به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز به نقل از واشنگتنپست و BBC؛ هفته گذشته استارتاپ چینی «دیپسیک» از یک دستیار هوش مصنوعی شبیه به ChatGPT رونمایی کرد که نه تنها به صورت رایگان در دسترس عموم قرار گرفته است، بلکه به گفته شرکت سازنده، با استفاده از دادههای کمتر و هزینهای ناچیز نسبت به خدمات موجود کار میکند. جالب اینجاست که استقبال از این هوش مصنوعی به شدت بالا بود و تا روز دوشنبه گذشته تعداد دانلودهای آن از فروشگاه اپل از چتجیپیتی پیشی گرفت.
ظهور این هوش مصنوعی در حالی رخ میدهد که آمریکا نسبت به رقابت فناوری با چین هشدار داده است و اقداماتی را برای محدود کردن فروش فناوری تراشههای پیشرفتهای انجام داده است که هوش مصنوعی را به چین تقویت میکند. از این رو، دیپسیک سوالاتی را درباره تلاشهای واشنگتن برای مهار پیشرفت فناوری پکن مطرح میکند.
اما پکن با جدیت بیشتری عمل کرده و شی جینپینگ، رئیسجمهور چین، هوش مصنوعی را به عنوان اولویتی اصلی اعلام کرده است. استارتآپهایی مانند دیپسیک نقشی کلیدی در گذار چین از تولیدات سنتی به فناوریهای پیشرفته مانند تراشهها، خودروهای الکتریکی و هوش مصنوعی دارند.
دیپسیک مدعی است که در توسعه این هوش مصنوعی، آن را با استفاده از ۲ هزار تراشه تخصصی آموزش داده است؛ در حالی که رقبا برای این کار چیزی حدود هشت برابر تراشه نیاز دارند. در این میان برخی چون ایلان ماسک ادعای دیپسیک را قبول ندارند. ماسک در پستی در شبکه اجتماعی ایکس مدعی شد که دیپسیک حدود ۵۰ هزار تراشهای که اکنون صادراتشان به چین ممنوع شده است را در اختیار دارد.
دیپسیک یاد گرفته جواب سوالات سیاسی را ندهد
دیپسیک به زبان ساده، یک چتبات هوش مصنوعی است که عملکردی مشابه چتجیپیتی دارد. شرکت سازنده آن میگوید هدفش پاسخگویی به سوالات شما و بهبود کارایی زندگیتان به شیوهای موثر است.
اما به گفته آنیل آنانتاسوامی، نویسنده کتاب «چرا ماشینها یاد میگیرند: ریاضیات ظریف پشت هوش مصنوعی مدرن»، مدل هوش مصنوعی این اپلیکیشن که R-۱ نام دارد، با ۶۷۰ میلیارد پارامتر، بزرگترین مدل زبان متنباز موجود تا به امروز محسوب میشود.
بر اساس گزارشها، توانایی این مدل در ریاضیات، برنامهنویسی و استدلال، با مدل O۱ شرکت OpenAI برابری میکند.
مثل بسیاری از دیگر مدلهای هوش مصنوعی چینی - مانند «اِرنی» از شرکت بایدو یا «دوبائو» از شرکت «بایتدَنس»، دیپسیک طوری آموزش دیده است که از پاسخ دادن به سوالات حساس سیاسی اجتناب میکند. به طور مثال، در پاسخ به پرسش درباره اتفاقات میدان تیانآنمن در تاریخ ۴ ژوئن ۱۹۸۹، دیپسیک از ارائه جزئیات درباره آن کشتار - که در چین موضوعی ممنوعه است- خودداری کرد.
پاسخ دیپسیک این بود: متاسفم، نمیتوانم به این پرسش پاسخ دهم. من دستیار هوش مصنوعی هستم که برای ارائه پاسخهای بیضرر و مفید طراحی شدهام.
در حالی که سانسور دولتی در چین چالشی جدی برای پیشرفت هوش مصنوعی به شمار میرود، به نظر میرسد دیپسیک با استفاده از یک مدل متنباز آموزش دیده است که هم وظایف پیچیده را انجام میدهد و هم برخی اطلاعات را مخفی نگه میدارد.
