به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ روسیه پهناورترین کشور جهان است که در شمال اوراسیا قرار دارد؛ چنانکه حتی ناپلئون هم نتوانست آن را فتح کند. این کشور فراقاره‌ای در آسیای شمالی و اروپای خاوری واقع است و با اقیانوس آرام شمالی، اقیانوس منجمد شمالی، دریای خزر، دریای سیاه و دریای بالتیک مرز آبی دارد. روسیه با ۱۴ کشور آسیایی و اروپایی مرز زمینی و با کشورهای پیرامون دریای برینگ، دریای ژاپن، دریای خزر، دریای سیاه و دریای بالتیک مرز آبی دارد. درازای کشور روسیه از مرز آلاسکا تا شرقی‌ترین نقطه اروپا تقریباً پنج هزار کیلومتر است.
بعد از کشور آمریکا با ۴۶ میلیون مهاجر، روسیه دومین کشور بزرگ جهان از نظر مهاجرپذیری با ۱۲ میلیون نفر جمعیت از دور دنیا است. بیشتر این مهاجران از کشورهای شوروی سابق هستند. همچنین بیشتر از ۱۰۰ زبان مختلف در داخل مرزهای این کشور صحبت می‌شود.
این کشور یکی از مخفی‌ترین و پر رمز و رازترین کشورهای دنیاست که گفته می‌شود در آن ۱۵ شهر وجود دارد که نه نام و نشانی از آنها معلوم است و نه حتی محل آنها مشخص است. این شهرها «شهر بسته» نامیده شده‌اند. شهر بسته اصطلاحی است که در مورد سکونتگاه‌هایی اتلاق می‌شود که در شوروی پیشین یا بلوک شرق به‌کار می‌رفت و محدودیت‌های سفر یا اقامت در آن اعمال می‌شود، به طوری که مجوز خاصی برای بازدید یا اقامت شبانه لازم است. دلیل ایجاد شهرهای بسته حضور تأسیسات حساس نظامی و هسته‌ای، ایستگاه رادار یا مرزی بودن آنهاست. مردم روسیه نخستین بار به طور رسمی در سال ۱۹۸۶ از وجود این شهرها آگاه شدند. در آن زمان بیش از یک میلیون نفر در شهرهای بسته زندگی می‌کردند. تعداد شهرهای بسته در روسیه امروزی معلوم نیست، ولی تخمین زده می‌شود که ۲ میلیون نفر هنوز در این شهرها زندگی می‌کنند.
جاذبه‌ها و دیدنی‌های بسیاری وجود دارد که روسیه به واسطه آنها مشهور شده و قطعا متروی مسکو، پایتخت این کشور، یکی از برجسته‌ترین آنها است. مترو علاوه بر اینکه سیستم اصلی حمل و نقل عمومی مسکو است، بنایی تاریخی است که تاریخ و هویت روسیه را نمایش می‌دهد. ایستگاه‌های مترو در این شهر در دسته زیباترین و پیچیده‌ترین متروهای جهان قرار گرفته است. ساختار ریلی هوشمند و جذاب متروی مسکو که حتی در نقشه‌های ایستگاه‌ها به صورت حلقه‌ای خودنمایی می‌کند، شمار زیادی از ایستگاه‌های متعدد را به یکدیگر متصل کرده و ترافیکی روان و پرسرعت را برای شهر ایجاد کرده است.
مترو ۱۷ خط فعال، ۲۶۷ ایستگاه و مسیری به درازای ۳۹۷ کیلومتر و با ظرفیت پنج هزار و ۷۴۶ واگن یکی از کهن‌ترین سامانه‌های قطار شهری در جهان است و در هفته حدود ۹ میلیون نفر را جابه‌جا می‌کند.
اقتصاد
روسیه با درآمد نسبتا بالا، کشوری در حال توسعه و تحول به شمار می‌آید. براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، این کشور امسال دوازدهمین اقتصاد دنیا از نظر تولید ناخالص داخلی است.
