به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ شامگاه ۱۵ تیرماه ۱۴۰۳ پرونده انتخاب نهمین رئیس‌جمهور ایران بسته می شود و سکاندار قوه مجریه با رای مردم راهی پاستور می شود تا حداقل برای چهار سال و شاید بنا به رسم مالوف برای دو دوره چهارساله ردای عالی‌ترین مقام اجرایی کشور را به تن کند و با امضای طلایی خود مقدرات بیش از ۸۰ میلیون شهروند را رقم بزند.
بیشتر بخوانید؛
کدام وعده انتخاباتی باعث می‌شود تا جامعه کارگری پای صندوق رای بیاید؟
مقدراتی که بر اساس آن‌چه در مناظرات و کمپین‌های انتخاباتی دیدیم برخاسته از دو گفتمان ذهنی و عینی متفاوت است و امضایی که بر اساس هریک از این دوگانه‌ها استوار شود ممکن است رستگاری ساختار سیاسی و مردم را به گونه‌ای دیگر تعریف کند.
در دور اول انتخابات ریاست جمهوری ۶۰ درصد از واجدین شرایط رای دادن به دلایل متعددی از حضور در پای صندوق‌های رای امنتاع کردند و رسانه‌های فارسی زبان بیگانه، رای ندادن این قشر را «نه» به جمهوری اسلامی و مخالفت با نظام القاء کردند در حالی که روز گذشته رهبر انقلاب در واکنش به چنین تحلیل‌هایی خاطر نشان کردند: «این که تصور شود کسانی که در دور اول رای ندادند مخالف نظام هستند، برداشت کاملا اشتباهی است.» بنابراین در راستای تحلیل ریشه‌های رای‌گریزی افرادی که در انتخابات ۸ تیرماه مشارکت نکردند با لیلا وصالی، مدیرعامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
وصالی به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: در زمینه میزان تاثیرگذاری رسانه‌های غربی بر ارزش های جامعه ایرانی و عملکرد مردم در برهه‌های حساس، ابتدا باید رسانه را به معنای عام آن در نظر بگیریم یعنی فراتر از خبرگزاری‌ها و هر فیلم و سریالی را در فضای مجازی رسانه بدانیم، سپس به این نکته بپردازیم که رسانه‌ها چگونه در سال‌های اخیر ذائقه مخاطب ما را نسبت به بعضی موضوعات تغییر داده و خواست و مطالبه آن‌ها را جهت‌دهی کرده‌اند.
وی افزود: در چند سال گذشته فضاهایی مانند اینستاگرام، تصویرهای رویایی از زندگی در بعضی کشورها ایجاد کرده‌اند و موجب حس ناامیدی در اذهان مردم ما شده‌اند به این شکل که دنیا در جاهای دیگر بهشت است و ما در جهنم گرفتار شده‌ایم. این مدل نگاه ناامیدانه باعث می‌شود که مردم بگویند هیچ تاثیری در سرنوشت کشور خود نخواهند داشت و محکوم هستند در این وضعیت بمانند. چنین نگاه ناامیدانه‌ای انسان را از تحرک و تکاپو باز می‌دارد.
یکی از علل کاهش مشارکت ریشه در مصرف رسانه‌ای سال‌های گذشته دارد
این کارشناس سواد رسانه‌ای تصریح کرد: نگاه واقع‌نگر به موضوعات این است که بدانیم در تمام کشورهای دنیا خوب و بد وجود دارد. این که فقط به مشکلات خود و جامعه اطرافمان بنگریم موج می‌شود به یک دید وسیع درباره واقعیات کل جامعه دست پیدا نکنیم. نکته بعدی این است که فارغ از مشکلات بتوانیم کشور خود را رو به جلو ببریم. بنابراین یکی از علل کاهش مشارکت ریشه در مصرف رسانه‌ای سال‌های گذشته مردم دارد.
