگیر در این صنعت رخ خواهد داد که به افق برندسازی با نام جغرافیایی خراسان شمالی و دست یابی به بازارهای پایدار و صادراتی خواهیم رسید.

خبرنگار: سمانه قهرمانی

انتهای خبر/