اما از نظر برابری قدرت خرید این کشور در آخرین گزارشی که مربوط به سال ۲۰۱۹ می‌شود، در رده ششم قرار دارد.
روسیه دارای «اقتصاد بازار» با منابع طبیعی عظیم به ویژه نفت و گاز طبیعی است. منظور از اقتصاد بازار یا «اقتصاد بازار آزاد» و «اقتصاد بنگاه آزاد» یک سیستم اقتصادی است که در آن تولید و توزیع کالاها و خدمات با مکانیسم بازارهای آزاد که توسط سیستم قیمت آزاد هدایت می‌شود انجام می‌گیرد. ویژگی اصلی این سیستم اقتصادی آن است که تصمیمات سرمایه‌گذاری یا تخصیص کالای اساسی، به صورت اولیه از طریق بازارهای سرمایه و اقتصادی انجام می‌شود. این سیستم در مقابل «اقتصاد دستوری» قرار می‌گیرد که در آن تصمیمات سرمایه‌گذاری و تولید، به عنوان جزئی از یک برنامه تولیدی یکپارچه، توسط سیستم سیاسی حاکم گرفته می‌شود.
بخش خدمات بزرگ روسیه ۶۲ درصد از کل تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد و پس از آن بخش صنعتی (۳۲ درصد) قرار دارد، در حالی که بخش کشاورزی کوچک‌ترین است و تنها پنج درصد از کل تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. روسیه دارای نرخ رسمی بیکاری پایین ۴/۱ درصد است و نیروی کار آن تقریبا ۷۰ میلیون نفر است که ششمین نیروی کار بزرگ جهان به شمار می‌رود. جمعیت کل این کشور در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۴۳/۴ میلیون نفر گزارش شده است.
روسیه سیزدهمین صادرکننده و بیست و یکمین واردکننده بزرگ جهان است. این کشور به شدت متکی بر درآمدهای ناشی از مالیات‌های مربوط به نفت و گاز و تعرفه‌های صادراتی است.
حمل و نقل و انرژی
سیستم حمل و نقل ریلی در روسیه بسیار گسترده است و سومین خط راه آهن طولانی دنیا را دارد که از ۸۷ هزار کیلومتر فراتر می‌رود. به غیر از این، روسیه پنجمین شبکه بزرگ جاده‌ای جهان با ۱/۵ میلیون کیلومترجاده را دارد. این کشور هزار و ۲۱۸ فرودگاه دارد که «فرودگاه بین‌المللی شرمتیوو» در مسکو شلوغ‌ترین آنهاست.
روسیه یک ابرقدرت انرژی توصیف می‌شود، زیرا دارای بزرگ‌ترین ذخایر گاز، دومین ذخایر بزرگ زغال سنگ، هشتمین ذخایر بزرگ نفت و بزرگ‌ترین ذخایر نفت شیل (سنگ نفت یا سنگ نفت‌زا) در اروپا است. روسیه همچنین صادرکننده پیشروی گاز طبیعی در جهان، دومین تولید کننده گاز طبیعی و دومین تولید کننده و صادرکننده نفت است. تولید نفت و گاز روسیه منجر به روابط عمیق اقتصادی با اتحادیه اروپا، چین و کشورهای شوروی سابق و بلوک شرق شد. به عنوان مثال، در طول دهه گذشته، سهم روسیه از عرضه به کل تقاضای گاز اتحادیه اروپا (از جمله بریتانیا) از ۲۵ درصد در سال ۲۰۰۹ به ۳۲ درصد در هفته‌های قبل از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ افزایش یافت.
بیشتر بخوانید:
ترکیه؛ کشوری با قدمت ۲۵۰ ساله در تاسیس دانشگاه
روسیه از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان رتبه چهارم را دارد و همچنین چهارمین تولید کننده بزرگ برق در جهان به شمار می‌رود. این کشور همچنین اولین کشور جهان بود که به توسعه انرژی هسته‌ای غیرنظامی و ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای جهان پرداخت و چهارمین تولیدکننده بزرگ انرژی هسته‌ای جهان در سال ۲۰۱۹ و پنجمین تولید کننده بزرگ برق آبی در سال ۲۰۲۱ گزارش شده است.
