به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، امروز ۲۹ اسفند برابر با ۲۰ مارس تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید:

۲۷ اسفند؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویدادها:

۱۳۳۰ - صنعت نفت ایران ملی شد

۲۹ اسفند ۱۳۳۰ دکتر محمد مصدق نخست وزیر وقت و مبارز راه ملی شدن نفت ایران «۲۹ اسفند» هرسال را روز ملی شدن نفت، یک روز ملی و تعطیل عمومی اعلام کرد. ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ طرح ملی شدن نفت ایران به صورت قانون در آمده بود که در اجرای آن پس از پنج دهه، از انگلستان در نفت ایران خلع ید شد و این دولت را چنان بر آشفت که تا براندازی حکومت دکتر مصدق در امُرداد ۱۳۳۲ دست از مخالفت، تحریک، تحریم و توطئه نکشید.

یک روز پیش از اعلام ۲۹ اسفند به عنوان یک روز ملی، دکتر مصدق جزئیات ظلمهای انگلستان به ملت ایران در طول ۱۵۰ سال و مداخلات این دولت از جمله انحصار نفت ایران در دست خود را برای دهها روزنامه نگار آمریکایی که به تهران آمده بودند تشریح کرده بود و چند روز پیش از آن هم آب پاکی روی دست نمایندگان بانک جهانی که برای میانجیگری به تهران آمده بودند ریخته و گفته بود که یک ملت مستقل و حاکم برخود بر سر حق مسلّم و طبیعی اش مصالحه نمی کند و لذا نیاز به میانجیگری نیست. مذاکره با دولتی که طبیعتی سلطه گر دارد، خودرا برتر می شمارد و زورگویی را حق یک دولت برتر می داند به منزله تسلیم در برابر زور و یک خیانت ملّی و ضعف اخلاقی است. انگلستان ملت باهوش و با استعداد مارا در عقب ماندگی فرو بُرد تا سر برنیاورد و مدعی اش نشود. از اوایل قرن شانزدهم سیاست کلی دولت های سلطه گر اروپایی بر این مدار بوده است که مانع رشد ملت هایی شوند که روزگاری قدرت بودند. برتری جویان که نان سلطه گری و استثمار می خورند نمی خواهند رقیب داشته باشند ـ چه این رقیب یک فرد منتقد و روشنگر باشد و چه یک ملت بیدار شده از خواب و مصمم و مبارز ـ مبارز کسب حق خود.

پس از پیروزی انقلاب در بهمن ماه ۱۳۵۷ پیشنهاد شده بود که عنوان روز ملی ۲۹ اسفند به روز «ایستادگی در برابر استکبار و سلطه گری» تغییر یابد تا عنوانی گسترده تر داشته باشد که موافقت نشد و استدلال شد که رسم نیست یک عنوان تاریخی تغییر یابد.

۱۷۳۵ - نادرشاه در روز «نوروز» وارد دهلی شد

نادر شاه به «نوروز» و آیینهای آن علاقه مندی فراوان داشت. وی سکه خود موسوم به سکه نادری را در سال ۱۷۳۵ میلادی، در مراسم سلام نوروز رایج ساخت و تعدادی از آن را به رسم عیدی به منشیها و افسران خود داد که در یک طرف سکه نقش شده بود: «الخیر فی ماوقع» و در طرف دیگر سکه این عبارت دیده میشود: «نادر ایران زمین». این عبارت نشان میدهد که نادر یک ناسیونالیست ایرانی و خواهان احیای امپراتوری ایران در چارچوب مرزهای عهد ساسانیان، اشکانیان و هخامنشیان بود. نادرشاه در سال ۱۷۳۹ در جریان لشکرکشی به هند، پس از شکستدادن ارتش ۳۶۰ هزار نفری این کشور و دریافت تاج پادشاه هند، برای ورود به دهلی منتظر فرارسیدن نوروز شده بود تا در روزی سعد به این آرزو برسد و روز ۲۰ مارس (در آن سال؛ نوروز) وارد دهلی شد و مراسم عید را در کاخ «شاهجهان (امپراتور پیشین هند)» برگزار کرد.