اعتراضات میدان تیانآنمن
اعتراضات میدان تیانآنمن به مجموعهای تظاهرات اعتراضی در میدان تیانآنمن شهر پکن، جمهوری خلق چین گفته میشود که به رهبری دانشجویان و از ۱۵ آوریل ۱۹۸۹ تا چهارم ژوئن همان سال ادامه داشت. این اعتراضات با حضور بیش از صد هزار نفر برگزار شد. گفته میشود بین چند صد نفر تا هزار نفر در این اعتراضها کشته شدند؛ سازمان صلیب سرخ چین آمار ۲۶ هزار کشته را منتشر کرده است و تخمین سفیر سوئیس ۲۷ هزار کشته بوده است.
آلن دونالد سفیر وقت بریتانیا در چین خاطر نشان میکند که این افراد به دست نیروهای چینی سرکوب شدند. این در حالی است که آمار بیمارستان پکن نشان میدهد که ۴۷۸ نفر کشته و ۹۸۰ نفر زخمی شدهاند.
دانشجویان در این واقعه به ناپایداری اقتصادی چین و سرکوبهای حزب کمونیست و فساد دولتی اعتراض کردند. جنبش دموکراسی چین در این اعتراضات نقش رهبری داشت.
ماجرا از اینجا شروع شد که در بهار ۱۹۸۶ تلویزیون چین قسمتهایی از اعتراضات موسوم به «قدرت مردم» در فیلیپین را پخش میکرد که مربوط به فساد و تباهی حزب حاکم و پرزیدنت مارکوس و همسرش و اعمال شیوههای دیکتاتوری تمام عیار آنها بود و باعث بیداری جنبشهای دانشجویی در شرق آسیا و چین بود.
سهام آمریکا فرو ریخت
دیپسیک با قرار گرفتن در صدر جدول دانلودهای اپاستور اپل، سرمایهگذاران را شگفتزده کرد و باعث افت ارزش سهام شرکتهای فناوری شد.
کم بودن احتمالی هزینههای ساخت دیپسیک، باعث آشفتگی بازارهای مالی در روز ۲۷ ژانویه شد و افت بیش از سه درصدی شاخص فناوری محور «نَزدَک» را به همراه داشت. در این میان ارزش سهام سازندگان تراشه و مراکز داده در سراسر جهان افت کرد. به نظر میرسد بزرگترین ضربه به انویدیا وارد شده است، چراکه ارزش سهام آن در همان روز ۱۷ درصد سقوط کرد.
این سازنده تراشه که پیشتر باارزشترین شرکت جهان از نظر سرمایه بازار شناخته میشد، روز دوشنبه پس از اپل و مایکروسافت، حامی اصلی چتجیپیتی، به رتبه سوم سقوط کرد. به گزارش فوربس، ارزش بازار این شرکت از سه و نیم تریلیون دلار به ۲/۹ تریلیون دلار کاهش یافت.
این روند باعث کاهش ۵۹۳ میلیارد دلاری ارزش بازار انویدیا شد و بزرگترین کاهش یک روزه ارزش بازار برای هر شرکتی در والاستریت را رقم زد. دیگر شرکتهای آسیبدیده شامل «برودکام» و آلفابت بودند.
شرکتهای مربوط به دیتاسنتر آمریکا هم به شدت دچار افت ارزش شدند و به طور مثال، شرکت «دیجیتال ریالیتی» نزدیک به ۹ درصد ارزش خود را در بورس از دست داد.
البته تلاطم در بازارهای سهام از بورسهای آسیا آغاز شد و از جمله ارزش سهام گروه سافتبانک، متعلق به ژاپن ۸/۳ درصد افت کرد؛ پس از آن، دامنه تلاطم به بازارهای بورس اروپا و سپس آمریکا کشیده شد.
سقوط ارزش سهام این غولهای فناوری در حالی رخ داد که ارزش سهام آنها در روزهای اخیر و پس از آنکه دونالد ترامپ از سرمایهگذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری در زیرساختهای هوش مصنوعی آمریکا خبر داد، بالا رفته بود.
همچنین این تحولات حدود ۲ هفته پس از آن رخ میدهد که دولت جو بایدن در آخرین روزهای فعالیت خود برای دشوار کردن دسترسی چین و سایر رقبا به فناوریهای پیشرفته، محدودیتهای بیشتری در زمینه صادرات ریزتراشه هوش مصنوعی وضع کرد.
با کاهش سهام بورس آمریکا، برخی از متخصصان هوش مصنوعی مثل شرکت «اسنو فلیک»، یکی از ارائهدهندگان نرمافزار در آمریکا، پس از دریافت درخواستهای متعدد از سوی مشتریان تصمیم گرفته است مدلهای «دیپسیک» را به بازار مدلهای هوش مصنوعی خود اضافه کند.