نرخ سواد
روسیه دارای نرخ باسوادی صددرصد است و طبق قانون اساسی به شهروندان خود آموزش رایگان می‌دهد. وزارت آموزش روسیه مسئولیت آموزش ابتدایی و متوسطه و همچنین آموزش حرفه‌ای را بر عهده دارد. در حالی که وزارت آموزش و پرورش آن مسئول علم و آموزش عالی است. روسیه در میان کشورهای تحصیلکرده جهان قرار دارد و از نظر نسبت فارغ‌التحصیلان سطح عالی به جمعیت (۶۲/۱ درصد) ششمین کشور جهان به شمار می‌رود. این کشور تقریباً ۴/۷ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در سال ۲۰۱۸ صرف آموزش کرده است.
وضعیت اینترنت
براساس گزارش وب‌سایت تحلیل داده اینترنتی «دیتاریپورتال»، ضریب نفوذ اینترنت روسیه در آغاز سال ۲۰۲۳ به ۸۸/۲ درصد از کل جمعیت رسید. آمار نشان می‌دهد که کاربران اینترنت در روسیه بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ به میزان ۳۴ هزار نفر کاهش داشته است.
همچنین در رده‌بندی کشورها براساس تعداد کاربران اینترنت در سال ۲۰۲۱ توسط «گلوبال‌دیتا»، روسیه با ۱۸۲ میلیون نفر کاربر در جایگاه پنجم و بعد از چین، هند، آمریکا، اندونزی قرار گرفت.
با این حال، روسیه اینترنت ملی با نام «رانت» دارد. اینترانت روسیه، هنوز به مرحله اجرا نرسیده، اما تا همین جا به خوبی توانسته حمایت دولت را کسب کند؛ تا حدی که بسیاری از زیرساخت‌های آن آماده شده است. هدف روسیه، ایجاد شبکه‌ای است که ترافیک داخلی را درون کشور نگه می‌دارد و ترافیک بین‌المللی را از طریق مراکز مبادله شناخته شده، کنترل و بررسی می‌کند. به این معنا که حتی اگر ارتباط روسیه با جهان قطع شود، اینترانت داخلی کارآمدی خود را خواهد داشت. دور از انتظار است که روسیه به فکر قطع تمام ارتباطات باشد، اما قصد راه‌اندازی اینترانتی را دارد که موج تازه‌ای از نظارت و کنترل را رقم می‌زند.
بیشتر بخوانید:
اینترنت ملی در جهان و چین /بخش اول
روسیه از سپتامبر ۲۰۲۰، با رساندن سرعت دسترسی به اینترنت پهن‌باند ثابت به ۷۵/۹۱ مگابیت در ثانیه، رتبه ۴۷ را در میان کشورهای جهان از نظر سرعت دسترسی به اینترنت پهن‌باند ثابت، و با سرعت دسترسی به اینترنت شبکه تلفن همراه با ۲۲/۸۳ مگابیت در ثانیه در رتبه ۸۸ قرار گرفت.
روس‌ها کاربران قوی شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌آیند و محبوب‌ترین شبکه اجتماعی آنها VKontakte و بعد از آن واتس‌اپ است. به گزارش «استاتیستا»، در سال ۲۰۲۲ تعداد کاربران محبوب‌ترین شبکه اجتماعی روسی به ۷۵/۳ میلیون نفر رسید.