۱۳۰۵ - بازگشت وثوق الدوله

وثوق الدوله صدر اعظم دهه ۱۲۹۰ که در پی امضای قرارداد ۹ اوت ۱۹۱۹ ( مرداد ۱۲۹۸) با دولت انگلستان که اگر به اجرا در می آمد ایران تحت الحمایه آن دولت می شد و مخالفت بعضی رجال و مجلس با آن در تیرماه ۱۲۹۹ کناره گیری کرده و به اروپا رفته بود در اسفند سال ۱۳۰۴ و دو روزمانده به نوروز ۱۳۰۵ پس از انتقال سلطنت به خاندان پهلوی به ایران بازگشت که بعدا هم مقام فرهنگی به او داده شد!

وثوق الدوله و تنی چند از وزیرانش برای امضای قرار داد تحت سرپرستی انگلستان قرار گرفتن ایران ، از آن دولت رشوه نقدی گرفته بودند و چون می دانستند که روزی باید پاسخ این عمل خود را بدهند که در عرف بین المللی خیانت به وطن بشمار می آیداز دولت انگلستان تضمین گرفته بودند که در صورت لزوم به آنان در خاک خود پناهندگی بدهد. این رشوه بعدا از آنان اخذ و به صندوق دولت ریخته شد.

وی که از طریق دوستان انگلیسی خود آگاه شده بود که روسیه در آستانه تحولات عظیمی است در تابستان ۱۲۹۵ (۱۹۱۶) روسها را قانع کرد که تا پایان جنگ جهانی اول بمانند انگلستان از به دست گرفتن امور نظارت بر ارتش و مالیه ایران صرفنظر کنند که پذیرفتند. وثوق الدوله چند ماه بعد در اسفند همین سال سید ضیاء طباطبایی یزدی را در صدر هیاتی از جانب خود برای عقد یک رشته قرارداد در زمینه های مختلف به روسیه فرستاد و سید ضیاء طبق نوشته خود او تجربه سیاسی فراوان از این سفر به دست آورد.

اگر قرارداد اوت ۱۹۱۹ به تصویب مجلس رسیده بود این احتمال وجود داشت که به همان گونه که انگلیسی ها در جزیرة العرب هر رئیس قبیله را امیر امارت کردند که اینک کشور هایی کوچکتر از یک شهر شده اند و در این دنیای آشفته و بی قانون ناچار به داشتن حامی هستند در ایران هم رئیس هر ایل و عشیره را ایلخان و دارای استقلال داخلی می کردند و ....

۱۳۲۲ - برگزاری نوروز در سایه ترس از بیماری تیفوس

تهرانی ها سال ۱۳۲۲ را در سایه ترس از تیفوس آغاز کردند و نوروز خوبی نداشتند. بیماری مُسری و کشنده تیفوس که نتیجه فقر ناشی از جنگ و اشغال نظامی ایران بود از اواخر سال ۱۳۲۱ بر بیچارگی مردم افزوده بود و هر روز صدها تن از این بیماری و بعضا در گوشه کوچه و خیابانهای پایتخت جان می سپردند. از ترس این بیماری که بعدا به نقاط دیگر کشور سرایت کرد کسی جرات دست زدن به کاسه دیگری و رفتن به مهمانی شام و ناهار را نداشت. با وجود این، مراسم عید دیدنی با احتیاط تمام انجام شد. در نیمه اسفند دولت وقت از مجلس اعتبار اضافی برای مبارزه با این بیماری را تقاضا کرد که به میلغ پانصد هزار تومان تصویب شد ولی موثر واقع نگردید.

تیفوس از جمله بیماری هایی است که اخیرا از جهان ریشه کن شده است.

۱۸۹۰ - روزی که بیسمارک برکنار شد

بیسمارک ـ مردی که به تدبیر او آلمان که به صورت امیر نشین های متعدد بود یکپارچه و یک قدرت در اروپایی شد ۲۰ مارس ۱۸۹۰ از صدر اعظمی بر کنار و خانه نشین شد. وی با سه جنگ « محدود » دانمارک ، اتریش و فرانسه ــ سه مدعی ایالات آلمانی ــ را شکست داده بود و به هدف خود که ایجاد آلمان واحد بود و کسی قبلا تصورش را نمی کرد جامه عمل پوشانیده بود.

