به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ علم می‌تواند برخی از بزرگ‌ترین مشکلات جهان را حل کند. اما چرا دولت‌ها از آن استفاده نمی‌کنند؟
مجله «نیچر» در اوایل سال جاری از متخصصان سیاست علم پرسید که کدام کشور به ویژه در حصول اطمینان از اینکه علم در تصمیمات دولت لحاظ می‌شود، خوب عمل می‌کند. منظور از سیاست علم خط‌مشی‌ها یا سیاست‌گذاری‌هایی است که برای تأثیرگذاری بر تخصیص و توزیع منابع برای فعالیت‌های علمی و فنی یا اثربخشی این منابع تخصیص‌یافته و پیامدهای اجتماعی آن طراحی و تدوین می‌شوند. سیاست علم در سطح پژوهش علمی با کمک گرفتن از تاریخ، اقتصاد، جامعه‌شناسی و فلسفه علم و مشاهده‌ها و تحلیل‌های نوین در مورد فرایند سیاستگذاری به مطالعه فعالیت‌های علمی می‌پردازد.
سوال نیچر بسیاری از متخصصان را به فکر فرو برد. یکی از آنها نوشت: اطلاعی ندارم. یکی نوشت: بعید می‌دانم که دولتی این ویژگی را داشته باشد. یک نفر دیگر هم نوشت: پاسخ این سوال خیلی سخت است.
این امر به خودی خود نشان داد که متخصصان و دانشمندان در دادن توصیه‌های علمی به دولت‌ها ضعیف هستند. نظرسنجی نیچر از چندین هزار نفر در سرتاسر جهان ارسال شد. اکثر این افراد به شبکه بین‌المللی مشاوره علوم دولتی وابسته بودند که یک انجمن جهانی از محققان و سیاستگذاران در اوکلند نیوزیلند است. حدود ۸۰ درصد از ۴۰۰ پاسخ‌دهنده، سیستم مشاوره علمی کشورشان را ناقص، ضعیف یا بسیار ضعیف ارزیابی کردند. ۷۷ درصد گفتند که سیاستگذاران و سیاستمداران توصیه‌های علمی را نادیده می‌گیرند و آن را کم ارزش می‌دانند و ۷۳ درصد گفتند که محققان از درک سیاست‌ها ناتوان هستند.
این نتایج تلخ و نگران کننده بود. نزدیک به پنج سال از شروع همه‌گیری کووید ۱۹ می‌گذرد که در طی آن بسیاری از دانشمندان در ارائه توصیه‌هایی به دولت‌ها مشکل داشتند و سیاستمداران برای اجرای آن تلاش می‌کردند. با این حال، به نظر می‌رسد که تنها چند کشور برای ایجاد این ارتباط تلاش کرده است. این در حالی است که امروزه دولت‌ها با تغییرات آب و هوایی، بیماری‌های عفونی، هوش مصنوعی و جنگ دست و پنجه نرم می‌کنند و برای پرداختن به این مسائل به طور موثر، به دانش دانشمندان و محققان از تحقیقات نیاز دارند. بیش از ۷۰ درصد از پاسخ دهندگان به نظرسنجی اعلام کردند که اطلاعات نادرست و ناقص توصیه‌های علمی را مبهم کرده است.
داشتن رهبران سیاسی که پذیرای علم هستند، یکی از عناصر ضروری برای مشاوره علمی مؤثر به شمار می‌آید. دیگری داشتن افرادی است که می‌توانند نتایج علمی را به خوبی به دولت ارائه دهند. این تصور اشتباه است که فکر کنیم فردی موفق در تحقیق، در سیاست و سیاستگذاری نیز موفق خواهد شد. به غیر از این، رویدادها سریع‌تر از دانشگاه اتفاق می‌افتند و سبک ارائه نتایج تحقیقات به سیاستگذاران به اندازه خود این مساله مهم است. بهبود مشاوره علمی جهانی - و در نتیجه بهبود جهان - به افرادی با آموزش و مهارت‌های بهتر برای این شغل نیاز دارد.
حداقل از اواسط دهه ۱۹۶۰، زمانی که اولین مشاور ارشد علمی بین دولتی در بریتانیا منصوب شد، ثابت شد که دانشمندان برجسته اغلب در دولت کارآمد عمل می‌کنند.
«پیتر ریچی کالدر»، روزنامه‌نگار علمی، در کتاب خاطرات خود در سال ۱۹۷۵ با عنوان «دانشمندان دولت بریتانیا» می‌نویسد: دانشمندان با دستیابی به کوریدورهای قدرت نتوانستند راه خود را به اتاق مردان سیاست باز کنند. نه اینکه سیاستمداران خیلی بهتر باشند، بلکه حتی ساده‌لوح‌تر هم بودند، اما موضوع اینجاست که دانشمندان نمی‌توانستند سوالات درست را مطرح کنند.