سابقه تاریخی درخشان در علوم
علم و فناوری روسیه به دلیل دستاوردهای بسیار، کاملا شناخته شده است؛ دستاوردهایی مثل اختراع رادیو توسط «الکساندر پوپوف»، ایجاد جدول تناوبی عناصر توسط «دیمیتری مندلیف»، فرمول‌بندی اصول پروازهای فضایی بین سیاره‌ای روی موشک‌های چند مرحله‌ای توسط «کنستانتین تسیولکوفسکی»، دستاوردهای برنامه فضایی روسیه به رهبری «سرگئی کارالیوف» که شامل اولین پرواز فضایی بدون سرنشین «اسپوتنیک» و اولین پرواز فضایی سرنشین‌دار «یوری گاگارین» و اختراع لیزر توسط «نیکولای باسوف».
حدود چهار هزار سازمان در روسیه با تقریباً یک میلیون پرسنل درگیر تحقیق و توسعه هستند. نیمی از این افراد در حال انجام تحقیقات علمی هستند. بخش تحقیق و توسعه زیر نظر وزارت صنعت، علم و فناوری اداره می‌شود؛ جایی که استراتژی و اولویت‌های اساسی تحقیق و توسعه در حال تدوین است.
تحقیقات علمی بنیادی در آکادمی علوم روسیه متمرکز شده است که اکنون شامل صدها مؤسسه متخصص در همه رشته‌های علمی اصلی مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی، زیست شناسی، نجوم و علوم زمین می‌شود.
علم و فناوری کاربردی عمدتاً در مؤسسات و دفاتر طراحی متعلق به وزرای مختلف روسیه انجام می‌شود. آنها در تحقیق و توسعه در انرژی هسته‌ای (وزارت انرژی اتمی)، اکتشافات فضایی (سازمان هوانوردی و فضایی روسیه)، دفاع (وزارت دفاع)، مخابرات (وزارت ارتباطات) و غیره مشارکت دارند.
فراز و نشیب‌های علم
به غیر از علوم فیزیک، ریاضیات، نجوم، شیمی و زیست‌شناسی که سابقه دیرینه در روسیه دارد، برخی علوم همانند مهندسی برق، پزشکی، زمین‌شناسی، علوم فضایی و صنایع هوایی، رایانش و علوم هسته‌ای هم‌اکنون با تمرکز بیشتری در این کشور دنبال می‌شوند.
به گزارش وب‌سایت «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی آمریکا»، در اتحاد جماهیر شوروی سابق، علم و فناوری به عنوان نیروهای اصلی تعدیل کننده سیاست‌های ملی عمل کردند. ظهور سلاح‌های هسته‌ای کشور را مجبور کرد که از تز «لنینیستی» (تئوری‌های سیاسی و اقتصاد سوسیالیستی که از مارکسیسم و نیز تفاسیر ولادیمیر لنین بسط پیدا کرد) قبلی خود که جنگ‌ها رویدادهای اجتناب‌ناپذیری هستند که رژیم‌های سوسیالیستی را تولید می‌کنند دست بردارد. توسعه کامپیوترهای شخصی و فناوری اطلاعات، وظایف سانسورچیان به سبک استالینی را دست نیافتنی کرد. اعتراضات زیست‌محیطی بر سر آلودگی صنعتی به عنوان الگویی برای اقدام سیاسی مستقل در مورد مسائل دیگر بود. پیشرفت‌های جدید زیست‌پزشکی دانشمندان و فیلسوفان را وادار کرد تا به اخلاق، حوزه‌ای که در اندیشه شوروی به شدت نادیده گرفته شده بود، توجه بیشتری کنند. و آسیب‌های ناشی از برنامه‌ریزی تکنوکراتیک توسعه صنعتی، رهبران دولت را بر آن داشت تا به شیوه‌های تحلیل اجتماعی، اقتصادی و هزینه-فایده توجه بیشتری داشته باشند.
هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ فروپاشید، علم نیز تقریباً فروپاشید. منبع اصلی بودجه تحقیقاتی ناپدید شد. دولت آن فکر می‌کرد که تغییر سیستم‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مهم‌تر از کمک به علم است که به عنوان یک امر تجملاتی تلقی می‌شد. بودجه روسیه برای علم بین سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۹ تقریباً ۱۰ برابر کاهش یافت و هزاران نفر از بهترین دانشمندان به خارج از کشور مهاجرت کردند. بحران آنقدر عمیق بود که برخی از مردم از «مرگ علم روسیه» صحبت کردند.