بیسمارک «جنگ محدود» را تعریف کرده ــ تعریفی که هنوز به قوت خود باقی است. طبق این تعریف، جنگ محدود ستیز مسلحانه میان دو طرف است که پای دیگران به آن کشانده نشود. وی گفته است که ورود سایر کشورها به یک جنگ محدود باعث نقض غرض و تغییرات سیاسی ــ جغرافیایی وسیع می شود و ای بسا که نتیجه کار هم معکوس باشد.

ویلهلم دوم که هنگام نشستن برجای پدر به عنوان قیصر آلمان ۲۹ ساله بود بیسمارک را مانع جاه طلبی های خود می دید ولی به دلیل محبوبیت بیسمارک در جامعه المان قادر به تغییر او نیود و مترصد فرصت نشسته بود. دو سال بعد مخالفت پارلمان آلمان با یک برنامه اجتماعی بیسمارک که پارلمان عقیده داشت مآلا به زیان کارگران تمام خواهد شد این فرصت را به دست قیصر جوان داد. بیسمارک در صدد انحلال پارلمان و تجدید انتخابات برآمد که قیصر اورا به مذاکره دعوت کرد، ولی در ساعت مقرر بیسمارک به دیدار او نرفته بود. قیصر به کشف علت پرداخت و معلوم شد که بیسمارک به خواب افتاده و وقت ملاقات را از دست داده بود. با این کشف، قیصر با اعلام این که بیسمارک پس از این همه تلاش نیاز به استراحت دارد اورا معاف کرد.

۱۹۵۴ - در این روز در اسفندماه ۱۳۳۲ و هفت ماه پس از براندازی حکومت دکتر مصدق، راجرز استیونس سفیر تازه انگلستان در تهران اعلام کرد که میان انگلستان و آمریکا در قبال نفت ایران توافق حاصل شده است.

۱۹۵۶ - روز ملی و استقلال کشور افریقایی تونس

تونس، کوچکترین کشور شمال افریقا است که در میان کشورهای لیبی والجزایر قرار گرفته ودریای مدیترانه از شمال و شرق، آن را احاطه کرده است. وسعت این کشور، ۱۶۳/۶۱۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن در حدود ۱۰ میلیون نفر است. پیش‏بینی می‏شود که جمعیت تونس تا سال ۲۰۲۵م بیش از ۱۲ میلیون نفر گردد. قریب به ۹۹% مردم آن، مسلمان بوده و زبان رسمی کشور، عربی است. پایتخت این کشور، بندر تونس است که در ساحل خلیج تونس در کنار دریای مدیترانه قرار دارد. این بندر، یکی از زیباترین شهرهای شمال افریقاست. از شهرهای مهم آن صفاقس، اریانه و سوسه می‏باشد. نظام سیاسی تونس جمهوری و واحد پول آن دینار است. تونس تاریخ کهنی دارد و مرکز یکی از قدیمی‏ترین تمدن‏های جهان به شمار می‏آید. تونس از نظر اقتصادی در قیاس با سایر کشورهای افریقایی کشور پیشرفته‏ای محسوب می‏شود. این کشور که از قدیم‏الایام جزئی از امپراتوری وسیع اسلامی به شمار می‏رفت، در قرن شانزدهم تحتِ سیطره عثمانی درآمد. اما با این حال از نوعی خودمختاری داخلی برخوردار بود. دخالت دول اروپایی در این منطقه از قرن نوزدهم آغاز شد و در اواخر این قرن، تونس تحت‏الحمایه فرانسه گردید. بعد از جنگ جهانی اول حرکت استقلال‏خواهی تحت رهبری "نهضت دستور" شکل گرفت اما این حرکت سرکوب شد. بعد از جنگ جهانی دوم، مبارزات مسلحانه مردمی اوج گرفت در ۲۰ مارس ۱۹۵۶ به استقلال این کشور با نظام سلطنتی انجامید. یک سال بعد از آن در ژوئیه، ۱۹۵۷م، حبیب بورقیبه که نخست‏وزیری تونس را برعهده داشت، با الغای رژیم سلطنتی و اعلام حکومت جمهوری، مقام ریاست جمهوری را در اختیار گرفت و به مدت ۳ دهه، در این سمت باقی ماند.