تفاوت از زمین تا آسمان
شرکت دیپسیک ادعا کرده است که مدلهای خود را با استفاده از پردازندههای H۸۰۰ شرکت انویدیا و با هزینه کمتر از ۶ میلیون دلار آموزش داده است. این در حالی است که هزینه تولید دستیارهای هوش مصنوعی که پیش از این از سوی غولهای فناوری در آمریکا ارائه شده بود بین ۱۰۰ تا یک میلیارد دلار اعلام شده بودند.
«وی سان»، تحلیلگر ارشد یک مرکز تحقیقات میگوید: دیپسیک نشان داده است که حتی با منابع محاسباتی محدود نیز میتوان مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی ایجاد کرد. از این رو، OpenAI با ارزش ۱۵۷ میلیارد دلار اکنون زیر ذرهبین قرار دارد تا مشخص شود آیا میتواند برتری نوآورانه خود را حفظ و ارزشگذاری کلان و هزینههای سنگینش را بدون ارائه بازدهی چشمگیر توجیه کند یا خیر؟
ماریا ژانگ نیز از دانشگاه سیدنی میگوید: توانایی دیپسیک با وجود دسترسی محدود به سختافزار پیشرفته، نشان میدهد که میتوان با نبوغ و خلاقیت در بخش نرمافزار میتوان محدودیتهای سختافزاری را جبران کرد.
ترامپ زنگ بیدار باش را زد
ترامپ دوشنبه گذشته در مراسم سخنرانیاش در فلوریدا گفت: عرضه فناوری هوش مصنوعی دیپسیک از یک شرکت چینی باید زنگ بیدار باشی برای صنایع ما باشد تا روی رقابت متمرکز شویم و برنده شویم.
او افزود: فناوری شرکت نوپای چینی دیپسیک باید انگیزهای برای شرکتهای آمریکایی باشد و خوب است که شرکتهای چینی به روشی سریعتر و ارزانتر در زمینه هوش مصنوعی دست یافتهاند.
ترامپ پس از آن به رشد سریع دپسیک که به سقوطی عمده در بازارهای ارز انجامید، واکنش نشان داد که سرمایهگذاران در سراسر جهان، به دلیل نگرانی از ظهور یک مدل هوش مصنوعی کم هزینه چینی سهام شرکتهای فناوری را به فروش گذاشتند، زیرا بیم آن دارند که چنین روشی شرکتهای بزرگ آمریکایی مسلط بر فناوری هوشمصنوعی را به طور جدی تهدید کند. اما او در ادامه گفت که نگران این پیشرفت نیست و آمریکا به عنوان یک بازیکن برتر در این زمینه باقی خواهد ماند.
ترامپ در واکنش به این تحولات با اشاره به پیشرفتهای چین گفت: من مطالب زیادی درباره چین و شرکتهای آن خواندهام؛ یکی از این شرکتها روشی سریعتر و بسیار ارزانتر برای توسعه هوش مصنوعی ارائه کرده است. این خوب است، چون نیازی نیست هزینههای زیادی پرداخت کنید. من این را یک نکته مثبت و یک دارایی میدانم.
ترامپ همچنین به گفتوگوهای خود با رهبران چینی اشاره کرد و گفت آنها تائید کردهاند که ایالات متحده دارای درخشانترین دانشمندان جهان است. با این حال، اگر صنعت چین توانسته فناوری هوش مصنوعی ارزانتری تولید کند، شرکتهای آمریکایی نیز از آن پیروی خواهند کرد.
برنامههایی که نقش بر آب شدند
در واشنگتن، اولین کار دیپسیک این بود که اظهارات دولت ترامپ را به چالش بکشد. ترامپ اخیرا اظهار کرده بود که صنعت هوش مصنوعی آمریکا را صرفاً با کاهش مقررات و کمک به غولهای فناوری در تامین صدها میلیارد دلار بودجه مورد نیاز خود در رتبه اول نگه میدارد.
ترامپ در آغاز دور دوم ریاست جمهوری خود به غولهای فناوری آمریکا احترام قائل شد، صندلیهای اصلی مراسم تحلیف را برای میلیاردرهای سیلیکونولی و فرمان اجرایی جو بایدن در سال ۲۰۲۳ را درباره هوش مصنوعی لغو کرد؛ با این استدلال که نردههای ایمنی هوش مصنوعی موانع غیرضروری برای این صنعت ایجاد کرده است.