وی گفت: علاوه بر این برخی از ملاک‌های انتخاب یک نامزد ریاست‌جمهوری در ذهن مردم تغییر کرده‌است. نگاهی که مثلا یک سریال جذاب اروپایی در ذهن مردم ایجاد می‌کند منجر می‌شود، افراد خود را مانند ارزش‌های این سریال اعتقادزدایی کنند و با شکل و شمایل آن زندگی کنند تا جامعه مدرن‌تر و بی اشکال‌تری داشته باشند. بنابراین زمانی که نامزدهای انتخاباتی ارزش‌های اسلامی را مطرح می‌کنند و مدل نگاهشان با آن‌چه در شبکه‌های اجتماعی غربی نمایش داده می‌شود، متفاوت است، مردم نمی‌توانند نزدیکی بین این دو نگاه پیدا کنند و جذب تبلیغات رسانه‌های معاند می‌شوند زیرا جامعه مطلوب و کاندیداهای آن را به گونه دیگری می‌دانند.
وصالی در ادامه گفت: یک دوگانگی هم در ذهن بخشی دیگر از مردم وجود دارد. بخشی از جامعه همچنان معتقد به ارزش‌های اسلامی هستند اما بعضی ظواهر زندگی اروپایی و تفکر سکولار در حال تاثیرگذاری روی آن‌ها است و این تناقض باعث می شود آن‌ها نتوانند به نتیجه درست درباره نامزد مورد نظر خود در انتخابات برسند.
وی تاکید کرد: شعارهای آزادی رسانه‌ای و آزادی بیان یکی از شعارهای جذابی هستند که مردم را به سمت استفاده از رسانه‌هایی ترغیب می‌کنند که متعلق به کشور ما نیستند اما از آن طرف مثلا آمریکا در برابر تیک تاک یعنی تنها رسانه‌ای که توانسته دو سوم جوانان آمریکایی را به خود جذب کند، واکنش بازدارنده نشان می‌دهد. این واکنش آمریکا نشان می‌دهد که تمام کشورهای جهان برای این که بتوانند یک حکومت مستحکم و مستقل داشته باشند، رسانه‌ها را در اختیار خودشان می‌گیرند.
مردم در رسانه‌های بیگانه رها هستند
این کارشناس سواد رسانه‌ای افزود: مردم در رسانه‌های بیگانه رها هستند زیرا خودمان نتوانسته‌ایم رسانه‌های در خور آن‌ها فراهم کنیم و امروزه بسترهای رسانه‌ای رها شده داریم و در بزنگاه‌های مهم تعیین سرنوشت مثل انتخابات این رسانه‌ها جولان‌گاه افرادی می‌شود که اذهان جامعه ما را به بازی می‌گیرند و شروع به تولید محتواها برای جوانان و مردم عامه می‌کنند که ممکن است نظری درباره برخی موضوعات نداشته باشند یا از تبحر و تخصص در زمینه فضاهای رسانه‌ای بی‌بهره باشند.
وصالی گفت: در چنین شرایطی گویا مردم بین دو جریان گرفتار شده‌اند و در نهایت به نتیجه می‌رسند که اصلا نمی‌توانم تصمیم بگیرم پس اصلا رای نخواهم داد! اگر افراد در فضایی قرار بگیرند که همه موافق حضور در انتخابات هستند در چنین شرایطی مصمم به شرکت در انتخابات می‌شوند. اما زمانی که رسانه‌های معاند مردم را احاطه کرده‌اند و مدام آن‌ها را به رای ندادن تشویق می‌کنند و می‌گویند رای دادنشان، رای به نظامی است که با نظام فکری جامعه زاویه دارد، چنین تلاشی از سوی رسانه‌های غربی در کنار کشمکش‌های داخلی میان نامزدها ممکن است موجب سردرگمی مردم و حرکت به سمت انتخاب‌گریزی شود.