بعد از این تاریخ، دولت‌های غربی، بنیادهای خصوصی و سازمان‌های علمی حرفه‌ای به کمک علم روسیه آمدند و از این اتفاق به عنوان یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های کمک علمی بین‌المللی یاد می‌کنند. آمریکا، اروپا و ژاپن در حمایت علمی از روسیه سنگ تمام گذاشتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که موفق ترین مؤسسات تحقیقاتی روسیه اکنون ۲۵ درصد یا بیشتر از بودجه خود را از منابع خارجی تأمین می‌کنند.
امروزه روشن است که علم روسیه نمرده است و اگر چه اندازه مشارکت علمی آن در حال حاضر کمتر از نصف اندازه آن در زمان شوروی است، همچنان بخش مهمی از اقتصاد روسیه و فرهنگ روسیه خواهد بود. اقتصاد این کشور در چند سال گذشته شروع به بهبودی کرده است و از سال ۱۹۹۹ دولت روسیه تثبیت شده و حتی اندکی بودجه علمی خود را افزایش داده است. اگرچه نمی‌توان آینده را پیش بینی کرد، بدترین دوره برای علم روسیه احتمالاً به پایان رسیده است. با این حال، علم کشور تحت فشارهای سنگین، بیشتر آن از خارج، از بحران خارج می‌شود تا نحوه مدیریت و تامین مالی خود را تغییر دهد.
اکتشافات فضایی
روسیه در اکتشافات فضایی جزو پیشگامان است. «راسکاسماس» آژانس فضایی ملی روسیه است و دستاوردهای این کشور در زمینه فناوری فضایی و اکتشافات فضایی را می‌توان به «کنستانتین تسیولکوفسکی»، پدر فضانوردی نظری، نسبت داد که آثارش الهام‌بخش مهندسان برجسته موشک شوروی، مانند سرگئی کارالیوف، «والنتین گلوشکو» و بسیاری دیگر از کسانی بود که در این فضانوردی مشارکت داشتند.
در سال ۱۹۵۷، اولین ماهواره مصنوعی در مدار زمین، «اسپوتنیک ۱» پرتاب شد. در سال ۱۹۶۱، اولین سفر انسان به فضا توسط یوری گاگارین با موفقیت انجام شد. بسیاری دیگر از سوابق اکتشافات فضایی شوروی و روسیه به دست آمد. در سال ۱۹۶۳، «والنتینا ترشکووا» اولین و جوان‌ترین زن در فضا شد که یک ماموریت انفرادی در Vostok 6 انجام داد. در سال ۱۹۶۵، «الکسی لئونوف» اولین انسانی بود که راهپیمایی فضایی را انجام داد.
«لونا ۹» اولین فضاپیمایی بود که روی ماه فرود آمد و «اسپوتنیک ۲» اولین فضاپیمایی بود که یک حیوان را به فضا برد. علاوه براین، «ونرا ۷» اولین فضاپیمایی بود که روی سیاره دیگر یعنی زهره فرود آمد و «مریخ ۳» اولین فضاپیمایی بود که روی مریخ فرود آمد. «سالیوت ۱» نیز اولین ایستگاه فضایی جهان بود.
روسیه یکی از بزرگ‌ترین پرتابگرهای ماهواره در جهان است و سیستم ناوبری ماهواره‌ای GLONASS را تکمیل کرده است.
سازمان فضایی این کشور در ۲۰۲۱ اعلام کرد که در حال برنامه‌ریزی برای خروج از ایستگاه فضایی بین‌المللی است و ایستگاه فضایی خود را با هدف پرتاب آن به مدار تا سال ۲۰۳۰ ایجاد خواهد کرد.
انتهای پیام/
نظر شما