۲۰۰۳- حمله نظامی امریکا و انگلیس به عراق

بعد از یک سال رَجَز خوانی امریکا درباره عراق و تهدید به حمله به این کشور به بهانه تولید و انباشت سلاح‏های کشتار جمعی و علی‏رغم اعتراضات سراسری مردم جهان، شیطان بزرگ امریکا به همراه استعمار پیر انگلستان در روز بیست و نهم اسفندماه ۱۳۸۱ ش برابر با بیستم ماه مارس ۲۰۰۳ م به مردم بی‏دفاع عراق حمله کرده و جنگ تمام عیاری را آغاز کرد. در پی این جنگ خونین، بیش از هزار موشک کروز، هزاران بمب و ده‏ها هزار گلوله توپ و بمب‏های خوشه‏ای بر روی مردم عراق ریخته شد و هزاران نفر از زنان، مردان و کودکان عراقی به خاک و خون غلطیدند. کشتار دوازده هزار نفر از مردم، هم‏چنین تخریب خانه‏های مسکونی بی‏شمار، بیمارستان‏ها، تاسیسات اقتصادی، فرهنگی، مساجد، مجروح و معلول شدن ده‏ها هزار نفر و بر جای ماندن آثار زیان‏بار و خطرناک استفاده از سلاح‏های الکترومغناطیسی، شیمیایی و سایر سلاح‏های ممنوعه، از دیگر اثرات این حمله دهشتناک بود. سرانجام پس از سه هفته کشتار و تخریب و آواره کردن تعداد زیادی از ملت عراق توسط ارتش‏های متجاوزو انگلیس، بر اساس یک توافق میان امریکایی‏ها و صدام، ارتش عراق در برابر نیروهای اشغال‏گر تسلیم شد و این کشور در بیستم فروردین ۱۳۸۲ به اشغال کامل نظامیان مهاجم درآمد.

اولین اقدام امریکا پس از تسخیر کامل عراق، سرقت نفت این کشور بود و به فاصله یک هفته پس از فروپاشی رژیم صدام، وزارت جنگ امریکا (پنتاگون) به عنوان قیّم عراق به انعقاد قراردادهای کلان تحت عنوان بازسازی این کشور با شرکت‏های وابسته به دولت‏مردان امریکا اقدام کرده و مزدوران خود را برای رهبری عراق در نظر گرفتند. هم‏چنین پس از سقوط رژیم صدام و ورود مهاجمان به پایتخت، غارت وسیع اموال دولتی و نیز موزه ملی و بزرگ عراق و هزاران قطعه ارزش‏مند آن با هماهنگی نیروهای اشغال‏گر صورت گرفت و لطمات جبران ناپذیری به فرهنگ و تمدن گذشته این کشور وارد آمد. در عین حال طی ماه‏های بعد، از یک طرف مقاومت‏های مردمی در برابر حضور اشغال‏گران، شکل گرفت و از سوی دیگر ملت مسلمان عراق، که از حکومت دیکتاتوری حزب بعث و صدام، نجات یافته بودند، خواهان برپا شدن حکومت اسلامی شد. از طرف دیگر مخالفت افکار عمومی در سراسر جهان نسبت به ادامه اشغال عراق، و پیدا نشدن سلاح‏های کشتار جمعی در این کشور، باعث شد تا بسیاری از مقامات امریکایی و دیگر کشورها نسبت به مسئله تولید و انباشت این سلاح‏ها در عراق، اظهار تردید نموده و دولت بریتانیا نیز در اکتبر سال ۲۰۰۴م نسبت به ارائه اطلاعات غلط در آستانه جنگ، به صورت رسمی عذرخواهی نمود.