پیشرفت دیپسیک این نگرانی را ایجاد کرده است که صنعت هوش مصنوعی چین ممکن است روش پیشرفت فناوریهایی مثل تجهیزات مخابراتی، پنلهای خورشیدی، لپتاپ و باتریها را در پیش بگیرد. شرکتهای چینی این بازارها را با رقبای توانمند و کمهزینه پر کردند و سهم عظیمی از بازار را به دست آوردند که به آنها کمک کرد تا در نهایت به توسعهدهندگان پیشرو در نوآوریهای جدید تبدیل شوند.
دولت ترامپ به سرعت ظهور دیپسیک را به گردن سیاستهای فناوری بایدن انداخت.
ویکتوریا لاسیویتا، سخنگوی دفتر سیاست علم و فناوری کاخ سفید، روز دوشنبه گفت که رئیس جمهور سابق در محدود کردن دسترسی به فناوری آمریکایی شکست خورده و فرصتی برای چین و دیگر دشمنان خارجی در توسعه هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
بایدن در دوران مسئولیت خود از OpenAI، گوگل و دیگر توسعهدهندگان برجسته هوش مصنوعی استقبال کرد و کنترل صادرات را روی تراشههای هوش مصنوعی با قدرت بالا قرار داد. هدف استفاده از وابستگی هوش مصنوعی به سختافزار گرانقیمت برای مهار چین بود، اگرچه مجموعه نهایی کنترلهای صادراتی بایدن که در ماه جاری معرفی شد، پاسخی به تلاشهای چین برای دور زدن این اقدامات بود.
به غیر از این، به نظر میرسد که دیپسیک چین برنامههای آمریکا برای تسلط روی هوش مصنوعی را نقش بر آب کرده است. رهبران واشنگتن و سیلیکونولی در حال تجدید نظر در مورد ایدههای ثابت شده در مورد چگونگی حفظ پیشگامی آمریکا در هوش مصنوعی هستند. زیرا برای ۲ سال پر سر و صدا، شرکتهای هوش مصنوعی آمریکایی غیرقابل توقف به نظر میرسیدند.
توسعهدهندگان پیشرو هوش مصنوعی مانند OpenAI میلیاردها سرمایهگذاری را با استدلال بزرگتر بهتر جذب کردند: دادههای بیشتر، مدلهای بزرگتر و قدرت محاسباتی بیشتر منجر به تولید محصولات پیشرفتهتری مانند ChatGPT شد.
اما دیپسیک همه ورقها را برگرداند. مقامات، مهندسان و سرمایهگذاران وحشتزده آمریکا نظرات خود را در مورد تهدید رقابتی ایجاد شده توسط چین در زمینه هوش مصنوعی و اینکه چگونه ایالات متحده میتواند جلوتر بماند، تجدید نظر کردند.
در حالی که برخی از جمهوریخواهان و دولت ترامپ پیشنهاد کردند که پاسخ این است که چین را مهار کند، غولهای صنعت فناوری گفتند که صعود دیپسیک مزایای اشتراکگذاری آشکار فناوری هوش مصنوعی را نشان میدهد. این در حالی است که هوش مصنوعی به یک میدان نبرد حیاتی در رقابت آمریکا و چین تبدیل شده است و رهبران و مقامات ارشد هر ۲ کشور انتظار دارند که با این فناوری قدرت اقتصادی و نظامی را تقویت کند.
فناوران در آمریکا و چین، هوش مصنوعی را «فناوری همهمنظوره» بعدی میدانند؛ اختراعی که جامعه را مانند موتور بخار یا کامپیوتر تغییر شکل میدهد.
انفجار ناگهانی محبوبیت دیپسیک باعث شده که برخی نگرانیهای امنیتی سایبری را مطرح کنند. «اد هوسیک»، وزیر علوم استرالیا، در میان کارشناسانی بود که خواستار احتیاط در مقابل این هوش مصنوعی شد و گفت: سوالات زیادی وجود دارد که باید به موقع در مورد کیفیت، ترجیحات مصرف کننده، دادهها و مدیریت حریم خصوصی پاسخ داده شود.
برد با منبعبازهاست
در دره سیلیکون، موفقیت دیپسیک بسیاری از متخصصان فناوری را بر آن داشت تا در مورد الگوی رایج توسعه هوش مصنوعی تردید ایجاد کنند. تا جایی که طرفداران منبعباز گفتند که آمریکا میتواند با پذیرش استراتژی ارزانتر و در دسترستر دیپسیک پیشرفت کند.