رسانه‌های بیگانه نزدیک هر انتخاباتی شروع به تحریک عواطف و احساسات می‌کنند
وی افزود: رسانه‌های بیگانه نزدیک هر انتخاباتی یا هر موضوع مهمی که مردم در آن دخیل هستند شروع به تحریک عواطف و احساسات می‌کنند. در اینجا نکته مهمی وجود دارد و آن این است که انتظار ما از رئیس‌جمهور آینده چیست؟ آیا به دنبال یک رئیس‌جمهور بی‌عیب و نقص هستیم که همه کارهایش عین صواب باشد؟ این یک تصور غیرواقعی از واقعیت جامعه و بشر است. در زمان شهادت سردار سلیمانی، زیر پست ترامپ پیامی رو به همه مردم آمریکا گذاشتم «اگر می‌بینید مردم ایران پرچم کشور آمریکا را آتش می‌زنند به این دلیل است که وقتی سیاستمداران شما جنایتی مرتکب می شوند پرچم کشور آمریکا را به نمایش می‌گذارند، مردم ما این پرچم را آتش می‌زنند.» تعداد زیادی از آمریکایی در واکنش به این پیام به من گفتند: «ما به ترامپ رای ندادیم» یا «او اصلا مورد پسند ما نیست».
وصالی در ادامه گفت: پس افرادی که آمریکا را جامعه مطلوب می‌دانند هم باید دریابند که بخش زیادی از مردم آن کشور از وجود چنین رئیس‌جمهوری ناراضی بودند ولی باز هم ترامپ به جریان انتخابات آمریکا بازگشته است و این نشان می‌دهد که انتظار ما از یک رئیس‌جمهور باید یک انتظار واقعی باشد و هرگز یک فرد نمی‌تواند رئیس‌جمهور مطلوب همه مردم باشد.
برجسته‌سازی مشکلات به حضور مردم در انتخابات ضربه می‌زند
این کارشناس سواد رسانه‌ای تصریح کرد: امروز رسانه‌های معاند با برجسته‌سازی مشکلات به حضور مردم در انتخابات ضربه می‌زنند. مثلا در ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی، افکار عمومی حتی تاکنون نیز به شدت درگیر موضوعات عاطفی مربوط به این حادثه شده است تا جایی که دیگر منطق نمی‌تواند به آن رخنه کند. با این که دادگاه، هواپیمای اوکراینی را مقصر دانسته اما همچنان کسانی که در این هواپیما جان باختند توسط رسانه‌های بیگانه به عنوان سوژه‌های تحریک عواطف عمومی مردم برجسته می‌شوند. اما رسانه‌های داخلی ما چقدر توانستند از این تحریک عواطف عمومی در راستای برجسته‌سازی شهدای امنیت و ... استفاده کنند؟
وی گفت: علاوه بر این نگاه‌های اومانیستی که خودنگر و خودمحور باشد و صرف منفعت شخصی را در نظر بگیرد منجر به این می‌شود که فرد بگوید چون فلان نامزد کاملا با من هم نظر نیست پس رای نمی‌دهم! اگر یک رئیس‌جمهور با رای بالا انتخاب شود قدرت چانه‌زنی کشور را در عرصه‌های مختلف افزایش می‌دهد. عدم حضور در انتخابات هرگز کمکی به رفع مشکلات نمی‌کند.
رسانه‌ها باید به مردم احساس انتخاب تزریق کنند
وصالی تاکید: رسانه‌ها باید در این فرصت اندک باقی مانده نقش مردم را در تعیین سرنوشت کشورشان برجسته کنند. در این زمینه می‌توانند از تکنیک عواطف و احساسات استفاده کنند. همچنین باید نشان دهند که هر جایی که حضور مردم پررنگ بوده مشکلات بیشتر رفع شده است. تکنیک مقایسه نیز در این شرایط به مردم کمک می‌کند تا بتوانند انتخاب درست‌تری داشته باشند بنابراین رسانه‌ها باید به مردم احساس انتخاب تزریق کنند.
وی در زمینه نقش چهره‌های مشهور در افزایش مشارکت مردمی تصریح کرد: هنرمندان و کسانی که مردم به آن‌ها حس مثبتی دارند می‌توانند مردم را دعوت به مشارکت کنند و در بالا بردن حضور آن‌ها در پای صندوق رای موثر باشند.