در این سال‌ها خیلی چیزها تغییر کرده است. امروزه، بسیاری از کشورها سیستم‌های رسمی تثبیت شده‌ای دارند که در آن دولت‌ها از مشاوران ارشد علمی، آکادمی‌های ملی و کمیته‌های دانشمندان می‌خواهند تا سیاست‌ها را با شواهدی از تحقیقات اطلاع‌رسانی کنند. فراتر از این، تحقیقات به طیفی از مسیرها، از گزارش‌های اتاق فکر تا ملاقات و احوالپرسی دانشمند و سیاستمدار، خط مشی را شکل می‌دهد.
جدای از درک علم، یک ویژگی اصلی برای مشاوران علمی که درک خوبی از ارتباط با مردان سیاست دارند، این است که می‌دانند دولت‌ها و بخش‌های آنها چگونه کار می‌کنند. اهداف و ضرب‌الاجل سیاستگذاران را می‌دانند و می‌توانند شواهد را به طور مناسب با سیاست ترکیب کنند. دانشمندان می‌توانند این تجربه را به عنوان مثال از طریق بورسیه تحصیلی یا کارآموزی در سازمان‌های دولتی به دست آورد. در ایالات متحده، انجمن آمریکایی برای پیشرفت علم یک بورسیه معروف را در واشنگتن دی سی اجرا می‌کند. البته سازمان‌های دیگری هم وجود دارند که محققان را در کارهای خود دخیل می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
دانشگاه‌ها چگونه چالش‌های جهانی را حل می‌کنند؟
یکی دیگر از الزامات، مهارت‌هایی است که محققان باید برای ایجاد ارتباط با سیاستمردان داشته باشند؛ توانایی تبدیل کردن ایده‌های پیچیده به زبان مختصر و روزمره، ظرفیت ایجاد روابط قابل اعتماد، به طوری که سیاستمداران به اطلاعاتی که دریافت می‌کنند ایمان داشته باشند و اعتماد آنها نقض نشود. همچنین محققان باید قادر به درک محترمانه نظرات و اولویت‌های دیگران، هر چند متفاوت باشند.
«مارک فرگوسن» که بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ مشاور ارشد علمی ایرلند بود، می‌گوید: تنها از این طریق می‌توانید امیدوار باشید که شواهد را به گونه‌ای به آنها منتقل کنید که به درک آن کمک کند.
کارگزاران دانش
تربیت دانشمندان در زمینه سیاست یک رویکرد است. یک دانشمند بزرگ لزوماً یک مشاور علمی مؤثر نیست، اما تحصیل و تمرین می‌تواند به پر کردن شکاف کمک کند. همچنین پرورش یک گروه نوظهور به نام کارگزاران دانش - افرادی که در ترکیب شواهد تحقیقاتی در ماشین آلات دولت تخصص دارند - مهم است.
تعداد فزاینده‌ای از موسسات در سراسر جهان هم به دانشمندان و هم به کارگزاران دانش آموزش می‌دهند. یکی از آنها موسسه بین‌المللی دیپلماسی علمی و پایداری در کوالالامپور است که سال گذشته توسط «زکری عبدالحمید»، مشاور علمی سابق نخست وزیر مالزی تأسیس شد. این مؤسسه افراد را برای ایجاد پل ارتباطی بین علم و دیپلماسی بین‌المللی آموزش می‌دهد و برای مثال، آنها را برای نشست‌های آب و هوایی سازمان ملل آماده می‌کند.
«رمی کویریون»، دانشمند ارشد کبک، کانادا و رئیس شبکه بین‌المللی مشاوره علوم دولتی، می‌گوید: این شبکه، آموزش نیز ارائه می‌دهد، اما می‌خواهد کارهای بیشتری انجام دهد. سرمایه‌گذاران و کارفرمایان تحقیقاتی باید پژوهشگران را برای انجام آموزش و کار مشاوره علمی تشویق کنند. حدود ۶۰ درصد از پاسخ دهندگان به نظرسنجی گفتند که عدم موفقیت سرمایه‌گذاران در انجام این کار مانعی برای توصیه‌های علمی است.
این تلاش‌ها باید با شواهد و مدارک مشخص شوند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ بیش از هزار و ۹۰۰ ابتکار را در سراسر جهان شناسایی کرد که با هدف ترویج تعامل بیشتر بین سیاستگذاران و محققان، از تولید مشترک خلاصه‌های خط مشی گرفته تا رویدادهای شبکه‌ای انجام شد.
چالش‌های امروزی علاقه به سیاست‌های علمی را در میان جوانانی که آن را راهی مستقیم‌تر برای تأثیرگذاری نسبت به تحقیقات خالص می‌دانند، برانگیخته است. این خبر خوبی است. برای محققان آسان است که متوجه شوند که سیاستمداران علم را درک نمی‌کنند. اما در این شرایط بهترین کار این است که در مورد سیاست یاد بگیرید و خود را درگیر آن کنند.
انتهای پیام/
نظر شما