اکثر شرکتهای پیشرو در زمینه هوش مصنوعی مدلهای خود را مخفی نگه میدارند و از مشتریان برای دسترسی به این فناوری هزینه میگیرند. «یان لکون»، دانشمند ارشد هوش مصنوعی متا، روز دوشنبه در پستی در شبکه اجتماعی تردز گفت: درسی که از ظهور دیپسیک میتوان گرفت این نیست که چین در حال پیشی گرفتن از آمریکا است، بلکه این است که مدلهای منبعباز از مدلهای اختصاصی پیشی میگیرند.
او نوشت: از آنجایی که کار آنها منتشر شده و منبعباز است، همه میتوانند از آن سود ببرند.
«بیل گورلی»، یک سرمایهگذار قدیمی فناوری، نیز در حالی که به یک بحث آنلاین درباره تهدید ناشی از دیپسیک پیوست، استدلال کرد که اتخاذ یک ذهنیت بازتر به کاهش تنشهای درک شده با چین کمک میکند. او نوشت: قرار نیست کسی که در دیپسیک کار میکند، دشمن من باشد. این واقعیت که آنها منبعباز را دوست دارند، باعث میشود فکر کنم که با آنها خیلی خوب رفتار کنم.
پشت دیپسیک کیست؟
شرکت دیپسیک در سال ۲۰۲۳ توسط «لیانگ ونفنگ» درهانگژو، شهری در جنوب شرقی چین تاسیس شده است. این مرد ۴۰ ساله، فارغالتحصیل رشته مهندسی اطلاعات و الکترونیک است و قبلا هم صندوق تامینی را تاسیس کرد که از دیپسیک حمایت میکرد.
لیانگ اخیرا در جلسهای به میزبانی لی چیانگ، نخستوزیر چین، حضور یافت که این امر بیانگر رشد چشمگیر جایگاه دیپسیک در صنعت هوش مصنوعی است.
برخلاف بسیاری از کارآفرینان آمریکایی در حوزه هوش مصنوعی که از سیلیکون ولی میآیند، لیانگ پیشینهای در بازارهای مالی نیز دارد. او مدیرعامل صندوق سرمایهگذاری «هایفلایر» است که از هوش مصنوعی برای تحلیل دادههای مالی و تصمیمگیریهای سرمایهگذاری استفاده میکند، روشی که به آن «معاملات کَمّی» گفته میشود.هایفلایر در سال ۲۰۱۹، اولین صندوق معاملات کمی در چین بود که توانست بیش از ۱۰۰ میلیارد یوان (۱۳ میلیون دلار) سرمایه جذب کند.
او سال گذشته در مصاحبهای گفت: صنعت هوش مصنوعی چین نمیتواند همیشه در نقش یک دنبالهرو باقی بماند. معمولا میگوییم که فاصلهای یک یا ۲ ساله بین هوش مصنوعی چین و آمریکا وجود دارد، اما فاصله واقعی بین خلاقیت و تقلید است. اگر این وضعیت تغییر نکند، چین همیشه دنبالهرو خواهد بود.
لیانگ همچنین در پاسخ به اینکه چرا دیپسیک باعث شگفتی سیلیکون ولی شد، گفت: آنها از دیدن یک شرکت چینی که به عنوان یک نوآور، و نه صرفا یک مقلد وارد عرصه بازی آنها شده شگفتزده شدند، ولی این موضوع برای اکثر شرکتهای چینی امری عادی است.
لیانگ در مصاحبهای با آکادمی چین در ژوئیه ۲۰۲۴ با اشاره به اینکه از واکنش به نسخه قبلی مدل هوش مصنوعی خود شگفتزده شده است، گفت: ما انتظار نداشتیم که قیمتگذاری چنین موضوع حساسی باشد. ما به سادگی از سرعت خود پیروی میکردیم، هزینهها را محاسبه میکردیم و قیمتها را بر اساس آن تعیین میکردیم.
جالب است بدانید پس از عرضه نسخه دوم دیپسیک در بهار ۲۰۲۴ که عملکردی قدرتمند با قیمتی پایین ارائه میکرد، جنگ قیمتی بین شرکتهای هوش مصنوعی در خود چین راه افتاد و در پی آن سایر شرکتهای بزرگ فناوری چین مانند بایتدنس، تنسنت، بایدو و علیبابا نیز مجبور شدند قیمت مدلهای هوش مصنوعی خود را کاهش دهند. با وجود قیمت پایینتر، دیپسیک در مقایسه با رقبایی که در حال ضرر دادن بودند، سودآور باقی ماند.
انتهای پیام/
نظر شما