این کارشناس سواد رسانه‌ای گفت: در انتخابات فردا شاید بعضی طرفداران آقای قالیباف نتوانند آقای جلیلی و یا آقای پزشکیان را به عنوان رئیس‌جمهور مورد نظر خود انتخاب کنند و رای سفید بدهند اما باید بدانند که اگر خود آقای قالیباف هم رای می‌آورد، نمی‌توانستند بگویند وی صد در صد همان گرینه‌ای است که ما انتظار داشتیم. در زمینه دولت‌داری همواره راهبردهایی وجود دارد که نسبت به سلایق افراد، متفاوت است. پس باید با واقع‌گرایی میان این دو کاندیدا دست به انتخاب بزنیم. اگر در موارد دیگری در زندگی شخصی خود نتوانیم به گزینه مطلوب دست یابیم هرگز از گزینه‌های دیگر چشم‌پوشی نمی‌کنیم و سعی می‌کنیم گزینه کم هزینه‌تر را انتخاب کنیم.
رواج نگاه ایدئالیستی یکی دیگر از دلایل رای ندادن است
وصالی گفت: ترس از انتخاب غلط ممکن است یکی دیگر از دلایل رای ندادن باشد. بخشی از این ترس به نوع تربیت افراد از کودکی باز می‌گردد. متاسفانه ایدئال‌گرایی در جامعه ما تبدیل به یک نگاه غالب شده است و در سال‌های اخیر بعضی پدیده‌ها مانند کنکور توانسته‌اند روی نگاه صفر یا صدی تاثیر زیادی بگذارند به این معنی که یا همه چیز عین همان چیزی باشد که من می‌خواهم یا کلا آن را قبول ندارم و به سمتش نمی‌روم. چنین نگاهی باعث می‌شود نتوانیم بین وضع موجود و وضع مطلوب انتخاب درستی داشته باشیم.
وی افزود: افرادی که از انتخاب کردن فرار می‌کنند و نتیجه انتخاب‌های حساس را برعهده دیگران می‌گذارند، زمانی که مشکلی در کشور پیش بیاید، انتخاب کنددگان را متهم خواهند کرد که چون شما به فلان نامزد رای دادید کشور با این مشکلات مواجه است و خود را به نوعی از قرار گرفتن در معرض قضاوت می‌رهانند و جلوی هر نوع نقد آتی علیه خود را سد می‌کنند.
برخی عملکردهای کلان مسئولان کشور در بی‌تفاوتی مردم موثر است
این کارشناس سواد رسانه‌ای گفت: برخی عملکردهای کلان مسئولان کشور را در زمینه شانه خالی کردن مردم از زیر بار مسئولیت بی‌تاثیر نمی‌دانم. مثلا در زمینه فیلترینگ به جای این که مسئولانه بپذیریم که تا زمانی که بستر قوی برای رفع نیازهای مردم فراهم نکرده‌ایم، مجبوریم از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده کنیم. البته نیازمند چانه‌زنی‌های بین‌المللی هستیم مانند آن‌چه برای تیک‌تاک در آمریکا اتفاق افتاد اما مسئولان ما راحت‌ترین کار را انتخاب کردند و آن فیلترینگ بود.
وی در پایان گفت: متصدیان امر علاوه بر فیلترینگ صرفا مردم را از حضور در این شبکه‌های اجتماعی خارجی نهی کردند، این مدل تصمیم‌گیری آن‌ها را از بار وظایفی که دارند نمی‌رهاند. اگر چنین نگاهی در جامعه جاری شود، منجر به بی‌تفاوتی برخی از افراد می‌شود. چنین افرادی که بی تفاوت شده‌اند، می‌گویند امروز رای نمی‌دهیم و فردا هم هر اتفاقی افتاد رای دهندگان را مسئول می‌دانیم! در صورتی که تزریق نگاه مسئولیت اجتماعی به جامعه چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت به حل مشکلات کشور کمک می‌کند.
انتهای پیام/
نظر شما