به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، امروز یکم ماه رجب مصادف با ولادت امام محمد باقر علیه السلام پنجمین امام شیعیان است. حضرت ابوجعفر محمد بن علی علیهالسّلام ملقب به باقر و باقرالعلوم، فرزند امام سجادعلیهالسّلام، یکی از چهارده معصوم علیهالسّلام است.
اعمال روز اول ماه رجب
البته، درباره تاریخ ولادت آن حضرت نقل قولهایی وجود دارد، برخی آنرا در روز سوم ماه صفر سال ۵۷ق و برخی آن را در اول ماه رجب ۵۷ق میدانند.
امام باقر(ع) حدود ۱۹ سال امامت شیعیان (از سال ۹۵ق تا ۱۱۴ق) را برعهده داشت که با پنج تن از خلفای بنیامیه همزمان بود: ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک. امام در ۵۷ سالگی در ۷ ذیالحجه سال ۱۱۴ق به شهادت رسید. برخی هشام بن عبدالملک و بعضی ابراهیم بن ولید را عامل شهادت او دانستهاند. طبق منابع تاریخی، امام باقر(ع) هنگام واقعه کربلا خردسال بود و در این واقعه حضور داشت.
باقرالعلوم(ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنیهاشم بود و احادیث فراوانی در زمینههای مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از او نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(ع) نقل کردهاند. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید. شمار اصحاب و شاگردان او را ۴۶۲ تن دانستهاند. در دوره امامت او، تدوین دیدگاههای شیعه در رشتههای گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
کتابهای متعددی درباره امام باقر(ع) منتشر شده که مسند الامام الباقر(ع) اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.
همچنین، امام محمد باقر (ع)، به سبب ایجاد شرایط و فرصت مناسب در جامعه آن زمان اقدام به نشر علم و دانش در جامعه اسلامی کرد، این فعالیتها به اندازهای بود که دانشمندان مختلفی در سایه سار آموزشهای آن حضرت تربیت شدند. در واقع آن امام همام از فرصت به دست آمده استفاده کرد تا بتواند جامعه را به سمت و سوی روشنگری سوق دهد.
برگزاری جلسات متعدد درس و بحث و اشراف آن حضرت به عرصههای مختلف علمی به اندازهای بود که به «باقرالعلوم» مشهور شده بود و بسیاری برای عرض ارادت و طرح سوالات خود نزد آن حضرت میرسیدند.
چرا به امام باقر(ع) شکافنده علم(باقر العلوم) می گویند؟
مشهورترین لقب ام پنجم شیعیان، «باقر» به معنای شکافنده است که برپایه حدیث لوح، این لقب را پیامبر اسلام(ص) پیش از ولادتش به او داد.
درباره اینکه چرا به امام باقر علیه السلام باقر العلوم به معنای شکافنده علم می گویند در کتب روایی اینگونه نقل شده است:
در فصول المهمة آمده است: آن حضرت را بدین لقب می خواندند زیرا علوم را می شکافت و باز می کرد. در صحاح آمده است: «تبقر، یعنی توسع در علم». و در قاموس گفته شده است: محمد بن علی بن حسین را باقر می خواندند چون در علم تبحر داشت. در لسان العرب نیز ذکر شده است: آن حضرت را باقر می خواندند چرا که علم را می شکافت و به اصل آن پی می برد و فروع علم را از آن استنباط می کرد و دامنه علوم را می شکافت و وسعت می داد. ابن حجر در صواعق می نویسد: «او را باقر می خواندند و این کلمه از«بقر الارض»اخذ شده است، یعنی آنکه زمین را می شکافد و مکنونات آن را آشکار می کند. زیرا او نیز گنجینه های نهانی معارف و حقایق احکام و حکمتها و لطایف را که جز از دید کوته نظران و ناپاکان پنهان نبود، آشکار می کرد. »از این رو درباره وی گفته می شد که آن حضرت شکافنده علم و جامع آن و نیز آشکار کننده و بالا برنده علم و دانش است. در تذکرة الخواص نیز آمده است: او را باقر لقب داده بودند زیرا در اثر سجده های فراوان، پیشانی اش شکاف برداشته بود. برخی هم گویند چون آن حضرت از دانش بسیار برخوردار بود او را باقر می خواندند. آنگاه به نقل سخن جوهری در صحاح می پردازد.
شهادت امام باقر(ع)
در منابع تاریخی و روایی، علت وفات امام باقرعلیه السلام مسمومیت ذکر شده است. مسمومیتی که دست های حکومت امویان در آن مستقیما حضور داشته اند. به روایت برخی منابع، مسمومیت حضرت ناشی از زین اسبی که به سم آلوده شده بود، پدید آمد به طوری که بدن مطهر ایشان متأثر از سم، متورم شد و منجر به شهادت شان شد. به استناد برخی منابع مسئولیت این مسمومیت و شهادت، مستقیما متوجه شخص هشام بن عبدالملک است و این احتمال، با توجه به آنچه درباره انگیزه ها و دلایل عبدالملک در دشمنی با امام گفته شد، منطقی به نظر می آید.
به گفته برخی منابع تاریخی، امام باقرعلیه السلام ابتدا در محلی به نام «حمیمه» از روستاهای نواحی شام یا مکه از دنیا رفتند و پس از شهادت به مدینه منتقل شدند.در عمل به وصیت شان، ایشان را در همان لباسی که با آن نماز می خواندند، دفن کردند و در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرشان امام سجادعلیه السلام و عموی پدرش امام حسن علیه السلام به خاک سپرده شدند. امام(ع) وصیت کرد ده سال در منا برای وی از مالش مراسم عزاداری بر پا کنند.
نظر شما